Досмурзин ержан
жүктеу/скачать 8,45 Mb. Pdf көрінісі
|
Madeniettanu 2011 Dosmurzin
- Бұл бет үшін навигация:
- “көркемділік”
| Эстетикалық сезім, адамның қоғамдылық және табиғат-
тылық шындықтың, шынайылықты, сымбаттылықты нысандарына, сезімділіктік, субъективтілік жауаптары- ның салдары. Бүның өзі, субъектінің, сүлулық туралы көз алдына келтірулерімен сәйкестілі, күйзелістенеді және бағаланады. Эстетикалық сезім, тарихи анықтал- ған, қоғамдылық эстетикалық сананың негізгі сыңары. Бүл өз алдына, жекедаралықтық эстетикалық сезімнің қалыптасуына, тікелей әсерлігін көрсетеді. Осынысына байланысты, таптылық әлемінде, эсте- тикалық сезім, таптылықты болады, бірақ оздерінің көпмағаналықтысымен, копқырлықтысымен, объек- тивтілі-жалпымағаналықтыны, жалпыадамдылық баста- маны оздеріне іске қосады. К. Маркс* жазады: “Эстетикалық сезімдер, — бүлар сондай сезімдер, — бүлар адамдылық рахаттарға қабі- леттілі және адамдылық м әнлілік күш тері ретінде, өздерін бекітеді”. Эстетикалық сезімде, адамның көп- жақтылықты, сезімділікті тәжірибесі орталықтанып қана қоймайды, бүнда түлғамен игерілген мәдениеттілік 38 Мәдениеттану қүндылықтардың күйзелістері, өзінің бейнелуін табады. С о н д ы қтан , қалы п тасты ры лған эстети кал ы қты сезімдерді, адамның субъективтілі-бағалықтары ны ң бағдарларының және объективтілі әлемнің, шындықты бағалықтарының, түлғаның көз алдына келтірілген, әсемділіктілі, тілектенген болашақтыда орталықтан- дырып қана қоймай, оларды мақсаггылықты бағыттайды. Эстетикалық сезімнің тиімділікті дамуынсыз, адам- ның жанжақтылы және үйлесімділіктілі жетілдіру үдерісі жүзеге асырыла алмайды. Тек қана, олардың негізінде, эстетикалық қажет- тіліктер, талғамдар және мүрағияттар жинақталады. Ақырында, эстетика, адамның шығармашылығында, “ с ү л у л ы қ т ы ң заң д ар ы б о й ы н ш а - а й қ ы н д а л а д ы . Жануардың, еңбекке үқсастылы қызметтілігін, адамның е ң б е к т іл ік қ ы зм е т т іл ігім е н са л ға с т ы р а о ты р ы п , К.Маркс*, белгілейді; адамның еңбектілік қызметтілігі, тікелей, қарулы-денелікті қажеттілігінен бостандық- тысымен, “кез келген түрді” және “заттарға сәйкестілі өлшемділікті” қосымшалаумен, өндіру қабілеттілігімен сипатталады. Шығармашылық “сүлулықтың зандары” бойынша- өзінің жоғарғы іске асырылуын, көркемділік шығар- машылықта табады, бірақ оны тамамдамайды. Эстетика атауымен, үқсастылы “көркемділік” атауы да қалып- тасады. Көркемділік — бүл тек өнер саласы. Көркем- ділік, эстетикалық атауына кірістілген атауы болып келеді. Бүларды, әр түрлі салаларға апару талпыныс- тары немесе бүлардың арасында, тек тиістілікті нүктені көру, ақырында бүларды теңдестіру, өз астыңғылығында каттылықты негізділігіне иеленбейді. Көркемділікті қызмет, еңбектің бөлінуінің нәтижесінде пайда болды және адамның белсенділікті, ерекш елікті саласына 39 Мәдениеттану салғастырарлықтай кеш оңаш аланады және өзімен, анықтылы идеологиялық бағытталуының шырайлауына иеленеді. Эстетикалық бастаманы — еңбекте, техникада, түрмыста, тәртіпте, қоғамдылық қатынастарда, тілдесуде, және т.б., өнермен, көркемділік мәдениетпен тендестіру үрдісі XX ғасырдың, 20-шы жылдарында орын алады, “Өмір салу” идеясы ш ығары лады , әсіресе өнердің “жоғарылықты техникалық өнермен” айырбасталуын көреміз. жүктеу/скачать 8,45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|