«Галереяны шарлау» стратегиясы бойынша рефлексия жасау. Басқа топтың постерлерін оқиды. Оқушылар стикерлерге өз көзқарастарын жазып, постерлерге жабыстырады.
(Т, Қ) «Топтастыру» стратегиясы. Оқушылар топта талқылау жүргізу арқылы мамандық атауларын ой еңбегі
мен дене еңбегіне – екі топқа
Топтастыруды əр топ өз қалауы бойынша кесте, сызба, диаграмма, Венн диаграммасы немесе сурет
арқылы жасайды.
топтастырады.
Венн диаграммасы түрінде
ОЙ ДЕНЕ
немесе сызба түрінде:
МАМАНДЫҚТАР
Ойеңбегі Дене еңбегі
(Т; Ұ; Қ) Топтық жұмысты жариялау.
Оқушылардың ойын тыңдау. Топтастырған жұмыстарын топтар ұжымға таныстырып, себебін түсіндіреді.
(Т) Тапсырма:Өлеңді оқып, жасырынып тұрған мамандық иелерін табу. Себебін түсіндіру
Өнер-білім бар жұрттар
Өнер-білім бар жұрттар Тастан сарай салғызды; Айшылық алыс жерлерден, Көзіңді ашып-жұмғанша, Жылдам хабар алғызды.
Аты жоқ құр арбаны Мың шақырым жерлерге Күн жарымда барғызды. Адамды құстай ұшырды; Мал істейтін жұмысты От пен суға түсірді;
Өлең мағынасына қарай мамандық иелерінің атауларын жазып, өлеңді түрлендіреді.
Мысалы: Өнер-білім баржұрттар. Өнер-білім бар жұрттар: Архитектор тастан сарай салғызды; Айшылық алыс жерлерден Пошташы көзіңді ашып-жұмғанша, Жылдам хабар алғызды.
Такси жүргізуші аты жоқ құр арбаны Мың шақырым жерлерге
Күн жарымда барғызды.
Ұшқыш адамды құстай ұшырды; Фабрика жұмысшылары мал істейтін жұмысты
4.1.4.1 – тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып монолог құрау.
(МК; Ж; Қ) Берілген тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын ашу. Сөз тіркестерін пайдалана отырып, белгілі бір мамандықпен байланыстырып монолог құрастыру.
Оқушылар мұғалімнің басшылығымен тұрақты сөз тіркестерін пайдалана отырып монолог құрастырады.
Мысалы: Ат басындай, қуанышы қойнына сыймау, көзді ашып- жұмғанша, қас пен көздің арасында, құлақ салды, қоян жүрек, шешінген судан тайынбас, ел үмітін ер ақтар, ер атағын ел сақтар.
3.7
Пунктуациялық нормаларды сақтау.
4.3.7.3 – диалогке тəн тыныс белгілерді қою.
(Ж; Қ) Ұсынылған тақырыптар бойынша диалог құрау. Диалогке тəн тыныс белгілерді қою.
Сюжетті суреттердің көмегімен əр жұп өздерінің қалауы бойынша тақырып таңдап, рөлге еніп, диалог құрап, сөйлемдерді жазады.
Мысалы: «Кітапханада», «Дүкенде»,
«Сабақ үстінде», «Шаштаразда» т.б. Көрші жұптар бір-бірінің жазған диалогтерімен ауысып, тыныс белгілерін тексереді. Жұптар ортаға шығып, рөлге еніп, диалогтерін драма түрінде көрсетеді.
Мамандықты таңдаймын
1.2 Мəтіннің мазмұнын болжау.
4.1.2.1 – мəтіннің тақырыбы мен берілген диаграмма, сызба, кесте бойынша
Дəрігер – адам жанының арашашысы
Мамандықтың бəрі жақсы
Оқушылар кластерді интерактивті тақтада толтырып, ой бөліседі.
Оқушылар берілген тақырып пен сызбадағы сөз тіркестері арқылы мəтіннің мазмұнын болжайды.
мазмұнын болжау жəне өз ойын дəлелдеу.
(Т) Сөздерді толықтырып, сөйлемдер жазу. Топта бір-бірінің жазған сөйлемдерін байланыстырып, мəтін құрау. Жазған мəтіндерін топта оқып, талқылау.
Оқушылардың топтық жұмыстары ұйымдастырылады. Берілген сөз тіркестерін, сөйлемдерді толықтырып, топта мəтін құрайды.
(МК; Т)Мəтінмен жұмыс. Топтар берілген мəтінді өздері құраған мəтіндерімен салстырып, өз ойларын дəлелдеу.
Мамандық таңдау – əр адамның мақсаты.
«Армансыз адам, қанатсыз құспен тең», – дейді халық. Барлық адамның арманы болады. Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді ол өз қалауымен таңдап алады.
Мамандықтың түрі көп. Əнші халық алдына шығып əн салады. Дəрігер – адам өмірінің арашашысы. Ұстаз шəкірттерді білімге жетелейді. Жазушы сөзбен өрнек салады.
Адам жас кезінен терең білім алуға талпынады. Көп оқиды. Өз бетінше ізденеді. Басқа адамдардың өмірімен танысады.
Сондықтан да бала шақ пен болашақ əрқашан үндесіп жатады.
Барлығымыз бірдей құтқарушы, мұғалім, ұшқыш бола алмаймыз. Əр адам өз қалауы бойынша мамандық таңдайды. Біздің
Мұғалім топтарға дайын мəтінді ұсынады. Оқушылар мəтінді оқиды. өздері құрастырған мəтінді мұғалім ұсынған мəтінмен салыстырып, жасаған болжамдарының дұрыстығын дəлелдейді.
Мысалы:
Мəтін нетуралы?
Өздерің құраған мəтінмен ұқсастығы барма?
Мəтіннің негізгі ойықандай?
таңдауымыз да əртүрлі. Біреуің ертең ақын, екіншің инженер, үшіншің құрылысшы боласың. Жаман мамандық жоқ.
Мамандықтың бəрі жақсы.
2.3 Мəтін мазмұны бойынша сұрақтар қою жəне жауап беру.
4.2.3.1 – мəтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру жəне жауап беру.
(Т; Қ) Мəтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастырып, басқа топтың құрған сұрақтарына жауап беру.
Мысалы:
– Адам арманына жету үшін қандай болу керек деп ойлайсыңдар? т.с.с.
Дайын мəтін бойынша оқушылар ақылдаса отырып, топта шешім табуға бағытталған сұрақтарды құрастырып, келесі топқа ұсынады да, басқа топтың өздеріне қойған сұрақтарына жауап береді.
4.2
Грамматикалық нормаларды сақтау.
4.4.2.1 – күрделі сөздердің түрлерін ажырата алу (біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз).
(МК; Ұ) Жұмбақ өлең жолдарын оқып, жауабын табу. Сан кірпішті қалады, Зəулім үйлер салады.
Бұл кім? (тас қалаушы)
Қалпағы ақ қарасаң, Дəрігер емес бірақ ол. Дəм мəзірін қаласаң,
Алға ұсынып тұрады ол. (аспазшы)
Адамның жүзін, Басы мен көзін, Айнытпай келбетін,
Салады кім суретін? (суретші)
Қайшысы бар жалақтайтын
Өскен шашты жаратпайтын (шаштараз)
Ұсынылған жұмбақтарды мұғалімнің қалауы бойынша əртүрлі формада беруге болады.
«Жұмбақтың шешуі болған сөздер бір сөзбен қалай аталады? Қарамен белгіленген жұмбақтың шешуінен шыққан сөздер қандай сөздерге жатады?» сұрақтарына жауап алынады. Күрделі сөздерді еске түсіру үшін тірек сызбамен жұмыс ұйымдастырылады.
Күрделі сөздер, олардың түрлері. Біріккен сөздер, жасалу жолдары http://allrefrs.ru/4- 33992.html
қос сөз
біріккен күрделі тіркесті
сөз сөз
қысқарған сөз
Күрделі сөз деп кемінде екі я онан да
Техника
түрлері
Оқу орындары
Мемлекеттер
көп дара сөзден құралып, ритм-ырғақ жағынан бірдей, лексика- семантикалық жағынан біртұтас, лексика-грамматикалық жағынан бір бүтін тұлға болып бірлесіп тұрақталған құрама сөзді айтамыз.
Күрделі сөздер 4 топқа бөлінеді: Қосарлы сөздер:ата-ана, жан- жануарлар, ет-мет.
(Ө; Қ) Қысқарған сөздерді кестеге орналастыру.
АҚШ, ИЛ-86, м, ҚР ҰҒА, ТУ-154, ҚазҰПУ Ан-24, ҚХР
Ұсынылған əдіс-тəсілдер мұғалімнің қалауы бойынша өзгертілуі мүмкін. Оқу мақсатына жетуде əртүрлі тапсырмаларды қолдануға болады.
3.6 Калли- графиялық нормаларды сақтау.
4.3.6.1 – калли- графиялық нормаларды сақтау, жазу техникасын жетілдіру.
(Ө; Қ) Сөйлемдерден күрделі сөздерді теріп жазып, жасалу жолын түсіндіру.
Қонақ күту салтымыз, Оқып біліп жатырмыз. Келген қонақ, сіздерге Сəлем бердік жалпымыз.
Бір, екі, үш –
Сынып іші тып-тыныш.
Берілген өлең жолдарынан күрделі сөздерді теріп жазып, жасалу жолын түсіндіреді. Жазба жұмыстарды орындау барысында каллиграфиялық нормаларды сақтау мен жазу техникасын жетілдіруді назарда
ұстау.
Жалқаулықты тастаймыз, Сабақты біз бастаймыз.
Отбасы мүшелерініңмамандықтары
1.6 Тыңдарман- ның назарын аудару.
4.1.6.1 – интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым- ишара) жəне қыстырма, одағай сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманды қызықтыру.
(МК; Т; Қ) Отбасы мүшелерінің мамандықтары туралы əңгіме құрастыру. Сөйлеу барысында интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану.
Мұғалімнің басшылығымен оқушылардың сыни ойлау жəне коммуникативтік дағдыларын дамыту мақсатында «Коллаж əңгіме» стартегиясы топтық жұмыс түрінде жүзеге асырылады. Сипаттамасы: Мұғалім оқушыларға түрлі түсті суреттері бар журналдар береді. Олар журналдардан ұсынылған тақырыпқа сəйкес суреттерді қиып алып, флипчартқа жабыстырып, əңгіме құрастырады.
Мұғалім оқушыларға топтық жұмысты қорғаудың мақсаты мен қойылатын талаптарын белгілейді жəне қағазға түсіріп, сынып қабырғасына іліп қояды. Үлгі:
4.2.4.1 – мəтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сəйкестігін анықтау жəне ондағы негізгі ойды тұжырымдау.
(МК; Ө; Ұ; Қ)Мəтінді мəнерлеп оқу. Мəтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сəйкестігін анықтау жəне ондағы негізгі ойды тұжырымдау. Өз көзқарасын білдіру.
Менің арманым...
Армансыз адам – қанатсыз құспен тең. Əр əдамның жан дүниесінде тамыр жайған арманы бар. Ол арман адаммен бірге өседі, өркендейді. Дəл солай, менің де балалық шағымның үлкен бір арманы бар, ол – журналист болу.
Бала күнімнен бастап ойымдағының бəрін қаламның ұшымен ақ парақ бетіне түсірдім, көп кітап оқыдым. Теледидарда сөйлеп жатқан аға-əпкелерімнен үлгі алып, олардың сөйлеу мəнеріне ғашық болдым. Есейе келе, бұл арман алға қойған мақсатыма айналды.
Журналист – қарапайым халық пен жоғарғы билік арасындағы көпір секілді. Тек шындықты айтатын, тек шындықты жақтайтын адам ғана журналист бола алады. Ол – сөзге шешен, ұтқыр ойлы, жан дүниесі əсем, кез келген адаммен сөз табыса алатын, қарапайым, білімді адам.
Мен де жоғары білім алып, халқыма қызмет еткім келеді. Ащы болса да, шындықты жақтайтын, шындық үшін күресе білетін, өз ісімнің маманы болғым
Мəтінді түсініп, мəнерлеп оқиды. Мəтіндегі негізгі ойды сұрақ-жауап əдісі арқылы анықтайды.
Мəтіннің мазмұнын баяндауда «Автор орындығы»стратегиясы қолданылады. Мəтіннің мазмұнын толық, жүйелі баяндаулары басшылыққа алынады. Мəтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сəйкестігін анықтап, өз көзқарасын білдіреді.
https://surak. baribar.kz/ 140342/
келеді!
Кім біледі, менің бүгінгі арманым – ертеңгі болашағым болар?! Бүгінгі қиялымдағы ойым – ертеңгі күнімнің еңбекпен тауып жейтін азығым болар?! Мен бұл арманымды міндетті түрде орындаймын!
Мəтінhttps://surak.baribar.kz/сайтынан
алынған
1.5 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін білдіру.
4.1.5.1 – аудио- бейнежазба мазмұнына өзіндік баға беру.
(Ұ) Мамандық туралы бейне көру. Оқушылардың алғашқы əсерлерімен бөлісу.
Оқушыларға «Мамандық туралы» бейнежазба көрсетіледі. Оқушылар бейнежазбадан алған əсерлерімен ой біліседі.
https://www. youtube.com/watch
?v=LHZJr7CxPzA
Балапан -
Мамандық туралы | Қазақша мультфильмдер HDD
1мин 07 сек – 8 мин
56 сек
(Ө; Ж; Т)
Тірек сөздерді белгілеу. Тірек сөздердің көмегімен «Бес қадам» ойынын ойнау барысында аудио-бейнежазба мазмұнына өз ойын білдіру, өзіндік баға беру.
Тірек сөздерді белгілеу мақсатымен аудио-бейнежазба қайта көрсетіледі. Керекті тұстарына келгенде, аудио- бейнежазба тоқтатылады.
Жұппен жұмыс арқылы аудио- бейнежазба мазмұнына өз ойын
«ұнайды, себебі...»,
«ұнамайды, себебі...», «пайдалы, себебі...», «пайдасыз болды, себебі...» сөздерімен білдіреді.
Осы тұста «Бес қадам» стратегиясы қолданылады. Ол үшін оқушылар бес- бестен топтастырылады. Топтағы əр оқушы тірек сөзбен сөйлем құрастырып, бір қадам жасайды. Бес
оқушы солай бес қадам жасап, құрастырған сөйлемдерін айтуға
мүмкіндік алады. Мұғалім əр топты аралап, бақылайды жəне көмекке келеді.
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу.
4.2.5.1* –
дереккөздерден (мəтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мəнмəтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау.
(МК; Ұ)
Дереккөздерден ақпарат табу, талдау жасау білігін бағалау.
(Ө; Ұ) Жұмыстарын топта жариялау.
(МК; Ұ; Қ)
Бір-бірінің жұмысына өз көзқарастарын білдіріп, сабаққа рефлексия жасау.
Дереккөздермен жұмыс ұйымдастырылады. Мұғалім оқушылардың мамандық түрлері туралы қызықты ақпараттарды іздеу жұмысын ұйымдастырады.
Жұмыстарын «Автор орындығы» стратегиясы бойынша топта жариялайды.
«Менің сөзім» стратегиясы бойынша сабаққа рефлексия жасайды.
Сыныптан бір оқушы тұрып, оқушының іздену жұмысы бойынша тапқан ақпаратына өз көзқарасын білдіреді. Тақырыптың ашылуы, тірек сөздерді орынды қолдана алуына талдау жасайды. Айтып болған соң, басқа бір оқушының атын атайды.
Сөзді сол оқушы жалғастырып, сабаққа рефлексия жасайды. Барлық оқушы сабақты қорытындылауға осы ретпен қатысады.
əзірлеуіне басшылық жасалып, бағыт беріледі.
«Интервью» стратегиясы бойынша өздері қалаған мамандық иелерінен сұхбат алу үшін сұрақтар құрастырады. Сұрақтардың қаншалықты дұрыс құрастырылғанын тексеру мақсатында өздері құрастырған сұрақтарға басқа оқушылардан жауап алу арқылы кері байланыс жасайды.
Сұхбаттың дұрыс нұсқасын дəптерге жазады.
Жұппен жұмыс. Қатені табу жəне түзету жұмыстары мұғалімнің басшылығымен жүзеге асады. «Екі тілек, бір ұсыныс»стратегиясы арқылы бір-бірінің жұмысын бағалайды. Жұбының жұмысының екі жақсы жағы мен бір кемшілігіне ұсыныс жазу арқылы бағалайды.
Жұмыстарын топта жариялайды.
3.3 Оқыған, тыңдаған жəне аудиовизуалды материалдар бойынша жазба жұмыстар жазу.
4.3.3.1* –
оқыған, тыңдаған жəне аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып, мазмұндама/ тірек сөздерді
(Ө; Қ) «Кім болам?» тақырыбында эссе жазу.
Жоспар: Кіріспе: «Мамандықтың түрі көп».
Негізгі бөлім: «Қиялымдағы мамандық».
Қорытынды: «Мамандығыммен мақтанамын».
Мұғалім оқушылардың берілген жоспарға сүйеніп эссе жазуларына басшылық жасайды.
Эссе жазуда практикалық қадамдарды оқып, таныстырады.
1-қадам. Мəнмəтінді анықтаңыз. Егер сізге эссе берілсе, онда кейбір өлшеуіштер анықталады: бұл эссенің көлемі, қандай талаптар қойылса да,
қадам. Тақырыпты таңдаңыз. Əдетте тақырып сіз үшін таңдалды, бірақ сіз үшін маңызды, қызықтысын таңдауға болады. Онда эссе жазу қиынға соқпайды. Эсседе бір нəрсені дəлелдеуге немесе түсіндіруге тырысу керек. Эсседе айтатыныңызды сыйғызу қажет.
қадам. Ақпаратты жинаңыз.Эссені дəлелдемелермен толықтыру үшін, сізге ақпарат қажет. Жақсы эссе жазушы өз тезисі үшін дəлелдерді таба алады.
қадам. Эссені жоспарлаңыз. Эссе құрылымын жинақтау үшін, қысқаша жоспар құрастырыңыз, параграфтарға атау ойлаңыз.
қадам. Алдымен негізгі бөлімді жазыңыз. Қысқаша эсседе əрбір абзац бір ойдың мəн-жайын баяндайды.
Көлемді эсседе көзқарасты негіздеу үшін бір бет қажет болады. Өз жоспарыңызды сақтаңыз, сөйлемдеріңізді логикалық тəртіпке келтіріңіз.
қадам. Қорытынды жазыңыз. Өз негізгі идеяларыңызды жинақтаңыз. Эсседе қандай қорытынды шығаруға болады? Қандай сұрақтар жауапсыз қалды?
қадам. Кіріспені жазыңыз. Төмендегі қарапайым сөз тіркестерін қолданбаңыз: «Эссе мынау туралы...» немесе «Бұл эссенің тақырыбы ...» немесе «Қазір мен сізге ...». Жалпы дəлелден бастаңыз.
қадам. Жазғаныңызды оқыңыз. Эссені басынан аяғына дейін тексеріңіз. Бір сөйлем екінші сөйлемге дұрыс жалғаса ма? Бір абзац екінші абзацқа үйлесе ме? Əрбір дəлел алдыңғысымен байланысты болу керек.
