Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия
жүктеу/скачать 12,84 Mb. Pdf көрінісі
|
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf
- Бұл бет үшін навигация:
- Қажеттілік пен кездейсоцтыц Маңызды философиялық проблемалардың бірі - ца
| СЛ. Мазмцн мен форма J
Ж оғарыда айтқандай, айналадағы дүниеде болатын заттар мен ңүбылыстардың толып жатқан әр түрлі жаңта- ры бар, олар сан алуан байланыста болады. Әрбір ңүбылыстың, әрбір заттың өз мазмүны және оз формасы болады, бүлар оның қарама-ңарсы жаңтары ре- тінде шығады. 'Мазмцн дегеніміз - сол заттың элементтері мен процес- терінің жиынтығы, оның өзін ңүрайтын нәрселер. Мәсе- лен, атомның мазмүны - оның өзін қүрайтын "элементар- лық" бөлшектер және атомның өзінде болып түратын процестер. Көркем өнер шығармаларының мазмүны де- геніміз - шындың, суреткердің көркем образдар жүйесін- де белгілі бір эстетикалық мүрат түрғысынан алып бейне- леп көрсететін адам өмірі. Форма дегеніміз - мазмүнның іш кі және сыртқы түзі- лісі, оның өмір сүруінің тәсілі. Басңаша айтңанда, фор- ма дегеніміз - мазмүнның түзілісі, оның элементтері мен бөлімдерінің уақыт пен кеңістікте белгілі бір түрде үйым- дасуы, олардың арасындағы байланыстарыньщ жиын- тығы.; Формалдық форма мазмүнға біршама бейтарап, селң- ос. Ол мазмүнға көбінесе сырт нәрсе. Мысалы, адамдар іс-әрекетінде өзіне қажет заттар жасайды. Ол заттар ең- бек қүралдары дейік. Ж асалған қүралдарға атқаратын істің ерекшелігіне сай белгілі бір форма беріледі. Ол фор- 74 ма құралдың істегі функциясының сыртңы заттың түрі. Ол, біраң, сол қүрал жасалған заттың өзінің табиғи фор- масы емес, адамдардың әлеуметтік іс-әрекетінің форма- сы. Қүрал-сайманды әртүрлі заттардан жасай беруге бо- лады, мысалы балтаны тастан, ңоладан және темірден. Форма кез келген нәрсеге қатысты емес, ол тек өз мазмү- нына біршама тәуелсіз. Оның себебі ол мазмүнды сыртңы бейтарап нәрселерде бекітудің немесе берудің жолдары. Белгілі бір істі әртүрлі жолдармен, соған сәйкес өртүрлі заттармен, процестермен орындауғаболады. Айырбас ңа- тынастарының даму тарихында аңшаның функциясын әртүрлі тауарлар атңарған. Түрлі географиялық аудан- дармен экономикалың, т.б. әлеуметтік байланыстарды пойызбен де, самолетпен де, басңа да көліктің түрлері- мен іске асыруға болады. Заттың аньщтаушы жағы - оның мазмүны. Мазмүн форманы туғызады-^Алдымен мазмүн өзгереді де, сонан кейін форма бір шама дербестік алады да, мазмүнның дамуына белсене эсер етеді.Л^скірген форма мазмүнға сәйкес келмейді, ал форма ескіргенде өз дамуының кейбір ерекш еліктері себепті ескіреді. Мысалы, нарыңтың эко- номикаға ңоғамдың меншік кедергі жасайды, түсау бо- ладьіу •-•5. Қажеттілік пен кездейсоцтыц Маңызды философиялық проблемалардың бірі - ца- жүктеу/скачать 12,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|