Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия
Д цниет аны м , дуниеге көзцарас
жүктеу/скачать 12,84 Mb. Pdf көрінісі
|
| Д цниет аны м , дуниеге көзцарас дегеніміз - айнала
ңорш аған орта, бүкіл әлем, түтас дүние туралы , ондағы адамның орны, тірш іліктің мән-мағынасы туралы көзқа- растарды ң, пікірлер мен түсініктердің ж үйеленген жи- ы нты ғы . Д үниеге көзңарас адам ңоғамымен бірге пайда болған қо- ғамдың тарихи ңүбылыс. Оның ш ығуыны ң ңайнар көзі - өмірдің өзі, адамның тірш ілік болмысы. Дүниеге көзқарасты ң негізгі үғы мдары - "дүние" жә- не "адам". О лараж ы рам асбірлікте. Яғни, адамнанбөлек- тенген дүние ж әне табиғат, сондай-ақ сыртңы дүниемен салыстырылмаған адамның іс-әрекеті, іш кі рухани өмірі, әрңайсы сы өз бетінш е дүниетаны м ды ңүрай алмайды . Дүниеге қатынасы арңылы адам өзінің тағдыры мен өмір- лік позициясын, сүйіспенш ілігі мен сенімі туралы белгілі бір көзқарастар аумағы н кеңейтеді. Адам мен дүние ара- қаты настары бір-бірімен ж аң а байланыста қаралған сай- 7 ын, сыртқы материалдық әлем және іш кі рухани дүние туралы түсініктер тиянақталы нады . Осыдан келіп дүниеге көзқараста, бірінш іден, олем, табиғат және қоғам туралы, олардың бірлігі туралы, екін- шіден, адам және оның дүниедегі орны туралы , үш інш і- ден, болмыс пен болаш ақтың мән-ж айы туралы көңілге қонымды түсініктер қалы птаса бастайды. Дүниетанымның түтасты ғы н қүрасты раты н негіз - білім. Білім адамның көкірегіне ңоныс теуіп, санасына үялап, оның өмір тәжірибесінің елегінен өтіп барып, се- німге айналады. Сенім дегеніміз - дүниеге көзңарасты ң түп қазығы , бағыттауш ысы, адамның өз позициясы на, тоңыған ойына, істеген ісіне, үм ты лған мүрат-маңсаты- на деген беріктігі. Сенімі берік адамның көзқарасы, дүние- танымы нақты, ісі қонымды, бағыты ңаш ан да айңы н. Дүниеге көзңарастың қалы птасуы табиғи, әлеум еттік жөне нақты мәдени ортаға тәуелді. Дүниеге көзқарасты ғылыми және ғылыми емес, қарапайым деп бөлуге болады. Сөйтіп, қарапайым дүниетанымдамифологиялық, діни жөне ғылыми көзқарастар, м ат ериалист ік ж әне идеа- лист ы ағымдар араласып ж атады. Ал тарихи түрғыдан алғанда дүниеге көзқарасты ң ми- фологиялық, діни, натурфилософиялық және философия- лың түрлері қалы птасты . Ежелгі дәуір мәдениетінің дүниетанымы - миф. Миф - алғаш ңы ңауым адамына төн ойлаудың бірінш і бөлінбеген формасы. Мүнда поэзия мен ғы лы м ны ң, дін мен моральды ң, рационалды әсердің элем енттері бар. Ежелгі миф-аңыздар алғаш қы адамдардың тірш ілігін ің маңызды белгісіндей, оларды ң рөміздік мазмүны арқы - лы адамзат ңорш аған ортаны және уақы тты әрі игерді, әрі түсінді. А іы лш ы н тарихш ысы Э.Б. Тайлор мифтердін, мынадай түрлерін атап өтеді: жүктеу/скачать 12,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|