Б удди зм б.з.д. VI ғасы рда пайда болады. Оның ш ығу
тарихы принц С иддхартха Гаутаманы ң есімімен ты ғы з
байлан ы сты . Б удди зм іл ім і бойы нш а, өмір — ңасірет.
Адам ңандай әлеум еттік сатыда түрса да аурудан, кәрі-
л ік тен , өлім нен қ ү т ы л а алм ай ды . Буддизм бойы нш а,
өмірдің азаптары ж айы ндағы ңасиетті ш ындық мынадай:
өмірге келу — азап, қартаю — азап, ж үрегің ңалам айты н
адаммен қосы лу — азап, ж ақсы көрген адамы ңнан айры-
лысу - азап, көздеген м ақсаты ңа ж ете алмау - азап. Ал
осы азаптардан ңүты луды ң басты ж олы - сегіз салалы ңа-
сиетті өмір ж олы н таңдап алу. Будда ілім і адамны ң бой-
ындағы ізгіл ік , адам герш ілік қасиеттерді одан әрі дамы-
туды насихаттайды . Онда былай делінген: "Б үл дүниеде
еш п ен д іл ік ті өш п ен ділікп ен ж ең уге болм айды , адам
аш у-ызасын ақы лға ж еңдіріп, зүлы мды қты қайырымды-
лы қпен ауы зды қтауы ңаж ет. Ү рыста мы ң адамды ж еңіп
ш ығуға болады, ал нағыз ж еңіс адамньің өзін-өзі ж еңіп
ш ығуы болып табылады".
Христиан діні б.з. I ғасырда ңалыптасты. 1054 ж . хрис-
тиан діні: католик ж әне православиелік болып екіге бө-
лінсе, ал XVI ғ. бүл дін нің ж аң а тармағы - протестант-
ты қ ағым пайда болды. Х ристиан діні - өзінің мазмүны
мен мәні ж ағы нан өзгеше ж аң а мәдениеттің негізін қа-
лауға тікелей себепкер болды. Бүл ж ақ а мәдениет адам
түлғасын мойындады, адамды ңүдайтағаланы ң ж ер бе-
тіндегі пендесі, ал Иисус Христос адамзат баласының ең
ж ақы н қамңорш ысы деп танылды.
Б иблияда христиан Ң үдайы "Қ азы н а Ң үдайы " деп
аталды, өйткені мүндағы Ңүдай пүт емес, адам еркінің
көрінісі емес, ол адамнан мүлде төуелсіз өмір сүреді.
Қ үдай — ол нағыз махаббат өйткені оның адамзат бала-
сына дегеи махаббаты өте ш ексіз, ол еш уаңы тта да адам-
дарға ж ам анды қ пен ж ауы зды ң жасамайды. Зүлы м ды қ
пен ж ауы зды қ — адамдарды ң м ән-мағы насы з өм ірін ің
жөне бүл өмірде ж асаған күнөлерінің жемісі.