Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия
жүктеу/скачать 12,84 Mb. Pdf көрінісі
|
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf
| Объектпивпгік ацицат деп ңоғамдық адам түсінігін-
дегі, біліміндегі субъектіге, адамға, адамзатңа тәуелсіз мазмүнды айтады. Аңиқат өзінің мазмүны жағынан объ- ективті, ал формасы жағынан субъективті. Танымның да- му барысында белгілі бір объекті жөніндегі біздің білі- міміз тереңдей түседі, сөйтіп, оның субъективтік жағы азайып отырады. Білім объектіге дәлірек сәйкес келеді. Егер объективтік ақиқат бар болса, онда оны білдіріп оты- ратын адамның түсінігі сол ақиңатты бірден, толығы- мен, түтасынан абсолютті түрде білдіре алмай, тек ша- мамен салы сты рм алы (относи тельді) түрде ған а білдіреді. Бүл жерде салыстырмалы аңиңат пен абсо- люттік аңиңаттың арақатынасын көреміз. Зерттеліп отырған объекті жөніндегі толық емес білім- ДІ салыстырмалы ақиқат, ал толық және дәл білімді абео- люттж аңиқат деп атайды. Тарихымызда ақиқат үшін та- лай адамдар өмірлерін де қиған, мысалы: Сократ, Джор- дано Бруно, Ңайрат Рысқүлбеков, т.т.. Күнделікті өмірде де талай адамдар шындықты қолдайды. 108 "Атакты адамдар өмірінен" деген кітапта Авиценна - Ибн Сина туралы бір әңгіме бар. Оның толың аты - Ибн Сина Эбу Эли Хуссейн ибн Абдолла. "Кішкентай Эбу Эли Хуссейнніңтілі ең бірінші рет "неге?" деген сөзге келіпті. Бір күні үйлерінде жүрген ңызметші әйел Хуссейнге ал- тын саңинаны көрсетем деп жарма салынған қапқа түсі- ріп алады. Сол кезде сырттан шаңырган дауыс естіледі де әйел жүгіріп кетеді. Сөйтіп, сақинаүмытңалады. Қап- тағы жарманың ауызын тігіп, ңоймаға апарып қояды. Хуссейн соның бәрін көріп түрады. Келесі күні Хуссейннің анасы алтын сақинасын іздеп әлек болады. "Тек сен ал- дың, сенен басңа ешкім алған жоң” деп қызметші әйелді жан алңымға алады. "Алғаным жоқ" депжылағанынасен- бей, үйінен қуып жібереді. Бүл жағдайға шыдай алмай кіш кен тай Х уссейн екі қолы н кезек-кезек сермеп, ңатты айңайлап жібереді. Балалығы деп бүган ешкім мән бермейді. Әйел кеткесін бала екі күн жылайды. Әбден шаршаган соң былдырлап сөйлей бастайды, ымдап сөзін үлкендерге түсін д іргісі келеді, біраң алғаш еш кім түсіне алмайды. Қинала, ңинала сөйлеп кетеді. Бірінші сөйлемі жазыңсыз әйел мен алтын саңина туралы болып- ты. Әлгі жерде үлкендер таң-тамаша ңалып, ңызметші әйелді іздеп тауып, кешірім сүрайды". П.Ж аманкулованың " Даналар туралы әңгімелер" ңү- ралында Аристотель туралы әңгімеде аңиқат туралы бы- лайайтылған: "Біздің заманымыздан бүрын IV гасырдың басында грек философы Платон мектеп ашып, оны А ка- демия деп атайды, өйткені ол шәкірттерімен әңгімені саялы бақ ішінде орнатылған, аты аңызга айналған А ка- дем батырдың мүсіні жанында өткізеді екен. Ш әкірттері арасында біреуі үстазынан біліп түйгендерінің бәрін ой елегінен өткізіп, аныгына жетпейінше ешнәрсеге илан- бапты. Сондыңтан ол " Ақиңат - досым Платоннан да ңым- бат" дейді екен. Бүл - Аристотель еді. Адамдар ол кезде айналадағы дүние жайында тым аз білетін-ді. Аристотель болса неғүрлым көп білуге талаптанып, сол кездегі ғылым жетістіктерінің бәрін қорытып, элем мен табиғат туралы түсініктерді бір ғылым етіп қүрастырмақшы болады". жүктеу/скачать 12,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|