тақырып. "Жеке түлғалық. Бостандығы және

1. 
Адам текті үғым болып табылады, сондыңтан адам- 
зат тегіне қатысты барлық белгілер бейнеленеді. Бірак 
мүндай көзқарас адам мәнін анықтау үшін жеткіліксіз.
Адамның сапалық сипаттамасын беру мақсатында ин-
дивид" ,тцлга (кісі), индивидуалдыц (даралыц) сияңты 
үғымдар ңолданылады. Адам адамзат тегінің жекелеген 
өкілі ретінде "индивид" түрінде ңарастырылады, бүл ла- 
тын сөзі "бөлінбейтін", "тцтпас" , 'өзіндік" деген мағы- 
на береді екен. "Индивид” (дара адам, жеке адам). Ж аңа 
туған баланы нэресте, дара адамды индивид деп атауга 
болады, біраң ол әлі кісілікке, адамдың сипатқа ие бол-
тан жоң. Онда кісі болып жетілудің билогиялың та, тіпті 
әлеуметтік те алғышарттары, мүмкіндіктері бар. Ж аңа 
туғаннәресте "адам" деп аталғанымен, "т цлга" дегенат- 
қа көпке дейін ие бола алмайды. Өйткені, кісі болып, ер- 
жету үшін бала оңы мен солын, өзінің "менін" басңа "мен- 
дерден", яғни басңа адамдардан ажырата білуі тиіс. Со- 
дыңтан да нәресте, сәби, бөбектерді кісі, түлға деп айту 
қиын. Бүкіл адамзат тегіне тән жалпы белгілерімен ңа- 
тар, оның өзгелерден ерекшеленетін өз ңасиеттері бар. 
Бүл табиғи - бойы, көзінің түсі, дене ңүрылысы және әле- 
уметтік дамуының интеллектуалдық деңгейі, психоло- 
гияльщ қатпары, рухани мәдениетінің әр түрлі деңгейі 
сияқты ерекш еліктері болып табылады. "Индивидуал- 
дьщ" үғымы "индивид" түсінігімен тығыз байланысты. 
Оны индивидпен байланыстыратыны - олардың негізі био- 
логияльщ, табиғи екендігі болып табылады. Индивидуал- 
дық күрделірек және жан-ж ақты болады. Индивидуал- 
дық ең алдымен адамның табиғи және психикалық қаси- 
еттерінен, нақтылап айтңанда, оныңжадынан, темпера- 
м ен тінен, м ін е з-қ ү л қ ы н а н , эм оц и он алды лы ғы н ан
көрінеді. Индивидуалдық белгілер адамның саналы әре- 
кеттерінен де, оның пікірінен, қылығынан, мәдени қа- 
жеттіліктерінен де байңалады. Бір әлеуметтік топтың 
өкілдері арасында айырмашылық аз болғанымен, инди- 
видуалдық үшін өзгеше нәрселер тән болады.
Адамның әлеуметтік қасиетінің келесі бір жоғары дең- 
гейдегі сипаттамасы оның түлғаға айналуы болып та-
146

бы лады. Көбіне адамның биологиялың табиғатына не- 
гізделетін индивидпен, индивидуалдыңпен салыстыр- 
ғанда "түлға" мәнінің ерекшелігі оныд өлеуметтік ңасиет- 
терге негізделетінінде. Бірақ табиғи индивиду алдықтын, 
түлға дамуына өз әсерін тигізетінін ескеру керек.

жүктеу/скачать 12,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: