Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия


бірге ол өзінің жан әлемінде де, өзінің психикалық ңыз-



Pdf көрінісі
бет83/96
Дата04.12.2022
өлшемі12,84 Mb.
#54707
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   96
Байланысты:
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf

бірге ол өзінің жан әлемінде де, өзінің психикалық ңыз- 
метіне де белгілі бір дәрежеде ие, олар үшін ол жауап бере 
алуы тиіс. Әрбір адамда мәнділіктің өзгеше больга, оны 
өзінше түсінуі, бірақ, жалпы объективтік мөнділіктің бо- 
луын жоңңа шығармайды. Оны мәнділіктің ақиңаты деп
атауға болады.
Адамның дүниеге қатынасы, оның негізгі сипаты мен
табиғаты осы мәнмен аньщталады. Сыртқы табиғатты 
өзгерту қызметінің өзі негізгі екі түрлі мвнді іске асыру 
үшін болуы мүмкін: біріншіден, табиғат пен адамның 
үйлесімді байланысы, бірін-бірі 
толыңтыратын, 
жаңғыр-
149


татын және екіншіден, табиғатты тек пайдалану үшін. 
Табиғатқа тек қана пайдагершіліктің көзімен қарап, тек 
өзінің бір мүңтаждығының түрғысынан қатынас жасау 
антикалық дәуірден бастап Еуропада кең өріс алды. Онда 
табиғатты тек адамның бір кәдесіне жарайтын немесе жа- 
рамайтын заттар мен қүбылыстардың арсеналы, адам- 
ның бір табиғи ңоймасы ретінде ғана қарап іс-әрекет жа-
сау басым болды. Әрине, еуропалық өмірде басңа қаты- 
настар дабар, біраң әңгіме ңандай қатынастың жетекші, 
басым болғандығын айтып отырмыз. Осы пайдагерлік қа- 
тынас үстем болған, тіпті баз біреулердің жан дүниесін- 
де жалғыз ғана қүмарлыңқа ие болған жерде табиғаттың, 
басқа адамдардың, жалпы өзінен тыс қүбылыстардың 
ңайсысы болса да өзіндік дербес мағынасынан айрыла- 
ды, ондай жандар үшін табиғаттың кез келген заты не 
пайдалы, не пайдасыз, олардың өзіндік қүндылығы ол 
үшін жоңпен тең. Екінші, бір мәнділіктің табиғатты өз- 
гертуге, меңгеруге, үстемдік етуге, пайдалануға бірша- 
ма енжарлығы, бірақ оның есесіне, табиғат пен үйлесімді 
тіршілікке бейімділігі көбінесе Ш ығыста айқыныраң кө- 
рінді. XX ғ. дейін осылай болды. Қазір мүнда да алғапщы 
қатынас еніп келе жатыр.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   96




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет