Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет58/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   133
АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ 
113 
сындырылдыьы тяк).
Щяр эцн евдян чыхыб щараса йола дцшцрцк, лакин щеч 
вахт мянзил башынын щансы истигамятдя йерляшмяси барядя 
дцшцнмцрцк – шималда, ъянубда, шяргдя, йахуд гярбдя 
олмасы бизим цчцн практик ъящятдян щеч бир ящямиййят 
кясб етмир. Улу яъдад ися бу мясяля барядя щямишя ъидди 
шякилдя эютцр-гой етдикдян сонра йола чыхырды. Вя айры-айры 
халгларда дцнйанын щансыса бир тяряфи уьурлу, башга бир 
тяряфи ися бяд сайылырды. Мцсбят хцсусиййятляр Шяргин адына 
йазылыр - эуйа Шяргдя доьуланларын щяйаты ишыглы вя эцняшли 
олур. Гярб ися юлцм йайан йер кими мцяййянляшир, орайа 
батан Эцняшля бирликдя щяйаты сюнянляр йолланырдылар. Шим-
алла мцгяйисядя Ъянуба да цстцнлцк верилир, истилийин, сяр-
вятин, сяхавятин мяскяни сайылырды. Шимал ися, яксиня, 
сойуьун, шахтанын, зцлмятин, гяддарлыьын вятяни иди.
Нящайят, мяканын кейфиййяти нясил, тайфа, сой 
мянсублуьу иля мцяййянляшдирилмяйя башланыр. Илк 
нювбядя, мцнбит вя бярякятли йерляри сечиб мяскунлашыр вя 
юзцнцнкцляшдирирдиляр. Няслин чохалыб йайылмасы иля мяка-
нын гурулмасы схеми даща мцъярряд характер алыр, яввялки 
мянсублуьа эюря конкрет мцяййянляшмя принсипи артыг фи-
зики уйьунлугла – дцнйанын юлкяляря, сярщядляря бюлцнмяси 
иля нятиъялянир вя инсанлар отураг щяйата алышыб, сабит бир 
мякана – Вятяня баьланырдылар. Онлара мяхсус торпаглар-
дан кянардакылар дцшмян щесаб едилир. Беляъя, мякан бир 
груп инсан цчцн «хейирляшир», диэярляри цчцн «шярляширди». 
Щямин эюрцшцн изляри инди дя галмагдадыр. Бу эцн щамынын 
эюзцндя Ермянистан шярля долу мякан кими эюрцнцр, орада 
йашайанлар цчцн ися Азярбайъан. Яслиндя бир-бириня гаршы 
дуран, хейир вя шяр ишляря баш гошан мяканлар дейил, онларын 
цзяриндя йашайан инсанлардыр. Еляъя дя бир вахтлар «Ермя-
нистан» адланан мякан да Азярбайъан тцркляриня мяхсус 
иди. Демяли, мякана мцнасибятдя инсанлар милли вя етник 
мянафедян чыхыш едяндя анъаг айаглары алтында оланы ишыглы, 


Бярпа, эенезис 
114 
эцняшли щесаб едир, ялляри чатмайаны ися гаранлыг, зцлмят 
йер билирдиляр. Лакин Вятян бцтцн щалларда Вятяндир, улула-
рымыз ябяди уйудуьу цчцн доьмадыр, ону йадлашдыранлара 
гаршы Оьузун рущуну йухудан ойатмаг лазымдыр. 
Заман барядя мцасир вя архаик тясяввцрляр дя бир-
бириндян ясаслы шякилдя фярглянир. Цмумиййятля, заманын 
анылмасында елми, эерчяк, реал амиллярдян чох, илащи, кянар 
гцввялярин йардымына архаланырдылар. Заман кейфиййятя, 
яламятя малик - йа йахшы, йа пис, йа да йахшылыьы-пислийи 
дуйулмаз щалда дцшцнцлцрдц. Щансыса ваъиб вя ящямиййят-
ли ишя башламаздан габаг кащинляря, ъадуэярляря, фалчылара, 
гамлара, шаманлара цз тутур, уьурлу эцнц сораглашардылар. 
Уьур эятирян эцнц мцяййянляшдирмядян ня бир евин 
бцнювряси гойулур, ня узаг сяфяря чыхылыр, ня дя аиля гуру-
лурду. Хош, хейирхащ эцнцн «узаг сяфярдян» эеъ гайы-
даъаьыны биляндя мцхтялиф мярасимляр кечирир, ону сясляйян 
мащнылар охуйурдулар. Гядимлярдя заманын атлы олуб 
дцнйанын дюрд тяряфиня чапмасына инам о гядяр эениш 
вцсят алмышды ки, тякъя айры-айры адамлар дейил, падшащлар, 
сяркярдяляр дя мцдриклярин сюзцнц динляйир, няс эцндя 
мцщарибяляря, дювлят ящямиййятли ишляря баш гошмурдулар. 
Сарайларда хцсуси мцняъъимляр сахланылыр, улдузлар вя 
мцгяддяс китаблар васитяси иля уйьун ан мцяййянляшдирил-
дикдян сонра таъгойма мярасими кечирирдиляр. Бяс инсанла-
рын бу ъцр дцшцнмясинин архасында ня дурурду? Заманла 
баьлы мифик эюрцшлярдя тяърцбя вя сынаглардан доьан о гя-
наятляр дурурду ки, вахтын щяр бир кясийинин бу вя йа башга 
рущла, танры иля, каинатын бцтюв системиня аид щансыса прин-
сипля мистик, сирли ялагяси мювъуддур. Щяр бир танры юзцня-
мяхсус хасиййятиня эюря йа инсанлара ряьбят бясляйир, йа 
да дцшмян мювгедян чыхыш едир, она эюря дя онларын няза-
ряти алтында олан заман да онларын характерляриня уйьун-
лашдырылыр, йа хошбяхтлик, йа да бядбяхтлик эятирирди. Бюйцк 
заман щиссяляри арасындакы дюврлярдя мцяййян илляр айры-




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет