Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет61/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   133
АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ 
119 
билмяз. Варлыгларын азалыб-чохалмасы, дяйишмяси, тябии шяра-
итин башга кейфиййятя дцшмяси йени дцнйа даирясинин 
мювъуд дцнйадан кянарда ъызылмасы кими баша дцшцлмя-
мялидир. Еляъя дя инсан щямишя анъаг бир шейя доьру даим 
ъан атыр: улу яъдадынын эялдийи йеря - ъяннятя гайытмаьа... 
Эерчяк щяйатда да щямишя юзцня «ъяннят-мякан» гурмаг 
арзусунда олур. Лакин Аллащла ялагяси цзцлдцйцндян эцнащ 
цстцня эцнащ эятирир. О, мифлярдя юлцб-дирился дя, башга 
ъанлыларла, щятта яшйаларла явязлянся дя, йер цзцндян та-
мам силинмир. Чцнки тохумуну (мцасир елми дилдя десяк, 
ДНК-сыны) ябядилик дцнйада йерляшдирмишдир. Инсан анъаг 
юзцнц там таныдыгдан сонра, диэяр варлыгларла дейил, 
«Янялщягг» («Мяням Аллащ») дейиб Аллащла да йох, 
анъаг юзцнц юзц иля мцгайися едяндя тязядян щагга го-
вушур.
Яэяр рус вя Авропа тядгигатчыларынын цч даирядя цму-
миляшдирдикляри заман ардыъыллыьынын моделини гурсаг, 
ашаьыдакы мянзяря иля растлашарыг: 
Христосун чармыха чякилмяси иля дцнйа даирясинин га-
панмасы, йени дцнйа вя инсан няслинин йаранмасы идейасы 
аьлабатан дейил вя чох эцман ки, христиан дини тяряфдарлары-
нын дцнйаны юзцнцнкцляшдирмяк мейлиндян доьмушдур 
(Бу мейл исламда вя башга динлярдя дя вар). Она эюря ки, 
Иисус Христосун чармыха чякилмясиндян сонракы заман ашы-
рымларында дцнйа щеч дя юз сакинляриндян Нущун туфанында 
олдуьу кими тяърид олунмур. Еляъя дя дцнйаны мящв ет-
мяйя тяшяббцс дя эюстярилмир. Тарихдя ерамызын биринъи 
эцнляри яряфясиндя вя илк йцзиллийиндя (сонралар да) буз-
лашма, дашгын, йахуд Эцняш истисинин чохалмасы кими 
фялакятляр баш вермир. Аллащ гязябляниб бюйцк гязалар 
тюрятмир. Йалныз Иса тяряфдарларындан бир нечяси шящид олур-
лар. Бу да тябиидир. Ислам да илк шящид мцсялманларын ганы 
щесабына ярябляр арасында эениш йайылмаг имканы газан-
мышдыр. Йени йаранан дин системи башга дини инанълары инкар 


Бярпа, эенезис 
120 
етмяли иди ки, юзцня ъямиййятдя йер тапсын. Унутмамалыйыг 
ки, формалашдыьы чаьларда дцнйада христианлыг инанъына го-
шулмайан даща бюйцк бяшяр ювлады мювъуд иди (инди дя) ки, 
онларын ясас щиссяси алты йцз ил сонра Ислам йолуну тутмушду, 
бир гисми ися бу эцнядяк юз илкин ягидясиндя (тотемчиликдя, 
шаманчылыгда, бцтпярястликдя, атяшпярястликдя вя с.) гал-
магдадыр. Гоъа Шяргсиз дцнйа йарана билмядийи кими, 
тякъя христиан ягидясинин мейдана эялмяси иля икинъи даиря-
нин гапанмасы, йенисинин йаранмасы мянтигя сыьмыр. Факти-
ки олараг бцтцн дцнйа халгларынын мифик тяфяккцрцндя ес-
хаталожи дцшцнъяляр (дцнйанын сону щаггында) вар вя илкин 
чаьларда йер цзцнц су басмасы онларын щамысында бу вя 
башга шякилдя юзцня йер тапыр. Щямин идейанын мисир, шу-
мер-аккад эюрцшляри иля бцнювряси гойулмуш, 
атяшпярястликдя щялли йоллары эюстярилмиш, иудизмдя вя хри-
стианлыг эюрцшляриндя цмуляшдирилиб системя салынмыш, ис-
ламда ися яряблярин мифоложи эюрцшляри ясасында даща да 
тякмилляшдирилмишдир. Щямчинин Ахирят эцнц – сон дящшятли 
мящкямя, щагг-щесаб юдямя барядяки тясяввцрляр дя 
тякъя христианлыгла мящдудлашмыр, ондан чох-чох яввялляр 
дя мювъуд олмушдур. 
Цчмярщяляли (цчдюврлц) мифик дцнйа моделинин структу-
рунда заман ардыъыллыьы гырылдыьындан, даща доьрусу, донду-
рулуб тязядян башландыьы шяклиндя эюстярилдийиндян даиряляр 
ейниформалы олмагла йанашы мцстягил заманларда йаранан 
вя тамамиля бир-бирини тамамлайан (бязи зиддиййитляриня 
бахмайараг) юзэя дцнйалар тясири баьышлайыр. Яслиндя ися 
заман кясишмяляриндя башга дцнйа мейдана эялмир. 
Унутмаг лазым дейил ки, биринъи дювря гапананда онун 
чеврясиндян чыхмаьы баъаран Нущ йени щеч ня йаратмыр, 
садяъя олараг мювъуд оланларын няслинин кясилмясиня им-
кан вермир. Биринъи дювряни айрыъа дцнйа кими эютцрцб ин-
сан вя башга ъанлы варлыглары там айырмаг истясяйди, Йара-
дыъы онлары йенидян ейни формада мейдана эятирмязди. Да-




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет