Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет85/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   133
Байланысты:
berpa genezis

АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ 
169 
рак етмяк, евлянмяк, дювлят ишляриндя иштирак етмяк щцгу-
гу газанырдылар вя бу щядди ашмамыш онлара ад гойулмур-
ду. «Китаби-Дядя Горгуд» епосунда Дирся ханын оьлу быь 
йери тярлямясиня бахмайараг щяля атасынын ады иля чаьрылырды 
(она «Дирсяханоьлу» дейирдиляр). Еля ки он ики йашы баша 
вуруб он цчя эирир, ъясарятля мейданда бахыъыларын ялиндян 
гуртулан вящши буьанын габаьына чыхыр, дюйцшцб ону 
юлдцрцр. Ятрафда ойнайан ушаглары, тамашайа дуран гыз-
эялини тящлцкядян гуртардыьына эюря атасы Дядя Горгуду 
чаьырыб оьлуна ад гоймасыны хащиш едир. Беляъя буьайа га-
либ эялмяси оьуз иэидиня Буьаъ (буьаны енян) адыны вя 
бяйлик газандырыр.
Азярбайъан халгы он ики рягяминин маэик эцъцнц щя-
мишя хейирлилийя (уьурлара гапы ачыр) йозмушдур.
Гырх. Чохлуг анламындадыр. «Гырх дцймяли палтар», 
«гырх отаг», «гырх дявяли йцк» дейяндя илк бахышда сакрал-
лыг щисс олунмур. Лакин дцймяляр ачылыб ахыра чатан кими 
тязядян баьлананда бу рягямин архасында сирли алям эиз-
ляндийи ашкарланыр. Азярбайъан тцркляринин «Ясли вя 
Кярям» епосунун мифоложи гайнагларында гырх дцймяли 
халат эерчяк алямин битмяси – юмцр йолунун баьланмасы, о 
бири дцнйанын гапысынын ися ачылмасы кими мяналандырылыр. 
Фцзули району, Шцкцрбяйли кянд сакини Гурбанов Фаиг Ка-
мал оьлу данышырмыш: «Той эеъяси Кярямля Ясли тяк-тянща 
галыб бир-бириня сармашырлар. Кярям ял атыр ки, халатынын 
дцймялярини ачсын. Дцймяляр Кярямин яли дяйян кими юз-
юзцня ачылыр, ахырынъыйа чатанда тязядян щамысы дцймяля-
нир. Кярям иши баша дцшцр. Билир ки, Гара кешиш ня ися онларын 
башына бядбяхтлик эятиряъяк. Ясли дя Кярямя кюмяк едир. 
Бу дяфя ися дцймяляр ачылыб ахырынъыйа чатанда ондан бир 
гыьылъым галхыб Кярямин синясиня дцшцр. Кярям алышыб йа-
ныр. Бир эюз гырпымында кцл олур. Ясли щай-щяшир салыр, сачла-
рыны сцпцрэя едиб Кярямин кцлцнц аьлайа-аьлайа 
йыьышдырмаьа башлайыр. Щямин кцлдян бир гыьылъым да галхыб 


Бярпа, эенезис 
170 
Яслинин цстцня дцшцр. О да йаныб кцля дюнцр. Бу вахт сяс-
кцйя ел-оба адамлары тюкцлцшцб эялирляр. Отагда бяйля 
эялин явязиня икиъя топа кцл тапырлар. Билирляр ки, бу гара 
кешишин ишидир. Щамы эюз йашы тюкцб аьлайыр, щяр ики накам 
эянъи Лцляли дейилян йердя басдырырлар. Бир заман кечмя-
миш кешиш дя азарлайыб юлцр. Ону да Ясли вя Кярямин 
йахынлыьында дяфн едирляр. Накам эянълярин гябринин цст-
цндян эцл коллары битиб бир-бириня сармашыр. Гара кешишин дя 
гябриндян гаратикан бой вериб эцллярин арасына сохулур. 
Дейирляр эцл коллары Ясли вя Кярямин рущудур ки, о бири 
дцнйада говушмаг истяйирляр. Гара кешишин рущу ися гарати-
кана чеврилиб онларын говушмаларына мане олмаг истяйир». 
[39, 49-50]. 
Яфсаня рямзлярля долудур. Ейни адлы дастандан фяргли 
олараг бурада Гара кешиш щеч бир кянар щюкмдарын тякиди иля 
дейил, Кярямин гарабагара онлары излядийини эюрцб бир-
дяфялик юзц мясяляни чцрцтмяк истяйир вя бу анадяк 
эерчякликля йоьрулан епизодлар поетик символларла, мифик 
ейщамларла явязлянир. Ата гызынын нишанлысы цчцн юз ялляри 
иля халат тикир. Яслиндя бу, хош вя бяшяри щадисядир. Щяля 
Кярямя тапшырыр ки, той эеъяси Яслинин йанына эетмяздян 
яввял эейиниб юз ялинля дцймялярини ачарсан. Лакин «халат» 
бурада ермяни кешишинин тцрк оьлу цчцн щазырладыьы гябирдир, 
дцймяляр Кярямин бяхтидир, талейинин ачарыдыр – ачылыб гур-
таран кими тязядян баьланыр. Тале дя кешишин тойа разылыг 
вермяси иля Кярямин цзцня эцлцр, камына чатмасына мане 
олан халатын ичиндя баьланыб галмасы иляся ондан щямишялик 
цз дюндярир. Од гязадыр, дцнйадакы фялакятлярин 
мянбяйидир. Кцл йарадыъыйа говушмагдыр. Эцл колу щяйатын 
давамы демякдир, доьрудур, яфсанядя мящяббятин гялябя-
си кими эюстярилир. Гаратикан ися хейирля шярин мцбаризясинин 
ябядилийи демякдир.
Беляликля, мифоложи эюрцшлярдя гырх дцймянин ачылыб-
баьланмасы иля щяйатын бу дцнйада сону эюстярилир. Зама-




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет