Сөзім – жыр, лебізім – күй ерке едім,
Өз жерім, өз елімде еркеледім.
1946
|
Өлеңдері орыс тілінде «Гроза» деген атпен жеке кітап болып басылады.
|
Поэмалары:
«Ақын өлімі туралы аңыз» (1943)
«Қытай қызы»
«Құпия қыз»
«Бикеш»
«Естай-Қорлығайын»
ЖҰМАҒАЛИ САИН
(1912–1961)
Туған жері: Көкшетау облысы, Арықбалық ауданы.
Қызметі: ақын.
Ата-анасынан ерте айырылып, жетім қалды, 10 жасынан бастап Көкшетаудағы жетімдер үйінде тәрбиеленді. Сонда жетіжылдықты бітіріп, ауылда мұғалім болды.
|
1928
|
Осы жылдан бастап ол ауыл өмірі туралы қысқа әңгімелер жаза бастады.
|
1930
|
Петропавл педтехникумын бітірді.
|
1930-1932
|
ҚазҰПУ-да оқыды.
|
1934-1937
|
Бір-екі жыл «Жас алаш» газетінің әдебиет және өнер бөлімін басқарды.
|
1937-1941
|
«Жазушы» баспасында редактор болды. Қазақстан Жазушылары одағының жастар және балалар әдебиеті бөлімін басқарды.
|
1941-1944
|
Украинаның оңтүстігінде бір партизан бөлімшесінде политрук болды. Бір шайқаста қатты жараланып, екі ай бойы партизандар оны зембілде алып жүрді. Ақыры Ворошиловград облысындағы ауылда тұратын Михаил Маслов деген кісінің үйіне қалдырып, сонда қарапайым адамдардың көмегімен жазылады.
|
28.05.
1961
|
Алматыда қайтыс болды.
|
Шығармашылығы
1936
|
Алғашқы өлеңдер жинағы «Бақыт жыры» шықты. Оның алғысөзін І.Жансүгіров жазды.
|
1938
|
Екінші жинағы «Алтын таң» шықты.
|
1935
|
«Балықшы» поэмасы шықты.
|
1936
|
«Бақыт құшағында» поэмасы шықты.
|
1938
|
«Ырысбайдың әңгімесі» поэмасы шықты.
|
1939
|
Шегарашылар өміріне арналған «Досыма хат» поэмасы шықты.
|
1940
|
«Күләнда» поэмасы шықты.
|
1944
|
«Жорық жылдары» жинағы шықты.
|
1948
|
«Айғақ» таңдамалы өлеңдер жинағы шықты.
|
1950
|
«Алтай» поэмасы
|
1952
|
«Таңдамалы шығармалары»
|
1954
|
«Жылдар» жинағы
|
1957
|
«Самал» поэмасы
|
1959
|
«Таңдамалылар»
|
1961
|
«Жолда» повесі
|
Қалижан (Қали-Мұхаммед) Бекхожин
(1913–1990)
Туған жері: Баянауыл өлкесіндегі киелі Қызыл тау.
Қызметі: лирик, эпик, сыншы, әдебиетші, аудармашы, Халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың иегері.
|
Бала кезінде жалдамалы молдадан арабша хат таныған. Бала кезінде қисса-жырларды көп оқып, әдебиетке ерте құмартады.
|
1924
|
Дін оқуынан кеңес мектебіне ауысқан.
|
1930
|
Осы жылдың басында Ертіс бойындағы Ақсу ауылында мұғалім болып істеген.
|
1932
|
19 жасында аудандық «Колхоз» газетінде әйелдер күніне арналған алғашқы өлеңі басылып шықты. Содан кейін осы газеттің жауапты хатшысы қызметіне жүмысқа шақырылады.
|
мамыр 1934
|
Алматыға Қазақстан жазушыларының
I съезіне Павлодардан делегат болған.
|
1934
|
ҚазПИ-ге оқуға түседі. Ағылшын ақыны Байронның «Чайльд Гарольд» поэмасының бірнеше тарауларын аударып, ол қазақ әдебиеті хрестоматиясында (8-сынып, 1937) жарияланады.
|
1938
|
Осы жылдан Жазушылар Одағының мүшесі болды.
|
1938-1939
|
«Партизан Балтабай» («Кек»), «Орман қызы», «Аксақ құлан» атты үш дастан жазған. «Орман қызы» Қазақстан Орталық комсомол комитеті жариялаған бәйгеде жүлде алған.
|
1939
|
Атақты Кенесары, Наурызбайды мадақтайтын «Батыр Науан» атты поэма жазған. Кейін 1950 ж.ж. осы поэмасы үшін қуғын көрген, кітаптарын шығаруға тыйым салынған.
|
1942
|
Қазақ Мемлекеттік Университетінің журналистика бөлімін тамамдайды.
|
|
Ұлы Отан соғысына қатысқан. Соғыстан оралысымен, әуелі, Тіл әдебиет институтында, кейін Жазушылар одағында поэзия бөлімін басқарған.
|
1944
|
Алғашқы өлеңдер жинағы «Шеру» шықты.
|
1948
|
«Көктем» атты екінші өлеңдер жинағы жарық көрді.
|
1949
|
«Советский писатель» баспасынан «Под звездами Москвы» атты өлеңдер жинағы шықты.
|
1978
|
Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.
|
1986
|
Халық жазушысы.
|
|
Екі рет Еңбек Қызыл Ту (1959, 1973), Халықтар Достығы ордендерімен (1983), Қазақ КСР-нің Құрмет Грамотасымен және көптеген медальдармен марапатталған.
|
Шығармашылығы
40-тан астам өлеңдер мен поэмалар жинақтары шыққан. Олар:
Таңдамалы поэмалар мен өлеңдер 2 томдығы (1973, «Жазушы»)
Үш томдық шығармалар жинағы (1983, «Жазушы»)
Мариям Жагор қызы (1950, «Көркем әдебиет»)
Ақан Ақтаев (1957, «Көркем әдебиет»)
Жеті дастан (1966, «Жазушы»)
Дала комиссары (1960, «Жазушы»)
Бақытстан – байтағым (1968, «Жазушы»)
Мамырстан (1970, «Жазушы»)
Аппақ наме (1974, «Жазушы»)
Ұландарым (1979, «Жалын»)
Кешкі жаңғырық (1987, «Жалын»)
Мария дочь Егора (1956, «Советский писатель»)
Избранное. Стихотворения и поэмы (1980, «Художественная литература»)
С поэзией иду (1974, «Советский писатель»)
Вершины (1976, «Жазушы»)
Степной комиссар (1968, «Жазушы») т.б.
Соңғы еңбектері:
«Дәстүр және жаңашылдық» (1969)
«Өлең өткелдері» (1986, «Жазушы»).
20-ға тарта поэма жазған:
«Жусан»
«Мариям Жагор қызы»
«Ақан Ақтаев»
«Тұрлаулы тағдыр»
«Дала комиссары»
«Ақсақ құлан»
«Сұңқар туралы аңыз»
«Кремль сақшысы»
«Мамырстан»
«Әппақ-наме»
«Сері күйші» т.б.
Драматургия саласындағы туындылары:
«Егер жүрек шын берілсе» (1962, Қазақтың жастар мен балалар театрында қойылды);
«Ұлан асу» («Ақтабан шұбырынды», 1970, Қазақтың М.Әуезов атындағы драма театры мен Шымкент облыстық драма театрында қойылды);
«Нөсерден кейін», «Гималай сарыны» облыстық театрларда қойылды.
Пушкин, Лермонтов, Гете, Байрон, Некрасов, Горький, Науаи, Маяковский, Симонов, Вургун, Ғұламның, т.б. еңбектерін қазақ тіліне аударды.
Шығармалары орыс, украин, армян, әзербайжан, татар, өзбек, тәжік, түркімен, қырғыз, венгр, т.б. тілдеріне аударылды.
Достарыңызбен бөлісу: |
