Экономика және кәсіпкерлік негіздерінен Дәрістер қаз 2022-2023 Жазылбек
-дəріс. Тақырыбы: Қоғамдық өндіріс жəне оның құрылымы
жүктеу/скачать 410,98 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дəрістің қысқаша мазмұны
| 2-дəріс. Тақырыбы: Қоғамдық өндіріс жəне оның құрылымы
Қарастырылатын сұрақтар (дəріс жоспары): 1. Қоғам өміріндегі өндірістің мəні. 2. Ресурстардың түрлері. 3. Өндірістің негізгі факторлары. 4. Қоғамдық өндіріс. Ұдайы өндіріс. Ресурстардың, өнімдер мен табыстың ауыспалы айналымы. Дəрістің қысқаша мазмұны: Өндіріс – бұл адамдардың табиғи заттарға əсер ете отырып, материалдық жəне рухани игіліктреді өндіру процесі. Игіліктер – қажеттіліктерді қанағаттандыратыни заттарды айтамыз. Өндіріс үш элементтің: адам еңбегі, еңбек заты, еңбек құралдарының өзара əрекеті арқасында жүзеге асырылады. Оларды еңбек процесінің қарапайым моменті деп атайды. Еңбек - бұл адамдардың материалдық рухани игіліктер өздерімен қызмет көрсетуіне байланысты мақсатты нəтижелі қызметі. Еңбек заты – адамның дайын өнім өндіру мақсатында өз еңбегі арқылы əсер ететін зат. Еңбек құралдары – бұл адамдардың еңбек затына əсер ететін қаруы. Өндіріс құрал жабдықтары - қандай да бір тауарды өндіруге қажет еңбек заттары мен құралдарымен жиынтығы. Игіліктер өндірісі біріншіден адам мен табиғаттың қарым-қатынасын, екіншіден өз шаруашылық қызметтері барысындағы адамдардың өзара қарым-қатынастарын бейнелейді. Өзара қарым-қатынастың бірінші типін өндіргіш күштер деп, ал екіншісін экономикалық қарым-қатынастар деп аталады. Өндіргіш күштер – қоғамның өндірісінің жеке жəне заттық факторларының өзара əрекеті адам мен табиғат қатынасының шешуші белсенді элементтері. Экономикалық қатынастар – адамдар арасында қызметтер мен материалды рухани игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастау жəне тұтыну процесі барысында пайда болатын қатынастар. Бір жыл бойы өндірілетін адамдардың шаруашылық қызметтің нəтижесі қоғамдық өнім болып табылады. Өзінің қозғалысында 4 сатыдан тұрады. Олар - өндіріс, бөлу, айырбас жəне тұтыну. Өндіріс – пайдалы өнім шығару процесі. Бұл бастапқы саты. Оның қоғам-ң өнімнің қозғалыстағы орнына қарай экономистер əртүрлі бағыттар ұсынады. Біреулер бұл саты шешуші мағынаға ие дейді. Бөлу - өндірілген өнімдегі əр адамның үлесін анықтауды білдіреді. Айырбас – бұл бір өнімнің басқа өнімге айырбастау процесі. Тұтыну – адамның қажеттіліктерін өтеуі үшін өндірілген игілектерді қолдануы. Тұтыну өнімді пайдаланудың тəмəмданушысы болып табылады. Тұтыну екі сипатта - өндірістік жəне өндірістік емес болады. Өндірістік емес тұтыну- жеке жəне қоғамдық болып екіге бөлінеді. Жеке тұтыну- бұл адамдардың тамаққа, киімге, білім, демалысқа жəне т.б. қажеттіліктерін қанағаттандыру. Қоғамдық тұтыну - қоғамның ғылымға, мəдениетке, білімге, басқаруға 1 Ф КазНПУ 0703-03-18 (1). Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Екінші басылым. |