Экономика және кәсіпкерлік негіздерінен Дәрістер қаз 2022-2023 Жазылбек
-дəріс. Тақырыбы: Капитал (қорлар). Өндіріс шығындары. Өндіріс
жүктеу/скачать 410,98 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дəрістің қысқаша мазмұны: Қор
| 9-дəріс. Тақырыбы: Капитал (қорлар). Өндіріс шығындары. Өндіріс
факторларынан түсетін табыстар Қарастырылатын сұрақтар (дəріс жоспары): 1.Кəсіпкерлік капитал. Негізгі жəне айналмалы капитал. 2.Амортизация жəне амортизациялық қор. 3.Инвестициялар. 4.Шығындардың түрлері жəне олардың жіктелуі. Тұрақты жəне өзгермелі шығындар. 5.Пайданың экономикалық табиғаты. Жалақы. Пайыз - капиталдан түсетін пайда. Рентаның түрлері. Дəрістің қысқаша мазмұны: Қор деп еркіндік негізде жарналар арқасында құылған коммерциялық емес ұйымдар аталады. Бұлардың əлеуметтік, қайырымдылық, мəдени, ағарту немесе басқа мақсаттары болады. Қор өз алдына қойған қоғамды пайдалы мақсаттарға жетуді қамтамасыз ету үшін, кəсіпкерлік қызметтермен айналыса алады. Коммерциялық жəне коммерциялық емес ұйымдар ассоциация жəне одақ болып бірлесуі мүмкін. Фирмалар қаржысының мəні жөнінде əзірге ортақ пікір жоқ. Кəсіпорындардың қаржысын айқындайтын экономикалық қатынастар жүйесіне не кіреді? Бірқатар ғалымдар тауарларды сатып алу, сату кезінде жəне еңбекақы кезінде пайда болатын ақша қатынастарын қаржы қатынастары деп қарауға болмайды: өйткені олар бұл қатынастардың элементтері емес деседі. Алайда өндірістік қағиданы жақтаушылар керісінше пікірде. Өйткені өндірістегі қаржы қатынастары ұдайы өндірістік кезеңдерін көрсететін экономикалық категория. Мысалы, айырбас кезінде өнімді өткізуден түскен түсімнен өнім беруші кəсіпорын тұтыну жəне қорлану қорларын құрайды. Оның барысында өнім беру шартының талаптары орындалмаса, екі жақ бір-біріне қарыз болса, тиісті қаржы айыптары қолданылады. Еңбекақы, сыйлықтар төлеу барысында туындаға ақша қатынастары арнайы қорларп құрып, жұмсау арқылы жүргізіледі. Өндіріс қағидасын жақтаушылар қаржы қатынастары өндіріс процесінің барлық кезеңін қамтиды деп санайды. Осыған байланысты кəсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын бөлу, бақылау жəне ұдайы өндіріс қызметін орындауды деп тұжыруға болады. Ұдайы өндіріс қызметінің мазмұны жай жəне ұлғаймалы ұдайы өндіріс кезінде материалдық жəне қаржы қозғалыстары айналымын қамтамасыз ету. Бұл үшін кəсіпорын өндіріс жоспарлары, болжамдары негізінде өнімдерді өткізу, нақты мерзімдерге сай белгіленген экономикалық нормативтерді, кірістер мен шығыстар көлемдерін белгілейді, шығындардың меншікті қаржы есебінен, уақытша алынған басқа кəсіпорындар мен өз қызметкерлерінің қаржысы банк несиелері, айрықша жағдайда бюджет есебінен ақталуын анықтайды. Фирмалар қаржысының бөлу қызметінің ерекшелігі – жиынтық қоғамдық өнімнің құны айналым қаржысы процесінде белгіленген экономикалық нормативтер негізде бөлінуі. Мұның өзі ұдайы өндіріс 1 Ф КазНПУ 0703-03-18 (1). Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Екінші басылым. |