«Стреске қарсы ең мықты қару – бұл біздің бір ойдың орнына екінші ойға көбірекмәнберуқабілетіміз» (Уильям Джеймс, 1842-1910 жж., америкалық философ және психолог);
«Егермәселенішешугеболатынболса,олтуралыалаңдаудыңқажетіжоқ»(Далай-лама XIV, Тибет буддизмінің ізбасарларының рухани жетекшісі, бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығының лауреаты);
«Қаттыстресснемесеқиындықтаркезіндеашуыңызбенэнергияңыздыжағымдынәрсегебағыттауүшінқолыңызүнемібосболмағандұрыс»(Ли Якокка, 1924–2019 жж., америкалық кәсіпкер, бірнеше өмірбаяндық бестселлерлердің авторы, әлемдік автоөнеркәсіп тарихындағы ең танымал топ-менеджерлердің бірі).
тапсырма. Оқушыларды ой-талқы әдісі арқылы күйзелісті басқару шараларын тұжырымдауға шақырыңыз.
Стресті басқару бөлек процесс болуы мүмкін. Төменде көптеген адамдарға көмектескен кейбір жалпы стратегиялар берілген.
Жүйелі түрде жаттығулар жасау. Жүгіру, йога, жүзу немесе серуендеусияқты физикалық белсенділік стресс деңгейін төмендетуге және көңіл-күйді жақсартуға көмектеседі. Өзіңізге ұнайтын белсенділік түрін тауып,оныкүнделіктібағдарламаңызғақосыңыз.
Релаксацияәдістері.Медитация,тереңтынысалу,прогрессивтібұлшықетрелаксациясыжәнебасқаәдістерстрестіңфизиологиялықбелгілеріназайтуға және тыныштық сезімін сезінуге көмектеседі. Әртүрлі әдістердіқолданып көріп,сізүшінеңтиімдісінтаңдаңыз.
Уақытты басқару. Уақытты ұйымдастыру және басымдықтарды таңдаустрестіазайтуғакөмектеседі.Ұйымшылболу үшінкестенемесеістертізімінжазыңыз,нақтымақсатқойыңызжәнедемалуғауақытбөліңіз.
Әлеуметтікқолдау.Достарыңызбен,отбасыңызбеннемесеқолдаутобыменсөйлесу стресті басқаруға айтарлықтай көмектеседі. Өз сезімдеріңіз бенуайымдарыңызбенбөлісіп,сіздіқолдайтынжәнетыңдайалатынадамдардытабыңыз.
Өзін-өзікүту.Физикалықжәнеэмоциялыққажеттіліктеріңізгеназараударыңыз.Дұрыстамақтану,жеткіліктімөлшердеұйықтау,демалужәнесүйікті хоббиіңізбен айналысу физикалық және эмоциялық әл-ауқатыңыздынығайтуға көмектеседі.
Позитивті көзқарас. Жағымсыз ойлар мен жағдайларды анықтаңыз жәнеоларды болдырмауға тырысыңыз. Жетістіктер үшін өзіңізге риза болып,өзіңізді мақтаңыз. Позитив ойлаңыз және проблемаларға емес, шешімдергеназар аударыңыз.
Жеке шекаралар мен демалыс. Өміріңізде «жоқ» деп айтуға және шекарақоюға қорықпаңыз. Күнделікті өмірдің талаптарына сай болу үшін өзіңізгедемалуға уақытберіңіз.
тапсырма. «Стрестік жағдайларды зерттеу» рөлдік ойыны. Оқушыларды жұптарға бөліңіз (біреуі психолог болады). Әр жұп қысқа көрініс ойлап тауып, сахналауы керек. Онда бір оқушы өзі ұшыраған күйзелістік жағдайды сипаттайды, ал психолог оған күйзелісті жеңуге көмектесетін терапевтің рөлін ойнайды. Рөлдік
ойыннан кейін қалған оқушылардан психологтің күйзелісті жеңу үшін қандай стратегияларды қолданғанын және олардың шынайы өмірде қаншалықты тиімді болатынын талқылауды сұраңыз.
тапсырма. «Стреске қарсы жоспар құру». Оқушыларға 3-4 адамнан тұратын топтарда стресс алған кейіпкерге (мысалы, жұмысшы, мектеп оқушысы немесе ата- ана) арнайы стреске қарсы жоспар құруды ұсыныңыз. Оқушылар стресті жеңудің әртүрлі стратегияларын талқылап, жазулары керек, мысалы, жаттығулар, релаксация әдістері, хобби және т. б. Әр топ басқа оқушыларға стреске қарсы құрған жоспарын ұсынып, өздері таңдаған стратегияларын негіздеуі керек. Содан кейін сұрақтарды талқылаңыз.