Елбасы, единство, преодоление формула успеха

286
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
Мангистауская область - самая молодая в Рес-
публике Казахстан. Область была образована 20 
марта  1973  года  путем  переформирования    из 
южной части Гурьевской области. В 1988 году об-
ласть  упразднена  и  восстановлена  в  1990  году, 
общая  площадь  региона  –  165,6  тысяч  квадрат-
ных  километров.  Областной  центр  -    молодой 
развитый город Актау.
Население  области составляет 524 200 чело-
век,  это  14  место  по  республике,  общая  плот-
ность невысока – 3,1 человек на квадратный ки-
лометр, это 13-я позиция в масштабе страны.
В  области  расположены  два  города  –  Актау  и 
Жанаозень, 5 сельских  районов (включая малый 
город  Форт-Шевченко),  3  поселка,  39  сельских 
округов и 54 села.
В области проживают представители более 20 
национальностей. Доля казахов составляет 86,5%,  
русских – 8,6%, украинцев – 0,6%, немцев – 0,1%, та-
тар – 0,5%, белорусов – 0,1%, чеченцев – 0,2%, азер-
байджанцев – 1%, корейцев – 0,2%, лезгин – 0,5%, 
армян – 0,3%, каракалпаков – 0,1%, узбеков – 0,1%, 
кыргызов – 0,1%, осетин – 0,1%, удинов – 0,1%, грузи-
нов – 0,1%, других национальностей – 0,8%.
Значение  Мангистауского  региона  для  эконо-
мики  страны  определяется,  прежде  всего,  за-
ключенными в его недрах огромными запасами 
углеводородов  и  транспортными  возможностя-
ми,  позволяющими  экспортировать  энергетиче-
ские ресурсы, а также другие товары на мировой 
рынок. 
1987  
Первый фестиваль «Каспий – море дружбы» 
 
прошел в городе Актау в 1987 году. 
 
В дальнейшем фестиваль проводился 
 
в 2001, 2006, 2008, 2011 годах
ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
GENERAL INFORMATION
ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ
ОСНОВНЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ ОБЛАСТИ 
ЗА 20 ЛЕТ НЕЗАВИСИМОСТИ 
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 
ТӘУЕЛСІЗДІГІНІҢ 20 ЖЫЛЫНДАҒЫ 
ОБЛЫСТЫҢ НЕГІЗГІ  ЖЕТІСТІКТЕРІ  
MAIN ACHIEVEMENTS OF THE REGION
FOR 20 YEAR INDEPENDENCE OF
THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN
Mangystau region is the youngest in Kazakhstan. The 
region  was  founded  on  the  March  20,  1973,  being 
reformed  from  the  southern  area  of  Guriyev  oblast. 
In  1988  the  region  was  sublated  and  in  1990  re-
established, total area of the region is 165.6 thousand 
square kilometers. The regional center is a young and 
developed town Aktau.
Population  of  the  region  makes  524  200  people,  it 
is the 14
th
 position in the country, total density is low 
–  3.1  people  per  square  kilometer,  which  is  the  13
th 
position within the country.
There  are  two  towns  in  the  region  –  Aktau  and 
Zhanaozen,  5  rural  districts  (including  a  small  town 
Fort-Shevchenko), 3 settlements, 39 county districts 
and 54 villages.
The  region  is  populated  by  representatives  of  over 
20  nationalities.  Share  of  the  Kazakhs  is  86.5%, 
Russians – 8.6%, Ukrainians – 0.6%, Germans – 0.1%, 
Tatars  –  0.5%,  Byelorussians  –  0.1%,  Chechens  – 
0.2%, Azerbaijanis – 1%, Koreans – 0.2%, Lezgians – 
0.5%, Armenians – 0.3%, Karakalpaks – 0.1%, Uzbeks 
–  0.1%,  Kyrgyzs  –  0.1%,  Ossetians  –  0.1%,  Udinians 
– 0.1%, Georgians – 0.1%, other nationalities – 0.8%.
Mangystau  region  is  valuable  for  the  country 
economy mainly due to the vast subsoil reserves of 
hydrocarbons  and  logistics  opportunities,  allowing 
export  of  energy  resources  and  other  goods  to  the 
world market. 
Маңғыстау – Қазақстан Республикасындағы ең 
жас  облыс.  Облыс  1973  жылдың  20  наурызын-
да  Гурьев  облысының  оңтүстік  бөлігінен  қайта 
құрылу  арқылы  құрылды.  1988  жылы  облыс  та-
ратылып, 1990 жылы қалпына келтірілді, өңірдің 
жалпы ауданы – 165,6 мың шаршы шақырым. Об-
лыс орталығы – дамыған жас Ақтау қаласы. 
Облыс  халқы  524  200  адам,  бұл  республи-
ка  бойынша  14  орында,  жалпы  тығыздығы  аса 
жоғары  емес  –  бір  шаршы  шақырымға  3,1  адам, 
бұл ел масштабы бойынша 13 - орын. 
Облыста  екі  қала  –  Ақтау  және  Жаңаөзен,  5 
ауылдық аудан (Форт Шевченко шағын қаласын 
қоса алғанда), 3 кент, 39 ауылдық округ және 54 
ауыл орналасқан. 
Облыста  20-дан астам ұлт өкілдері өмір сүріп 
жатыр.  Қазақтардың  үлесі  86,5  %,  орыстар  - 
8,6%,  украиндар  –  0,6%,  немістер  –  0,1%,  татар-
лар – 0,5%, беларусьтар – 0,1%, шешендер – 0,2%, 
әзірбайжандар  –  1%,  кәрістер  –  0,2%,  лезгиндер 
–  0,5%,  армяндар  –  0,3%,  қарақалпақтар  –  0,1%, 
өзбектер  –  0,1%,  қырғыздар  –  0,1%,  осетиндер 
–  0,1%,  удиндер  –  0,1%,  грузиндер  –  0,1%,  басқа 
ұлттар – 0,8% құрайды.
Ел  экономикасы  үшін  Маңғыстау  өңірінің 
маңыздылығы, 
ең 
алдымен 
оның 
жер 
қойнауындағы 
көмірсутектердің 
ауқымды 
қорларымен 
және 
көлік 
мүмкіндіктерімен 
анықталады,  олар  энергетика  ресурстарын, 
сондай-ақ  басқа  да  тауарларды  дүниежүзілік 
нарыққа экспорттауға мүмкіндік береді.
1987 
Бірінші «Каспий – достық теңізі» халықаралық 
 
фестивалі 1987 жылы Ақтау қаласында өтті. 
 
Бұдан әрі фестиваль 2001, 2006, 2008, 2011 
 
жылдары өткізілді.
1987  
The first festival «Caspian Sea - Sea of Friendship» 
 
was held in Aktau in 1987. the next festivals were held 
 
in  2001, 2006, 2008, 2011

МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ОҚИҒАЛАР
287
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
1991 
3-4 октября отмечалось 150-летие видного
 
представителя казахского устно-поэтического
 
творчества, акына и жырши
 
Кашагана Куржиманулы
1991 
3-4 қазанда қазақтың суырып 
 
салма-поэзия шығармашылығының белгілі өкілі, 
 
ақын және жыршы Қашаған Күржіманұлының 
 
150 жылдығы аталып өтті.
1991 
The 150th anniversary of outstanding Kazakh akyn 
 
and zhyrshy Kashagan Kurzhimanuly was celebrated 
 
on October 3-4  

288
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ЭКОНОМИКАСЫ / ЭКОНОМИКА / ECONOMY
ЭКОНОМИКА
Область  обеспечивает  16,5%  от  объема  про-
мышленного  производства  в  стране,  также  на 
ее  территорию  приходится  более  30%  добычи 
нефти и газа. Валовой региональный продукт на 
душу населения - один из самых высоких в рес-
публике и в 2 раза превышает среднереспубли-
канский показатель.
ВАЛОВОЙ РЕГИОНАЛЬНЫЙ ПРОДУКТ
В Мангистауской области один из самых высо-
ких  показателей  валового  регионального  про-
дукта  на  душу  населения.  По  итогам  2010  года 
данный показатель составил более 19 тысяч дол-
ларов США – это вторая позиция по республике 
(в  1993  году  ВРП  на  душу  населения  составлял 
чуть более 130 долларов).
ПРОМЫШЛЕННОСТЬ
В  2007  году  в  области  был  достигнут  трилли-
онный рубеж в объемах промышленного произ-
водства.  По  итогам  2010  года  он  составил  уже 
1,6 трлн. тенге. Если в 1993 году область обеспе-
чивала только 4,5% всего объема промышленно-
го производства республики, то сегодня на долю 
региона приходится 16,5% от общереспубликан-
ского значения.
Начиная с 2006 года, объемы производства 
в  обрабатывающем  секторе  промышленности 
возросли  в  два  раза.  Только  в  2010  году  рост  в 
этой сфере превысил 155 %, и этот показатель  в 
три раза выше республиканских темпов.
В области уже есть конкретные результаты пер-
вых лет реализации Программы индустриально-
инновационного развития. 
Из 21-го инвестиционного проекта, включенно-
го в Карту индустриализации, 19 объектов введе-
ны за последние два года, в результате обеспе-
чены постоянной работой около 4 тысяч человек.
1992  
Создано общественное объединение 
 
«Народное согласие»
2001  
1 марта в городе Актау создано Высшее 
 
военно-морское училище (10 июля 2003 года
 
переименовано в Военно-морской институт 
 
Министерства обороны РК)
ECONOMY 
The  region  furnishes  16.5%  of  total  industrial 
production in the country, and in this area over 30% 
of oil and gas is produced. Gross regional product per 
capita is the highest within the country and is 2 times 
higher than the average republican factor.
GROSS REGIONAL PRODUCT 
Mangystau region has one of the highest values of 
the gross regional product per capita. At the year-end 
of 2010 this factor was 19 thousand US dollars, which 
is  the  second  position  in  the  Republic  (in  1993  the 
GRP per capita was just over 130 dollars).
INDUSTRY
In  2007  industrial  production  achieved  the  trillion 
limit  in  the  industrial  output.  At  the  year-end  2010 
it  equaled  to  1.6  trillion  tenge.  Compared  to  1993, 
when the oblast covered only 4.5% of total industrial 
production of the country, today the region share at 
the republican scale is 16.5%.
Starting  from  2006,  overall  production  in  the 
processing  sector  of  industry  doubled  up.  In  2010 
growth in this sphere exceeded 155%, and this factor 
is three times higher than the republican rates.
The  region  has  obtained  certain  results  within 
the  first  years  of  implementation  of  the  Program  of 
Industrial Innovative Development. 
Of  21  investment  projects  included  into  the 
Industrialization  Map,  19  facilities  have  been 
commissioned over the last two years, and as a result 
provided jobs for about 4 thousand people.
INVESTMENT
Inflow of investment into the region is of proactive 
rate.  In  2010,  2.5  billion  dollars  of  direct  investment 
were attracted to the region.
Today  the  region  occupies  the  second  position 
among  other  regions  of  the  country  in  terms  of 
investment content per capita and 2.5 times exceeds 
the average republican level. 
ЭКОНОМИКАСЫ 
Облыс  елдегі  өнеркәсіптік  өндіріс  көлемінің 
16,5%  қамтамасыз  етеді,  сонымен  қатар  оның 
аумағына мұнай және газ өндірудің 30% астамы 
тиесілі. Халықтың жан басына шаққандағы жал-
пы өңірлік өнімі – республикадағы жоғарылардың 
бірі және республикалық орташа көрсеткіштен 2 
есе асады. 
ЖАЛПЫ ӨҢІРЛІК ӨНІМ
Маңғыстау  облысында  халықтың  жан  басына 
шаққандағы  жалпы  өңірлік  өнім  көрсеткіштері 
ең  жоғарылардың  бірі  болып  табылады.  2010 
жылдың  қорытындысы  бойынша    аталған  көр-
сеткіш 19 мыңнан астам АҚШ долларын құрады 
–  бұл  республика  бойынша  екінші  орын  (1993 
жылы  халықтың  жан  басына  шаққандағы  ЖӨӨ 
130  доллардан  шамалы  ғана  жоғарыны  құраған 
болатын).
ӨНЕРКӘСІП
2007  жылы  облыста  өнеркәсіптік  өндіріс 
көлемінде    триллиондық  межеге  қол  жеткізілді. 
2010  жылдың  қорытындысы  бойынша  ол  1,6 
трлн.  теңгені  құрады.  Егер  1993  жылы  облыс 
республиканың  барлық  өнеркәсіптік  өндіріс 
көлемінің  4,5%  ғана  қамтамасыз  етсе,  бүгінде 
өңір үлесіне  жалпы республикалық мәннің 16,5% 
тиесілі. 
2006  жылдан  бастап  өнеркәсіптің  өңдеуші 
секторындағы  өндіріс  көлемдері  екі  есе  өсті. 
2010  жылы  ғана  бұл  саладағы  өсім  155  % 
асып  түсті  және  бұл  көрсеткіш  республикалық 
қарқындардан үш есе жоғары.
Облыста  Индустриялық-инновациялық  да-
му  бағдарламасын  іске  асырудың  алғашқы 
жылдарының нақты нәтижелері  қазірде бар. 
Индустрияландыру  картасына  енгізілген  21 
инвестициялық  жобаның  19  объектісі  соңғы  екі 
жылда  ендірілді,  нәтижесінде  шамамен  4  мың 
адам тұрақты жұмыспен қамтамасыз етілді. 
1992 
«Халық келісімі» қоғамдық бірлестігі құрылды 
2001 
1 наурызда Ақтау қаласында Жоғары 
 
әскери-теңіз училищесі құрылды (2003 жылғы 
 
10 шілдеде ҚР Қорғаныс министрлігінің 
 
Әскери-теңіз институты деп атауы өзгертілді)
1992  
«People's Concent» non-governmental 
 
organization was established
 
2001  
The Higher Naval School was established in Aktau 
 
on March 1  

МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ОҚИҒАЛАР
289
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
2001  
12-13 октября отмечалось 250-летие
 
 великого гуманиста Бекет Ата Мырзагулулы
2002  
6 июля в Актау прошла неформальная встреча глав  
 
 
государств Центрально- Азиатского экономического    
 
сообщества и России
2001 
12-13 қазанында ұлы гуманист Бекет 
 
Ата Мырзағұлұлының 250 жылдығы аталып өтті
2002 
6 шілдеде Ақтауда Орталық Азия экономикалық 
 
қоғамдастықтың және Ресей мемлекет
 
басшыларының бейресми кездесуі өтті 
2001  
The 250
th
 anniversary of Beket Ata Myrzagululy was 
 
celebrated on October 12-13
2002  
The Heads of State of the Central Asian Economic 
 
Community and Russia held a meeting in Aktau on July 6  
 

290
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
2007  
1 июля Указом Президента создана новая админи- 
 
 
стративно-территориальная единица — Мунайлинский    
 
район
2007  
25 октября в Актау открыт памятник одному 
 
из  основателей КазССР, общественному деятелю 
 
Жалау Мынбаеву
334,2
338,8
305,1
309,9
316,3
323,7
338,6
361,7
390,5
482,6
550,2
2011
2009
2005
2001
1997
1993
2010
2007
2003
1999
1995
1991
524,2
56
37
 2010
2001
1 422 900 000 000
теңге/тенге/tenge
200 000 000
теңге/тенге/tenge
2010
1993
2007 
1 шілдеде Президент Жарлығымен жаңа әкімшілік-
 
аумақтық бірлік - Мұнайлы ауданы құрылды.
2007 
25 қазанда Ақтауда Қазақ КРО негізін 
 
қалаушылардың бірі, қоғам қайраткері Жалау 
 
Мыңбаевқа ескерткіш орнатылды. 
2007  
By the Decree of the President a new administrative-
 
territorial unit - Munaily district was established  on July 1 
2007  
The monument to public figure Zhalau Mynbayev was 
 
opened in Aktau on October 25
ЖӨӨ (жалпы өңірлік өнім)
ВРП (Валовой региональный продукт)
GDP (Gross Domestic Product)
Жалпы халық саны (мың адам)
Общая численность населения (тыс. человек)
The total population number (thousand people)
АУЫЗ СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛГЕН ЕЛДІ 
МЕКЕНДЕРДІҢ, ҚАЛАЛАРДЫҢ САНЫ
КОЛИЧЕСТВО НАСЕЛЕННЫХ ПУНКТОВ, ГОРОДОВ 
ОБЕСПЕЧЕННЫХ ПИТЬЕВОЙ ВОДОЙ
THE NUMBER OF VILLAGES AND TOWNS PROVIDED 
WITH DRINKING WATER 

МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ОҚИҒАЛАР
291
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
ИНВЕСТИЦИИ
Приток  инвестиций  в  область  идет  активными 
темпами. Только за 2010 год в регион привлечено 
2,5 млрд. долларов прямых инвестиций.
Сегодня  по  их  объему  на  душу  населения  об-
ласть находится на второй позиции среди регио-
нов республики и в 2,5 раза превышает средне-
республиканский уровень. 
ИНФРАСТРУКТУРА
Достаточно  хорошими  темпами  развивается 
транспортная  инфраструктура  области.  В  настоя-
щее время построен международный аэропорт Ак-
тау - первый в республике концессионный проект. 
Завершено строительство казахстанского участ-
ка железной дороги «Узень - госграница с Туркме-
нистаном»,  являющейся    частью  проекта  «Узень 
-  Кызылкия  -  Берекет  -  Этрек  -  Горган»,  который 
осуществляется одновременно Казахстаном, Тур-
кменистаном и Ираном. 
Начата реконструкция участка «Бейнеу-Актау» 
автомобильной дороги «Атырау-Актау». 
Для  кардинального  изменения  ситуации  с  во-
доснабжением  региона  и  обеспечения  всех  его 
жителей питьевой водой, начата работа по реа-
лизации  проекта  по  строительству  водовода 
«Астрахань-Мангышлак» (Кигач-Актау).
СТРОИТЕЛЬСТВО
За последние 10 лет жилищный фонд  области 
увеличился  на  3  миллиона  квадратных  метров, 
в результате чего в новых квартирах проживает 
уже  более 20 тысяч семей.  
Большая часть нового жилищного фонда (1,6 мил-
лиона  квадратных  метров)  введена  в  сельской 
местности. 
2008  
6 сентября состоялось официальное открытие 
 
Генерального консульства Азербайджана в Актау
2009  
3 июня в Актау открыто генеральное консульство
 
Исламской Республики Иран
1647,4 млрд./billion
теңге/тенге/tenge
35,0 млрд./billion
теңге/тенге/tenge
1993
2010
31,5
млрд./billion
теңге/тенге/tenge
464,4
млн./million
теңге/тенге/tenge
1993-2010
1993
0
1991 
28 000 
2010
INFRASTRUCTURE
Transport  infrastructure  of  the  region  is  being 
developed well enough. At the present time there is 
an  international  airport  built  in  Aktau  being  the  first 
concession project in the country. 
Construction  of  the  Kazakhstani  section  of  the 
railroad  “Uzen  –  state  border  with  Turkmenistan” 
is completed. This is the part of the project “Uzen – 
Kyzylkiya – Bereket – Etrek – Gorgan” being concurrently 
implemented by Kazakhstan, Turkmenistan and Iran. 
Reconstruction  of  “Beineu-Aktau”  section  of  the 
motor road “Atyrau-Aktau” has been commenced. 
With the aim of drastic change of the situation with 
water supply in the region and provision of population 
with  potable  water,  works  on  implementation  of  the 
project of construction of water pipeline “Astrakhan-
Mangyshlak” (Kigach-Aktau) have started.
CONSTRUCTION
Over the last 10 years housing stock of the region 
increased  to  3  million  square  meters,  as  a  result  of 
which  more  than  20  thousand  families  live  in  new 
apartments now.  
Most  of  new  housing  facilities  (1.6  million  square 
meters) are located in rural districts. 
ИНВЕСТИЦИЯ
Облысқа  инвестициялар  ағымы  белсенді 
қарқынмен келуде. 2010 жылдың өзінде-ақ өңірге 
2,5 млрд. доллар тікелей инвестиция тартылған.
Бүгінде  халықтың  жан  басына  шаққандағы 
инвестиция  көлемі  бойынша  облыс    республи-
ка  өңірлері  арасында  екінші  орында  тұр  және 
республикалық орташа деңгейден 2,5 есе асады. 
ИНФРАҚҰРЫЛЫМ
Облыстың  көліктік  инфрақұрылымы  жеткілікті 
түрде  жақсы  қарқынмен  дамуда.  Қазіргі  кезде 
республикадағы  бірінші  концессиялық  жоба  - 
Ақтау халықаралық әуежайы салынған. 
Бір мезгілде Қазақстан, Түркіменстан және Иран 
жүзеге асырып жатқан «Өзен - Қызылқия - Бере-
кет - Этрек - Горган» жобасының бір бөлігі болып 
табылатын Өзен – Түркіменстанмен мемлекеттік 
шекара»  темір  жолының  қазақстандық  учас-
кесінің құрылысы аяқталды.
«Атырау-Ақтау» автомобиль жолының «Бейнеу-
Ақтау» учаскесінің қайта салынуы басталды.
Өңірдің сумен жабдықталу жағдайын түпкілікті 
өзгерту  және    оның  барлық  тұрғындары  ішетін 
ауыз  сумен  қамтамасыз  ету  үшін  «Астрахань-
Маңғышлақ»  (Қиғаш-Ақтау)  су  таратқышының 
құрылысы 
бойынша 
жобаны 
іске 
асыру 
жұмыстары басталды.
ҚҰРЫЛЫС
Соңғы  10  жылда  облыстың  тұрғын  үй  қоры  
3  миллион  шаршы  метрге  көбейді,  осының 
нәтижесінде жаңа пәтерлерде 20 мыңнан астам 
отбасы тұрып жатыр.
Жаңа тұрғын үй қорының көп бөлігі (1,6 милли-
он шаршы метр) ауылдық жерлерде берілді.
2008 
6 қыркүйекте Ақтауда Әзірбайжанның Бас 
 
консулдығының ресми ашылуы өтті. 
2009 
3 маусымда Ақтауда Иран Ислам Республикасының
 
Бас консулдығы ашылды. 
2008  
The Consulate General of Azerbaijan in Aktau was 
 
opened on September 6 
2009  
The Consulate General of Iran was opened in Aktau on J
 
June 3 
ӨНЕРКӘСІП ӨНДІРІСІНІҢ КӨЛЕМІ
ОБЪЕМ ПРОМЫШЛЕННОГО ПРОИЗВОДСТВА
INDUSTRIAL OUTPUT
ҚҰРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫНЫҢ САНЫ
КОЛИЧЕСТВО СОЗДАННЫХ РАБОЧИХ МЕСТ
THE NUMBER OF CREATED JOBS
Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі
Валовая продукция сельского хозяйства
Gross agricultural output 

292
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
2009  
27 августа отмечалось 70-летие общественного
 
деятеля, народного писателя Кекилбаева Абиша
2009  
11-13 сентября в Актау состоялась неформальная
 
встреча глав государств – Азербайджана, 
 
Казахстана, России и Туркменистана
29 
1991
2010
148
 
81
 
1991 1992-2010
122
 
БІЛІМ БЕРУ
Соңғы  10  жылда  облыста  білім  беру  жүйесіне 
салынатын  қаражат  көлемі  сегіз  есе  –  2001 
жылдағы  4  млрд.  теңгеден  2011  жылы  30  млрд. 
теңгеге дейін өсті. 
Мектепке  дейінгі  және  жалпы  орта  білім  беру 
жүйесінде оқитындар үшін 160 бала бақша және 
жалпы білім беру  мектептері ашылды. Олардың 
116-сы 2008 жылдан бастап «100 мектеп, 100 ау-
рухана»  және  «Балапан»  бағдарламаларын  іске 
асыру аясында ашылды. 
Нәтижесінде  тек  2010  жылы  ғана    мектепке 
дейінгі  тәрбиемен  балаларды  қамту  көрсеткіші 
70  пайыздық  деңгейге  дейін  жетіп  екі  еселенді, 
ал  2012  жылдың  аяғында  мектепке  дейінгі 
тәрбиемен  және  оқытумен  қамтылған  3  жа-
стан 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 100 пайызды 
құрайтын болады.
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ
Соңғы  10  жылда  денсаулық  сақтауды  қаржы-
ландыру 6 есе – 2001 жылдағы 2 млрд. теңгеден 
2011 жылы 12 млрд. теңгеге дейін өсті.
20  жылда  өңірде  ауруханалар  мен  емханалар 
саны екі есе дерлік өсті. Бала туу деңгейінің артуы 
межеленген  нәтиже  болды.  Аталған  көрсеткіш 
бойынша  облыс  республика  бойынша  бірінші 
орынды алады. Сәби өлімі екі есе және ана өлімі 
9 есе төмендеді. Туберкулезбен ауыру және кісі 
өлімі 3 есе төмендеді. 
Ауыл  тұрғындарының  медициналық  көмекке 
қол  жетімділігін  кеңейтуге  жоғары  көңіл 
бөлінуде. Бүгінгі күні облыстың барлық ауылдық 
елді  мекендері  медициналық  ұйымдардың 
нормативтік желілерімен қамтамасыз етілген. 
ӘЛЕУМЕТТІК САЛА / СОЦИАЛЬНАЯ СФЕРА / SOCIAL SPHERE
2009 
27 тамызда қоғам қайраткері, халық жазушысы 
 
Әбіш Кекілбаевтың 70 жылдығы аталып өтті.
2009 
11-13 қыркүйекте Әзірбайжан, Қазақстан, Ресей 
 
және Түркіменстан мемлекет басшыларының 
 
бейресми кездесуі өтті. 
2009  
The 70th anniversary of public figure, writer Abish 
 
Kekilbayev was celebrated on August 27 
2009  
The informal meeting of the Heads of Azerbaijan, 
 
Kazakhstan, Russia and Turkmenistan was held in Aktau 
 
on September 11-13
ЖАҢА САЛЫНҒАН ОРТА БІЛІМ БЕРУ
ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНЫ 
КОЛИЧЕСТВО ПОСТРОЕННЫХ ОБЪЕКТОВ 
СРЕДНЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
THE NUMBER OF CONSTRUCTED SECONDARY EDU-
CATION FACILITIES
ЖАҢА САЛЫНҒАН МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ТӘРБИЕЛЕУ МЕН 
ОҚЫТУ ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНЫ 
 КОЛИЧЕСТВО ПОСТРОЕННЫХ ОБЪЕКТОВ ДОШКОЛЬНОГО 
ВОСПИТАНИЯ И ОБУЧЕНИЯ
THE NUMBER OF CONSTRUCTED PRESCHOL EDUCATION 
FACILITIES

МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ОҚИҒАЛАР
293
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
ОБРАЗОВАНИЕ
За  последние  10  лет  в  области  в  восемь  раз 
возрос  объем  средств,  вкладываемых  в  систе-
му образования – с 4 млрд. тенге в 2001 году до 
30 млрд. тенге в 2011 году. 
Для  учащихся  системы  дошкольного  и  обще-
го  среднего  образования  введено  160  детских 
садов и общеобразовательных школ. Из них 116 
объектов введены с 2008 года в рамках реализа-
ции программ «100 школ, 100 больниц» и «Бала-
пан».    
В  результате:  только  за  один  2010  год  удвоен 
показатель  охвата  детей  дошкольным  воспита-
нием, достигнув 70-процентного уровня, а к кон-
цу 2012 года доля детей в возрасте от 3 до 6 лет, 
охваченных  дошкольным  воспитанием  и  обуче-
нием, составит 100 процентов.  
ЗДРАВООХРАНЕНИЕ
За последние 10 лет финансирование здраво-
охранения увеличилось в 6 раз – с 2 млрд. тенге 
в 2001 году до 12 млрд. тенге в 2011 году. 
За 20 лет в регионе количество больниц и по-
ликлиник выросло почти вдвое. Ожидаемым ре-
зультатом  стало  увеличение  рождаемости.  По 
данному  показателю  область  занимает  первое 
место в республике. Вдвое снижены показатели 
младенческой и в 9 раз материнской смертности. 
Заболеваемость  и  смертность  от  туберкулеза 
снижены в 3 раза. 
Особый  акцент  делается  на  расширении  до-
ступности  медицинской  помощи  для  сельских 
жителей. Сегодня абсолютно все сельские насе-
ленные  пункты  области  обеспечены  норматив-
ной сетью медицинских организаций. 
2009 
17 сентября в Актау проведен Международный 
 
Форум «Государственно-частное партнерство: 
 
развитие местной инфраструктуры».
2010  
9 сентября в Актау был торжественно открыт 
 
первый в Казахстане Центр адаптации и 
 
интеграции оралманов
58 
1991 1991-2010
96
 
EDUCATION
Over the last 10 years overall funds, invested into 
education  system  increased  eight  times  –  from  4 
billion tenge in 2001 to 30 billion tenge in 2011. 
160  kindergartens  and  general  education  schools 
commissioned for preschool and general secondary 
education  students.  whereof  116  facilities  have 
been  operating  since  2008  within  the  frameworks 
of implementation of the Program “100 schools, 100 
hospitals” and “Balapan”.    
As  a  result:  in  2010  children  preschool  education 
coverage  factor  doubled  up,  reaching  70-percent 
level, and as of the end of 2012 share of children under 
age from 3 to 6 years receiving preschool education 
will become 100 percent.  
HEALTHCARE
Over  the  last  10  years  healthcare  financing  rate 
increased 6 times – from 2 billion tenge in 2001 to 12 
billion tenge in 2011. 
Within  20  years  number  of  hospitals  and  health 
centers  in  the  region  has  increased  almost  twofold. 
The  increased  birth  rate  has  become  the  expected 
result.  By  this  factor  the  oblast  occupies  the  first 
position  in  the  country.  Infant  death  rate  has  been 
reduced  twofold,  and  maternal  death  rate  has  been 
reduced  9  times.  Tuberculosis  morbidity  and  death 
rates have been reduced 3 times. 
Specific  emphasis  is  made  on  expansion  of 
availability  of  medical  aid  for  rural  population. 
Nowadays absolutely all rural settlements are provided 
with standard network of medical institutions. 
2009 
17 қыркүйекте  Ақтауда «Мемлекеттік-жеке 
 
әріптестік: жергілікті инфрақұрылымды дамыту» 
 
Халықаралық форумы өткізілді. 
2010 
9 қыркүйекте Ақтауда Қазақстанда алғаш рет 
 
Оралмандарды бейімдеу мен кіріктіру орталығы 
 
салтанатты түрде ашылды.
2009 
International Forum «Public-Private Partnership: Local 
 
Infrastructure Development» was held in Aktau on 
 
September 17
 
2010  
The first in Kazakhstan Center for adaptation and 
 
integration of repatriates was opened in Aktau on 
 
September 9 
ЖАҢА САЛЫНҒАН ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ 
ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНЫ
КОЛИЧЕСТВО ПОСТРОЕННЫХ ОБЪЕКТОВ 
ЗДРАВООХРАНЕНИЯ
THE NUMBER OF CONSTRUCTED HEALTHCARE FACILITIES

294
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ЗАНЯТОСТЬ
За последние 10 лет в области уровень зареги-
стрированной  безработицы  в  регионе  снизился 
до рекордно низкой отметки -  0,5%.  В 2001 году 
он составлял 3,8%.  
ДОХОДЫ НАСЕЛЕНИЯ
За последнее десятилетие в регионе в 7 раз со-
кращена доля населения с низкими доходами, то 
есть  с  60%  в  2001  году  до  9%  в  2011  году.  При 
этом  нужно  учитывать,  что  величина  прожиточ-
ного минимума в 2001 году составляла 6047 тен-
ге, а на 1 октября 2011 года – 22 184 тенге.    
Среднемесячная  заработная  плата  в  Манги-
стау -  одна из самых высоких в стране. За 10 лет 
она выросла почти в 4 раза и сегодня составляет 
более 150  тысяч тенге.
2010  
15-16 октября в городе Актау и Тупкараганском
 
районе состоялись праздничные мероприятия,
 
посвященные 140-летию народно-
 
освободительного восстания под предводитель
 
ством Исы Тленбаева и Досана Тажиева
2011  
В марте город Актау решением комиссии 
 
III международного смотра-конкурса «Лучший
 
город СНГ и ЕврАзЭС» признан лучшим городом 
 
по привлечению инвестиций
2001
2010
3,8%
0,5%
2010
1991
27
7
EMPLOYMENT
Over  the  last  10  years  registered  unemployment 
level  in  the  oblast  decreased  to  the  lowest  level  of 
0.5%. In 2001 it was 3.8%.  
PERSONAL INCOME
Over the last decade share of population with low 
income  in  the  region  was  reduced  7  times,  namely 
from 60% in 2001 to 9% in 2011. Herewith it should 
be taken into account that cost of living in 2001 was 
6047 tenge, and as of the 1st of October 2011– 22 184 
tenge.    
Average monthly wage in Mangystau is one of the 
highest wages in the country. Within 10 years it grew 
4 times and at the moment equals to 150 thousand 
tenge.
ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ
Соңғы  10  жылда  облыста  өңірде  тіркелген 
жұмыссыздар  деңгейі  рекордты  төмен  белгіге  – 
0,5%-ға  дейін  түсті.  2001  жылы  ол  3,8%  құраған 
болатын.
ХАЛЫҚ ТАБЫСЫ
Соңғы  онжылдықта  өңірде  табысы  төмен 
халық  үлесі  7  есе,  яғни  2001  жылдағы  60%-дан 
2011 жылы 9% дейін қысқарды. Бұл орайда 2001 
жылы күнкөріс деңгейінің төменгі шегі  шамамен 
6047 теңгені құраса, 2011 жылдың 1 қазанында – 
22 184 теңгені құрағандығын ескеру керек.
Маңғыстаудағы орташа айлық еңбекақы – елдегі 
ең жоғарылардың бірі. 10 жылдың ішінде ол 4 есе 
дерлік өсті және бүгінде  150 мың теңгеден астам. 
2010 
15-16 қазанда  Ақтау қаласында және Түпқараған 
 
ауданында Иса Тіленбаев пен Досан Тәжиевтің 
 
жетекшілігімен болған халық-азаттық көтерілістің 
 
140 жылдығына арналған мерекелік іс-шаралар өтті
2011 
Наурызда Ақтау қаласы  инвестицияларды тарту 
 
бойынша «ТМД мен ЕурАзЭҚ-ның 
 
үздік қаласы» ІІІ халықаралық конкурс-
 
байқауы комиссиясының шешімімен үздік қала 
 
деп танылды
2010  
The celebration of the 140th anniversary of the national 
 
liberation uprising headed by I.Tlenbayev and 
 
D.Tazhiyevwas held in Aktau and Tupkaragan district on 
 
October 15-16 
2011  
In March, Aktau became the best city in terms of 
 
investment attraction by the decision of the commission 
 
of the 3
rd
 contest «The Best CIS and 
 
EurAsEC City»  
Жұмыссыздық деңгейі
Уровень безработицы
The unemployment rate 
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК БІЛІМ 
БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ САНЫ (ТжКБ)
КОЛИЧЕСТВО ЗАВЕДЕНИЙ ТЕХНИЧЕСКОГО И 
ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ (ТиПО)
THE NUMBER OF CONSTRUCTED VOCATIONAL AND TECHNICAL 
EDUCATION FACILITIES

МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ОҚИҒАЛАР
295
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
КУЛЬТУРА
Мангистау – регион, имеющий большое истори-
ческое значение для государства. Как известно, 
земля  Мангистау  –  это  музей  под  открытым  не-
бом,  здесь  сосредоточены  многие  некрополи, 
вырубленные  в  скалах,  и  другие  исторические 
находки.  Более  70%  исторических  памятников 
страны,  находящихся  под  охраной  государства, 
расположены в этом регионе. 
В  рамках  программы  «Мәдени  мұра»  ведутся 
реставрационные работы по увековечиванию па-
мятников истории и некрополей. В перечень для 
номинации под охрану ЮНЕСКО включен манги-
стауский  некрополь  «Сисем  Ата»,  увековечена 
память  исторических  личностей  края  –  Жалау 
Мынбаева,  Тобанияза  Алниязова,  батыров  Иса 
и Досан, Шогы батыра, Кашагана и Курмангазы.
2011  
С 31 августа по 2 сентября проходили праздничные
 
мероприятия, посвященные 50-летию 
 
мангистауской нефти.
2011  
Проведены мероприятия, посвященные 170-летию
 
народного поэта-жырау Кашагана Куржиманулы, 
 
а также открыты памятники Курмангазы 
 
Сагырбайулы и Шогы батыру
3 500 000
CULTURE
Mangystau  is  a  region  with  great  historical 
significance for the country. As you know, Mangystau 
land  is  a  museum  in  the  open  air;  many  cavate 
necropolises  and  other  historical  discoveries 
are  concentrated  here.  Over  70%  of  all  historical 
monuments  of  the  country,  being  protected  by  the 
government, are located in this region. 
With the aim of perpetuation of historical monuments 
and  necropolises,  restoration  works  are  being 
performed  within  the  frameworks  of  the  Program 
“Madeni  mura”.  Mangystau  necropolis  “Sisem  Ata” 
was included into the list of nominees for UNESCO 
protection, great names of history of the area – Zhalau 
Mynbayev,  Tobaniyaz  Alniyazov,  batyrs  Isa  and 
Dosan,  Shogy  batyr,  Kashagan  and  Kurmangazy  – 
have been immortalized.
МӘДЕНИЕТ
Маңғыстау – мемлекет үшін үлкен тарихи мәнге 
ие  өңір.  Барлығымызға  белгілі,  Маңғыстау  жері 
–  бұл  ашық  аспан  астындағы  мұражай,  мұнда 
жартастардан  шауып  салынған  көптеген  ма-
зарлар  және  басқа  да  табылған  тарихи  заттар 
шоғырланған. Еліміздің мемлекет қорғауындағы 
тарихи ескерткіштерінің 70% астамы осы өңірде 
орналасқан.  
«Мәдени мұра» бағдарламасы аясында тарихи 
ескерткіштер мен мазарларды мәңгі сақтап қалу 
бойынша  қайта  жөндеу  жұмыстары  жүргізілуде. 
ЮНЕСКО  қорғауында  номинациясы  тізбесіне 
«Сисем  Ата»,  маңғыстаулық  мазар  енгізілген, 
Жалау  Мыңбаев,  Тобанияз  Алниязов,  Иса  және 
Досан  батырлар,  Шоғы  батыр,  Қашаған  және 
Құрманғазы  –  аймақтағы  тарихи  тұлғалардың 
естелігімен мәңгіге сақталып қалды.
МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ / КУЛЬТУРА И СПОРТ / CULTURE AND SPORT
2011 
31 тамыз бен 2 қыркүйек аралығында  Маңғыстау 
 
мұнайының 50 жылдығына арналған мерейтойлық 
 
іс-шаралар өтті
2011 
Халық ақыны-жырау Қашаған Күржіманұлының 
 
170 жылдығына арналған іс-шаралар өткізілді, 
 
сондай-ақ Құрманғазы Сағырбайұлы мен Шоғы 
 
батырға ескерткіш ашылды 
2011  
The events dedicated to the 50
th
 anniversary of 
 
Mangystau oil were held from August 31 through 
 
September 2 
2011  
The events dedicated to the 170
th
 anniversary 
 
of National singer Kashagan Kurmangazy were held. 
 
The monuments to Kurmangazy Sagyrbaiuly and Shogy 
 
Batyr were opened   
1991-2010 жж. 
ТҰРҒЫН ҮЙ ҒИМАРАТТАРЫН ПАЙДАЛАНУҒА БЕРУ (м
2
)
 (пайдалануға берілді)
ВВОД ЖИЛЫХ ЗДАНИЙ (м
2
) за 1991-2010 гг. 
(введено в эксплуатацию)
COMMISSIONING OF HOUSING (sq m) for 1991-2010 (put into service)
1991–2010 жж. пайдалануға берілді
За 1991–2010 гг. введено в эксплуатацию
put into service in 1991-2010

296
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
 «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ
АО «Мангистаумунайгаз»
JSC «MangistauMunaiGas»
 «Қаражанбасмұнай» АҚ
АО «Каражанбасмунай»
JSC «Karazhanbasmunai» 
«АҚЗ» (Ақтау құю зауыты) 
ЖШС
ТОО «АЛЗ» (Актауский ли-
тейный завод)
LLP Aktau foundry
ІРІ КӘСІПОРЫНДАР
КРУПНЕЙШИЕ ПРЕДПРИЯТИЯ
BIGGEST ENTERPRISES

МАНҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ/МАНГИСТАУСКАЯ ОБЛАСТЬ/ MANGYSTAU REGION
ОҚИҒАЛАР
297
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
«Қазтеңізтрансфлот» 
теңіз кеме жүзу компаниясы» АҚ
АО «Национальная морская судоходная компания
 «Казмортрансфлот»
«National Maritime Shipping Company «Kazmortransflot»
«Маңғыстау Атом Энергетикалық Комбинаты-
Қазатомөнеркәсіп» ЖШС
ТОО «Мангистауский Атомный Энергетический 
Комбинат-Казатомпром»
LLP MAEC-Kazatomprom 
«Каспий маңы Машина жасау кешені» ЖШС
ТОО «Прикаспийский Машиностроительный Комплекс»
LLP Caspian Machine-Building Complex 

298
АҚМОЛА ОБЛЫСЫ/АКМОЛИНСКАЯ ОБЛАСТЬ/AKMOLA REGION
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS

ОҚИҒАЛАР
299
АЙТУЛЫ
знаменательные события/significant events

жүктеу/скачать 40,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: