ӨЗІНІҢ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНІҢ БОЛМАУЫ

18
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
Тәуелсіз мемлекеттің басты институттарының бірі 
–  өзінің  қарулы  күштері.  КСРО  тарағаннан  кейін 
елді  жайлаған  берекесіздік  пен  тәртіпсіздіктер 
республика  аумағында  орналасқан  әскери 
бөлімдерде  күтпеген  салдарларға  соқтырып, 
орны толмас қателіктер жасалуы мүмкін еді. 
1993  жылғы  19  қаңтарда  «Жалпыға  ортақ 
әскери  міндеттілік  пен  әскери  қызмет  тура-
лы»  Заң  қабылданды.  Қазақстан  Республика-
сы  Президентінің  1993  жылғы  11  ақпандағы  № 
1094 Жарлығымен Қазақстан Республикасының 
алғашқы Әскери доктринасы бекітілді. 
Қазақстан  Қарулы  күштерінің  үш  түрлі  тиімді 
құрылымы қалыптасты. 
Әскери кадрларды даярлаудың отандық жүйесі 
құрылды.  Бүгінде  әскери  мамандарды  даярлау 
ісі 4 жоғары әскери оқу орнында және Кадет кор-
пусында жүзеге асырылуда. 
Әскери дайындыққа жұмсалатын шығындардың 
көбеюі 
ұшқыштардың 
тәжірибелік 
оқулары 
мен 
ұшуларының, 
механик-жүргізушілердің 
жаттығуларының үлесін арттыруға мүмкіндік берді, 
тәжірибелік атулардың қарқындылығы артты. 
Әскерге  шақыру  және  мобрезервті  дайындау 
жүйесі жетілдірілді. Жиынтықтау аралас принцип-
пен  (шақыру  және  келісімшарт)  келісімшартпен 
жұмыс  істейтін  әскери  кәсіби  мамандардың  ба-
сым үлесімен жүзеге асады. 
Әскери  қызметшілердің  жалақысы  да  тұрақты 
түрде жақсарып келеді. Бүгінде ол ҰҚКҰ қатысушы 
елдерінің  ішінде  ең  жоғары  болып  табылады. 
Әскери атақтар үшін белгіленген жалақыны сара-
лап  төлеу  енгізілген,  бұл  әскери  қызметшілердің 
кәсібилігінің  артуына  және  мансабының  өсуіне 
оң  әсер  етеді.  Мәселен,  1995  жылы  лейтенант 
шеніндегі взвод командирі 7 мың теңге алса, 2011 
жылы 114 мың теңге алады. 
Одним  из  главных  институтов  независимого  го-
сударства  являются  собственные  вооруженные 
силы.  Развал  и  хаос,  охвативший  страну  после 
распада  СССР,  мог  иметь  самые  непредсказуе-
мые последствия в воинских частях, базировав-
шихся  на  территории  республики,  и  привести  к 
страшным непоправимым последствиям. 
19  января  1993  года  принят  Закон  «О  всеоб-
щей  воинской  обязанности  и  военной  службе». 
Указом Президента Республики  Казахстан от 11 
февраля  1993  года  №  1094  утверждена  первая 
Военная доктрина Республики Казахстан. 
Сформирована 
оптимальная 
трехвидовая 
структура Вооруженных Сил Казахстана.
Создана  отечественная  система  подготовки 
военных  кадров.  Сегодня  подготовка  военных 
специалистов осуществляется в 4 высших воен-
ных учебных заведениях и Кадетском корпусе. 
Увеличение расходов на боевую подготовку по-
зволило  повысить  долю  практических  занятий 
и  налет  летчиков,  навод  механиков-водителей, 
увеличена интенсивность практических стрельб. 
Усовершенствована система призыва и подго-
товки  мобрезервов.  Комплектование  осущест-
вляется по смешанному принципу (по призыву и 
по контракту) с приоритетом доли военных про-
фессионалов - контрактников. 
Стабильно  повышается  и  денежное  доволь-
ствие военнослужащих. Оно сегодня одно из са-
мых  высоких  в  странах-участницах  ОДКБ.  Вве-
ден  дифференцированный  подход  к  выплате 
окладов  за  воинские  звания,  что  способствует 
повышению  профессионализма  и  карьерному 
росту военнослужащих. Так, если в 1995 году ко-
мандир взвода в воинском звании лейтенант по-
лучал 7 тыс. тенге, то в 2011 году он получает 114 
тыс. тенге.

ОҚИҒАЛАР
19
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
Әскери құрылыс саласында жүзеге асқан шаралар кешені құрамы мен құрылымы жағынан 
тиімді, қазіргі заманғы әскери іс-қимылдар жүргізу жағдайларына бейімделген Қарулы Күштер 
құруға  мүмкіндік  берді.  Қазіргі  заманғы  қазақстандық  әскер  Қазақстан  Республикасының 
мемлекеттік егемендігін және аумақтық тұтастығын қорғаудың сенімді кепілі болып табыла-
ды. 
ҚАУІПСІЗДІК
БЕЗОПАСНОСТЬ
SECURITY
A number of measures taken in the military sphere allowed to form well-structured and adopted to 
contemporary military actions Armed Forces. The modern Kazakhstan's army is a reliable guarantee 
of state sovereignty and territorial integrity of  Kazakhstan    
Осуществленный комплекс мероприятий в области военного строительства позволил соз-
дать оптимальные по составу и структуре, адаптированные к условиям ведения современ-
ных военных действий Вооруженные Силы. Современная казахстанская армия является на-
дежным гарантом защиты государственного суверенитета и территориальной целостности 
Республики Казахстан.
One of the main institutes of the independent state is 
the national Armed Forces. The collapse and chaos 
after  the  dissolution  of  the  USSR  could  lead  to  un-
intended  consequences  in  the  troops  based  in  our 
territory and hence to the terrible irreparable conse-
quences.
On  January  19,  1993,  the  Law  “On  universal  mili-
tary  duty  and  military  service”  was  adopted.  The 
first Military Doctrine of Kazakhstan was adopted on 
February 11, 1993 by the Decree of the President. 
An optimal 3 type structure of the Armed Forces of 
Kazakhstan was formed. 
The national system of training of military personnel 
was created. Today such trainings are caried out in 4 
military institutions and the Cadet corps.   
An increase of budget funds for military trainings al-
lowed increasing the number of practical lessons and 
pilots flying, increase frequency of practical shooting, 
etc.  
Recruitment and training system of mobile reserves 
is  developed.  Recruiting  is  based  on  two  principles 
(call –up and contract), the preference is given to con-
tract professionals.  
The  service  pay  of  military  men  is  gradually  in-
creased.  Today,  it  is  one  of  the  highest  among 
the  CSTO  member  states.  The  service  pay  was 
differentiated  in  accordance  with  the  rank.  It  stimu-
.  It  stimu-
lates professionalism and career opportunities of the 
military men. So, in 1995 a platoon commander in the 
rank  of  a  lieutenant  was  paid  KZT  7  000,  in  2011  – 
KZT 114 000. 

20
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
«Қылмыстық орта бұрынғыдан да ұйымдасып, 
кәсіпкерлік және қаржы-банк іс-әрекетіне араласуға, 
мемлекеттік аппаратты, құқық қорғау органдарын 
өздерінің жеке бас мүдделерінде пайдалануға табанды 
түрде ұмтылуда. Мемлекеттік қызметкерлердің өмір сүру 
деңгейі мен беделінің төмендеуін есепке ала отырып, 
ашық айтайық: қылмыстық әлем табыссыз емес». 
1996 жылғы 7 қазандағы Қазақстан халқына Жолдау
«Преступная среда становится все более организованной, настойчиво стремится внедриться в сферу предпринима-
тельской и финансово-банковской деятельности, использовать в корыстных интересах государственный аппарат, право-
охранительные органы. Будем говорить прямо: криминальный мир действует не без успеха, учитывая резкое снижение 
уровня жизни и престижа государственных служащих».
Послание народу Казахстана от 7 октября 1996 года 
«The crime is becoming more organized and persistently aiming at penetrating the entrepreneur sphere and bank activity, using 
the state body and law enforcement agencies.  We shall speak straight, criminals do not act unsuccessfully taking into account the 
sharp decline in living standards and prestige of the work of public sector employees».
The Address to the Nation of Kazakhstan of October 7, 1996

ОҚИҒАЛАР
21
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
КРИМИНОГЕНДІК ЖАҒДАЙДЫҢ НАШАРЛАУЫ 
МЕН ҰЙЫМДАСҚАН ҚЫЛМЫСТЫҢ ӨСУІ
УХУДШЕНИЕ КРИМИНОГЕННОЙ СИТУАЦИИ  
И РОСТ ОРГАНИЗОВАННОЙ ПРЕСТУПНОСТИ
WORSENING of CRIME SITUATION and GROWTH 
of ORGANIZED CRIME
ҚАУІПСІЗДІК
БЕЗОПАСНОСТЬ
SECURITY
CHALLENGE 
№
4
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

22
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
Тәуелсіздік алған алғашқы жылдарында еліміздің 
алдында жаңа сынақтар тұрды. Ескі құқыққорғау 
жүйесінің  күйреуі  қылмыс  пен  бандитизмнің 
тамыр  жаюына  әкелді.  Көлеңкелі  экономика 
қарқынды  қалыптасып,  көпшілігі  трансұлттық 
сипатқа  ие  болған  ұйымдасқан  қылмыстық 
топтардың  ықпал  аймағы  кеңейе  түсті.  Мұның 
барлығы,  тұтаса  келе,  жаңа  мемлекеттің 
ұлттық  қауіпсіздігіне  және  оның  халықаралық 
қоғамдастықтың мүшесі ретінде тұрақтылығына 
қауіп төндірді. 
Өтпелі  жылдарда  құқық  қорғау  органда-
ры  қылмыстарға  қарсы  тұрып,  тиісті  деңгейде 
құқықтық  тәртіпті  сақтап  қала  алды.  Негізгі 
күштер ұйымдасқан қылмыспен, есірткі қолдану 
және  есірткі  бизнесімен,  заңсыз  көші-қонмен 
күрес,  сондай-ақ  алдын  алу  іс-әрекеттері, 
көшелер  мен  басқа  да  көпшілік  орындар-
да  қоғамдық  қауіпсіздікті  қорғау  секілді  өзекті 
проблемаларға жұмсалды. 
Бірқатар  қылмыс  түрлерінің  құрамын  бейкри-
миналдау және ізгілендіру қылмыс санының аза-
юына  әкелді.  Мәселен,  қылмыстың  ең  жоғары 
деңгейі  байқалған  1993  жылы  елімізді  крими-
налды  полиция  тұрғысынан  175  мың  қылмыс 
тіркелсе,  соңғы  жылдары  бұл  қылмыстардың 
саны  біршама  азайып,  2010  жылы  120  мың 
қылмыс тіркелген. 
Қоғамдық  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету  са-
ласында  құқықтық  бақылау  механизмдері 
күшейтілген.  Қоғамдың  тәртіпті,  кәмелетке 
толмағандар  мен  әйелдердің  құқығын  бұзғаны 
үшін,  лаңкестік  және  экстремистік  іс-әрекет, 
ұйымдасқан  қылмыс  үшін  жауапкершілік  артты-
рылды. 
Ішкі  істер  органдары  өздеріне  қатысы  жоқ 
қызметтерден  босатылды.  Альтернативті  терге-
уге  қатыстылық  барынша  азайды.  Енді  сыбай-
лас  жемқорлық  істерін  қаржы  полициясы  тер-
гесе,  есірткінің  заңсыз  айналымына  байланы-
сты  қылмысты  ішкі  істер  органдары  тергейді, 
бұл  олардың  кәсібилігін  және  іс-әрекетінің 
нәтижелілігін арттыруға мүмкіндік береді. 
Ұйымдастыру 
сипатындағы 
шаралар 
шеңберінде  құқық  қорғау  органдарында  15%  
қысқарту жүргізілді.
Первые годы обретения независимости постави-
ли страну перед новыми вызовами. Слом старой 
правоохранительной  системы  привел  к  разгулу 
преступности и бандитизма. Интенсивно форми-
ровалась теневая экономика, расширялись сфе-
ры  влияния  организованных  преступных  групп, 
многие  из  которых  приобрели  транснациональ-
ный  характер.  Все  это  в  целом  ставило  под  во-
прос  национальную  безопасность  нового  госу-
дарства и его состоятельность в качестве члена 
международного сообщества.
В  переломные  годы  правоохранительным  ор-
ганам удалось противостоять преступности и со-
хранить  должный  правопорядок.  Основные  уси-
лия  были  сосредоточены  на  решении  таких  ак-
туальных  проблем,  как  борьба  с  организован-
ной преступностью, наркоманией и наркобизне-
сом, нелегальной миграцией, а также профилак-
тической деятельности и охраны общественного 
порядка на улицах и в других общественных ме-
стах. 
Декриминализация и  гуманизация ряда соста-
вов  преступлений  позволила  значительно  сни-
зить  рост  преступности.  Так,  если  в  1993  году, 
когда был отмечен самый высокий уровень пре-
ступности, в стране было зарегистрировано 175 
тыс. преступлений по линии криминальной поли-
ции, то в последние годы их количество неуклон-
но сокращалось и в 2010 году составило 120 тыс. 
преступлений. 
Усилены правовые механизмы контроля в сфе-
ре  обеспечения  общественной  безопасности. 
Повышена ответственность за нарушения обще-
ственного  порядка,  прав  несовершеннолетних 
и  женщин,  террористическую  и  экстремистскую 
деятельность, организованную преступность. 
Органы  внутренних  дел  освобождены  от  не-
свойственных функций. Значительно сокращена 
альтернативная подследственность. Теперь кор-
рупционные деяния расследуются органами фи-
нансовой полиции, а преступлениями, связанны-
ми с незаконным оборотом наркотиков, занима-
ются органы внутренних дел, что позволило по-
высить  профессионализм  и  эффективность  их 
деятельности. 
В рамках мер организационного характера про-
ведено  15%-ное  сокращение  правоохранитель-
ных органов. 

ОҚИҒАЛАР
23
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
Жалпы  алғанда,  бүгінде  Қазақстанның  құқық  қорғау  органдарының  реформасы  нәтижелі, 
әлемдік стандарттарға сай, азаматтар мен бизнес талаптарына жауап бере алатын құқық 
қорғау жүйесін қалыптастыруға бағытталған. 
ҚАУІПСІЗДІК
БЕЗОПАСНОСТЬ
SECURITY
In whole, today's reform of the law enforcement agencies of Kazakhstan is aimed at creation, effective, 
meeting the world standards, law enforcement system that justifies hopes of citizens and business. 
В целом, сегодня реформа правоохранительных органов Казахстана направлена на созда-
ние  эффективной,  соответствующей  мировым  стандартам,  правоохранительной  системы, 
отвечающей ожиданиям граждан и бизнеса. 
The first years of the Independence put the country 
before  new  challenges.  Destruction  of  the  old 
law  enforcement  system  led  to  debauch  of  crime 
and  banditism.  Shadow  economy  was  intensively 
developing. The spheres of influence of the organized 
criminal  groups  expanded  and  many  of  them  had 
transnational character. 
All  this  questioned  the  national  security  of  the 
new  state  and  its  competence  as  a  member  of  the 
international community. 
During  the  years  of  change  the  law  enforcement 
agencies  succeeded  to  withstand  the  criminals  and 
preserve the proper law and order. The main efforts 
were  concentrated  on  resolving  such  topical  prob-
lems as struggle with the organized crime, drug ad-
diction and drug dealing, illegal migration, as well as 
preventive activity and maintenance of public order in 
the streets and other public places.  
Decriminalization and humanization of a number of 
components of crime allowed to considerably reduce 
the  criminality  growth.  Thus,  the  highest  criminality 
rate reaching 175 thousand crimes was registered in 
1993.  Its  rate  was  steadily  decreasing  over  the  last 
years and made 120 thousand crimes in 2010. 
Legal  control  mechanisms  in  the  sphere  of  public 
security were strengthened, rights of the under aged 
and women, terrorist and extremist activity, organized 
crime were intensified. 
Bodies of internal affairs shall be released from the 
unusual  functions.  Alternative  jurisdiction  shall  be 
considerably reduced. Presently, corruption activities 
are investigated by the bodies of financial police, and 
crimes connected with illegal drug turnover are being 
investigated by the bodies of the interior affairs that  
allowed to improve the professionalism and effective-
ness of their activity 
15%  reduction  of  law  enforcement  agencies  has 
been conducted within the framework of institutional 
reform. 

24
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
«Соңғы бес жылда реформалардың құқықтық базасы 
қалыптасты. Бірақ бұл азаматтардың құқығы мен 
еркіндігін қорғауға, отандық тауар өндірушіні қолдауға, 
шетелдік инвестицияларды тарту үшін қолайлы 
жағдайлар жасауға, қылмысты ауыздықтап, заңдылық 
пен құқықтық тәртіпті бекітуге бағытталған айқын да 
әділ заңдар қабылдау қажеттілігін  күн тәртібінен алып 
тастамайды».
Елбасының 1996 жылғы 16 желтоқсанда ҚР Тәуелсіздігінің 5 жылдығына орай 
өткізілген салтанатты жиында сөйлеген сөзінен 
«За последние 5 лет в основном и сформирована правовая база проводимых реформ, тем не менее, это никоим образом 
не снимает с повестки дня неоходимость принятия ясных и справедливых законов, направленных на защиту прав и сво-
бод граждан, поддержку отечественного товаропроизводителя, создание более благоприятных условий для привлечения 
иностранных инвестиций, обуздание преступности, укрепление законности и правопорядка».
Из выступления Главы государства на торжественном собрании  по случаю 5-летия Независимости РК от  16 декабря 1996 года
«For the last 5 years the legal base of conducted reforms has been formed. Nevertheless, this does not take off the agenda the 
necessity of adoprion of clear and fair laws, aimed at protection of the rights and freedom of the citizens, support of domestic 
industry, creation of more favorable conditions to attract foreign investments, crime controlling, law and order strengthening». 
An extract from the speech of the Head of State at the meeting dedicated to the 5th anniversary of Kazakhstan's Independence as of December 16, 1996

ОҚИҒАЛАР
25
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
ЕСКІРГЕН ЗАҢНАМАЛЫҚ БАЗА
УСТАРЕВШАЯ ЗАКОНОДАТЕЛЬНАЯ БАЗА
OUTDATED LEGAL BASE
МЕМЛЕКЕТТІК 
ҚҰРЫЛЫС
ГОСУДАРСТВЕННОЕ 
СТРОИТЕЛЬСТВО
STATE 
CONSRTUCTION
CHALLENGE 
№
5
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

26
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
Тәуелсіздіктің  алғашқы  күндерінен-ақ  жаңа 
заңнамалық  базаны  қалыптастыру  мәселелері 
еліміз үшін өте маңызды мәнге ие болды, себебі 
КСРО-ның  күйреуі  әкімшіл-әміршіл  жүйенің 
принциптерін анықтайтын ескі заңдардың әрекеті 
егемен  Қазақстанның  жаңа  ақиқаттарына 
мүлдем сай келмейтін еді. 
1991  жылы  16  желтоқсанда  «Қазақстан 
Республикасының  мемлекеттік  тәуелсіздігі  ту-
ралы»  Конституциялық  заң  қабылданды.  Ол 
еліміздің  мемлекеттік  тәуелсіздігін  жария-
лап  қана  қоймай,  егемен  Қазақстанның  негізгі 
мемлекеттік  институттарын  қалыптастыруға 
негіз  қалады.  Оның  алдында,  1990  жылы, 
Қазақстан  Президентінің  қызметі  бекітілген, 
90-жылдар  басындағы  мемлекеттік  басқару 
жүйесі  анықталған  заңдар  қабылданған  бола-
тын. 
Жаңа  құқықтық  саясаттың  нақты  бағдарлары 
мен  негізгі  параметрлерін  анықтау  үшін  1994 
жылы  Құқықтық  реформаның  мемлекеттік 
бағдарламасы қабылданды. 
Мемлекет 
пен 
құқықтың 
дамуының 
стратегиялық  бағыттарын  бұдан  әрі  анықтау 
1995 
жылы 
қабылданған 
қолданыстағы 
Конституцияға негізделді, ол мемлекеттің негізін 
құраушы  принциптерін,  маңызды  құқықтар 
мен  еркіндіктерді,  сондай-ақ  Қазақстанның 
мемлекеттік институттарын бекітті. 
Аладай бұл кезеңде де қиындықтар аз болма-
ды.  Сол  тарихи  сәтте  уақыт  талап  етіп  отырған 
барлық  қажетті  заңдарды  қабылдау  мүмкіндігі 
жоқ еді. Мемлекет басшысы бұл күрделі міндетті 
орындау  жауапкершілігін  өз  мойнына  алды. 
Нәтижесінде  қоғам  мен  мемлекет  өмірінің 
барлық  саласында  реформа  жасауға  әкелген 
150 
шақты 
нормативтік-құқықтық 
актілер 
қабылданды.  Кейіннен  осы  актілердің  барлығы 
дерлік заң мәртебесін алды және қазіргі ұлттық 
заңнаманың өзегін құрайды.  
С  первых  дней  независимости  вопросы  форми-
рования новой законодательной базы имели для 
страны  основополагающее  значение,  так  как 
распад  бывшего  СССР  привел  к  ситуации,  ког-
да действие старых законов, отражая принципы 
административно-командной  системы,  абсолют-
но не отвечали качественно новым реалиям су-
веренного Казахстана. 
16  декабря  1991  года  был  принят  Конституци-
онный закон «О государственной независимости 
Республики Казахстан», не только провозгласив-
ший государственную независимость страны, но 
и  создавший  основу  для  формирования  основ-
ных  государственных  институтов  суверенного 
Казахстана.  Ему  предшествовали  законы,  при-
нятые  в  1990  году,  которыми  учреждался  пост 
Президента  Казахстана,  определялась  система 
государственного управления начала 90-х годов. 
Для  определения  четких  ориентиров  и  базо-
вых параметров новой правовой политики в 1994 
году  была  принята  Государственная  программа 
правовой реформы.
Дальнейшее  определение  стратегических  на-
правлений  развития  государства  и  права  осно-
вывалось на принятой в 1995 году действующей 
Конституции,  которая  закрепила  основополага-
ющие  принципы  организации  государства,  важ-
нейшие права и свободы, а также новую систему 
государственных институтов Казахстана. 
Однако  и  на  этом  этапе  было  немало  трудно-
стей.  В  тот  исторический  момент  не  было  воз-
можности оперативно принять все необходимые 
законы,  как  этого  требовало  время.  Глава  госу-
дарства взял на себя ответственность по реше-
нию  этой  сложной  задачи.  В  результате  было 
принято порядка 150 нормативных правовых ак-
тов, приведших к реформам практически во всех 
сферах жизни общества и государства. В после-
дующем  практически  все  из  этих  актов  обрели 
статус  законов  и  составили  ядро  современного 
национального законодательства. 

ОҚИҒАЛАР
27
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
Елбасының  жетекшілігімен  мемлекеттік  органдардың  күрделі  де  бірлескен  жұмысының 
арқасында  небары  он  жылдың  ішінде  бұрынғы  заңнама  түбегейлі  жаңа,  қазақстандық 
қоғамдастықтың  тұрмыс-тіршілігінің  барлық  салаларындағы  жүйелі  мәселелерді  шешіп, 
өркендеуін қамтамасыз ететін заңнамаға ауысты. 
Due to the efforts and well coordinated work of the state bodies headed by the President of the coun-
try over ten years, the former legislation was changed for a new one, providing the solution of system 
problems and progress in all spheres of Kazakhstan public life activity.
Только  благодаря  напряженной  и  слаженной  работе  государственных  органов  во  главе  с 
Президентом страны, в течение всего одного десятилетия прежнее законодательство было 
заменено на принципиально новое, обеспечившее решение системных проблем и прогресс 
во всех сферах жизнедеятельности казахстанского общества. 
МЕМЛЕКЕТТІК 
ҚҰРЫЛЫС
ГОСУДАРСТВЕННОЕ 
СТРОИТЕЛЬСТВО
STATE 
CONSRTUCTION
From the first years of the Independence the issues 
of forming a new legal base had the fundamental im-
portance for the country as long as the disintegration 
of the former USSR led to the situation when the old 
laws reflecting the principles of the command-admin-
istrative  system  absolutely  did  not  meet  the  qualita-
tive and new realms of the sovereign state.
The Constitutional Law ‘On the state independence 
of Kazakhstan' was adopted on December 16, 1991’. 
It  proclaimed  the  independence  of  the  country  and 
also  formed  the  basis  for  the  establishment  of  the 
main state’s institutions of sovereign Kazakhstan. 
It was preceded by the laws adopted in 1990 that 
established the post of the President and defined the 
state governance system of the early 90s.
The  state  program  of  legal  reform  was  adopted 
in  1994  in  order  to  define  the  directions  and  basic 
parameters of a new legal policy. 
The further determination of the strategic directions 
of  the  state  and  law  was  based  on  the  adopted  in 
1995 Constitution being in force which consolidated 
the  basis  of  state  organization,  the  most  important 
rights and freedom, as well as the new system of the 
governmental institutions of Kazakhstan. 
However, even on this stage there were a lot of dif-
ficulties. At that historical moment it was impossible 
to adopt the necessary laws, as it required the time. 
The  Head  of  State  took  upon  the  responsibility  of 
solving this difficult task. As a result about 150 stan-
dard acts were adopted which led to reforms almost 
in all spheres of life of the society and the state. Later, 
almost  all  of  these  acts  acquired  the  status  of  laws 
and composed the main body of the modern national 
legislation.

28
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
«Тарихтың бізге өндірістік қарым-қатынасты түбегейлі 
өзгертуден басқа таңдау қалдырмағаны баршамызға аян. Бірақ 
нарықтық экономикаға бет бұрудың орасан күрделілігі де 
бәрімізге айқын. Алайда бүгінде жүзеге асып жатқан шаралар 
аздық етеді.  
Олардың бірі - шектелген, кейбірі - жарым-жартылай, шала, 
үшіншілері консервативтік күштердің жасырын және айқын 
тежеуін, әкімшіл-әміршіл жүйенің сарқыншақтарының 
бөгетіне тап болуда. Біздің әлеуметтік-экономикалық жағдайды 
тұрақтандыру үшін өзара байланысты түбегейлі шараларды 
шұғыл түрде өткізуіміз керек, себебі бүгінде дағдарыс өзінің 
шырқау шегіне жақындап қалды».
Мемлекет басшысының ҚР Жоғарғы Кеңесінің 12-шақырылымының салтанатты отырысында 
өзінің Қазақстан Республикасы Президенті қызметіне тағайындалуына орай сөйлеген сөзінен
Алматы қ., 1991 жылдың 10 желтоқсаны
«Ныне почти каждому ясно, что история не оставила нам другого выбора, кроме кардинальных изменений производ-
ственных отношений. Но и колоссальная сложность поворота к рыночной экономике тоже очевидна почти всем. Однако 
осуществляемых мер сегодня явно недостаточно. 
Одни их них ограничены, другие половинчаты, третьи наталкиваются на скрытое и явное торможение консерватив-
ных сил, саботаж остатков старой командно-административной системы.  Нам необходимо экстренное проведение ра-
дикальных взаимосвязанных мер для стабилизации социально-экономической ситуации, поскольку в настоящее время 
кризис подходит к своей критической отметке».
Из выступления Главы государства на торжественном заседании 
Верховного Совета РК 12 созыва по случаю официального вступления в должность Президента Республики Казахстан
г. Алма-Ата, 10 декабря 1991 года
«Now it is evident for almost everybody that the history did not leave us the other choice except the revolution for production 
relations. But enormous complexity of the turn to the market economy is evident to almost everyone as well. However, there is a 
lack of the implemented measures. 
Some of them are being limited, the others are halved, and the third face barriers of the conservative forces, sabotage of the 
residues of the old administrative command system. We need an extraordinary conduct of the interrelated measures to stabilize 
social and economic system as long as the crisis comes up to its critical point».
An extract from the speech of the Head of State at the  meeting  of the Supreme Council of Kazakhstan 
of the 12th convocation on assumption of the post of the President of Kazakhstan  
Almaty city, December 10, 1991

ОҚИҒАЛАР
29
АЙРЫҚША МӘНІ БАР

жүктеу/скачать 40,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: