Әлеуметтік- экономикалық бағыттың бағыттың "Дене шынықтыру" пәні бойынша техникалық және кәсіптік білімнің үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер 1. Әлеуметтік-экономикалық бағыттың "Дене шынықтыру" пәні бойынша техникалық және кәсіптік білімнің үлгілік оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 "Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде № 8170 тіркелген) және "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту Министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде № 29031 тіркелген) бұйрықтарына сәйкес әзірленді.
2. "Дене шынықтыру" пәнін оқытудың мақсаты - болашақ мамандардың кәсіби іс-әрекетінің әлеуметтік-экономикалық бағыты бойынша кәсіби қолданбалы дене мәдениетін қалыптастыру үдерісін жетілдіру болып табылады.
3. Бағдарламаны іске асыру келесі міндеттерді шешуді көздейді:
1) әлеуметтік-экономикалық саланың кәсібі туралы, қаржылық және басқа операцияларды сәтті орындау үшін қажетті физикалық және психикалық қасиеттер туралы, болашақ кәсіби қызмет жағдайында жоғары жұмыс қабілеттілігін көрсету үшін қолданбалы біліммен қамтамасыз ету;
2) төзімділікке, жылдамдыққа, күшке, ептілік пен икемділікке ықпал ететін білім алушылардың қозғалыс дағдыларын дамыту;
3) патриотизм, құрмет, жауапкершілік және өзара түсіністік сезімін тәрбиелеу;
4) білім алушыларды өмір бойы салауатты өмір салтын ұстануға ынталандыру және одан әрі алған дағдыларын қолдану;
5) жалпы адамзаттық мәдениеттің бір бөлігі ретінде дене шынықтыру туралы идеяны қалыптастыру;
6) дене шынықтырумен өз бетінше айналысуға, оларды демалу, жаттығу, жұмысқа қабілеттілігін арттыру, денсаулықты нығайту мақсатында саналы түрде қолдануға қажеттілік пен дағдыға тәрбиелеу;
7) жарыс қызметін ұйымдастыру арқылы оқу процесінде практикалық дағдылар мен теориялық білімдермен алмасу және салауатты бәсекелестікті дамыту;
8) теорияны зерделеу кезінде АКТ қолдану (ойын спорты ережелері, тактиканы үйрену, тестілеу және т. б.);
9) болжанатын (болашақ) кәсіпті таңдау кезінде жеке кәсіптік-қолданбалы дене шынықтыру даярлығына бағдарлану.
"Дене шынықтыру" пәнін өткізу барысында келесі пәндермен пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады:
1) "Қазақ тілі", "Орыс тілі", "Ағылшын тілі": дене шынықтыру саласындағы терминдермен сөздік қорын толықтыру;
2) "Физика": "механикалық жұмыс", "ауаға төзімділік", "дене салмағы", "біркелкі емес және біркелкі сырғанау", "қуат" ұғымдары туралы алынған білімді пайдалану;
3) "Алгебра және анализ бастамалары", "геометрия": ұзындықты, биіктікті, жылдамдықты, қашықтықты, уақытты өлшеу, ұзындық пен биіктікке секіру кезінде жүгіруді есептеу;
4) "Биология": темекі шегу мен алкогольдің ағзаға, зат алмасуға теріс әсері туралы материалды пайдалану;
5) "Қазақстан тарихы", "Дүниежүзі тарихы": олимпиадалық қозғалыс тарихы; қазақтың ұлттық спорт түрлерінің пайда болу тарихы;
6) "География": жер бедерін білу, түрлі белгілер бойынша, карта бойынша жер бедерін бағдарлай білу;
7) "Алғашқы әскери және технологиялық дайындық": саптық жаттығуларды пайдалану; кедергілер жолақтарынан өту; өмірлік маңызды қозғалыс дағдылары мен дағдыларына үйрету, оларды күрделілігі әртүрлі жағдайларда қолдану; патриотизмге, өз Отанына деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
4. Оқу пәнінің мазмұны 12 бөлімнен тұрады:
1) Дене шынықтыру туралы білім
2) Жеңіл атлетика
3) Спорттық ойындар. Футбол
4) Спорттық ойындар. Волейбол
5) Спорттық ойындар. Баскетбол
6) Спорттық ойындар. Үстел теннисі
7) Гимнастика
8) Ұлттық спорт түрлері.
9) Қысқы спорт түрлері. Шаңғы спорты. Конькимен жүгіру.
10) Жүзу
11) Туризм
12) Белсенді дем алу құралдары.
Пәннің негізгі мазмұны:
1 бөлім. "Дене шынықтыру" пәніндегі қауіпсіздік техникасы. Гиподинамия. Қозғалыс белсенділігі тапшылығының алдын алу. Жаман әдеттер. Олардың адам денсаулығына әсері. Салауатты және отырықшы өмір салты: сипаттамалары. Кәсіби және қолданбалы дене шынықтыру.
2 бөлім. Жеңіл атлетика.
Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру. Төменгі мәре. Орта қашықтыққа жүгіру. Жоғары бастама. Ұзақ қашықтыққа жүгіру. Аяқтау техникасы. Орнынан ұзындыққа секіру техникасы. Жүгіруден ұзындыққа секіру техникасы. Эстафеталық жүгіру. Эстафеталық таяқшаны беру техникасы.
2 бөлім. Спорттық ойындар. Футбол.
Қауіпсіздік ережесі. Ойынның негізгі ережелері. Ойыншылардың алаң бойымен қозғалысы. Допқа иелік ету техникасының негізгі элементтерін дамыту. Допқа иелік ету. Шабуылдағы және қорғаныстағы ойыншылардың жеке әрекеттері. Ойыншылардың командалық әрекеттері. Футболдағы ойыншылардың тактикалық әрекеттерінің негіздері. Екі жақты ойын. Футбол ойынына төрешілік ету.
4 бөлім. Спорттық ойындар. Волейбол.
Қауіпсіздік ережесі. Ойынның негізгі ережелері. Ойыншылардың қозғалысы. Волейбол алаңы. Допты жоғарыдан беру. Допты төменнен беру. Допты беру. Жоғарыдан допты қабылдау. Шабуыл әрекеттері. Қорғаныс ойыны. Допты екі қолмен жоғарыдан қабылдау және беру дағдыларын жетілдіру. Оқыту ойыны волейбол. Қозғалыс дағдыларын жетілдіру. Екі жақты ойын. Волейбол ойынына төрешілік ету.
5 бөлім. Спорттық ойындар. Баскетбол. Стритбол.
Қауіпсіздік ережесі. Ойын ережесі. Ойыншылардың алаңдағы қозғалысы. Шабуыл техникасы. Қорғаныс техникасы. Қозғалыста допты беру. Допты ұстап алу және соғу. Еркін лақтыру. Баскетбол ойынына төрешілік ету.
6 бөлім. Спорттық ойындар. Үстел теннисі
Қауіпсіздік ережесі. Ойын ережесі. Ойын кезіндегі тұрыс пен қозғалыс. Беру және алу. Ойынның Тактикалық әрекеттері.
7 бөлім. Гимнастика
Қауіпсіздік ережесі. Жаттығу кезіндегі сақтандырудың рөлі. Гимнастиканың түрлері. Жауынгерлік жаттығулардың элементтері. Жалпы дамыту жаттығулары. Гигиеналық гимнастика бойынша жаттығулар (таңертеңгілік жаттығулар, дене шынықтыру минуты, дене шынықтыру үзілісі). Сауықтыру гимнастикасының элементтері Жұмыс күнінде қолданылатын арнайы гимнастикалық жаттығулар кешендері. Гигиеналық гимнастика бойынша жаттығулар (таңертеңгілік жаттығулар, дене шынықтыру минуты, дене шынықтыру үзілісі). Спорттық жабдықтарды (гимнастикалық таяқ, құрсау, фитбол) пайдаланатын сыртқы тарату құрылғылары. Сауықтыру гимнастикасының элементтері. Акробатикалық жаттығулар. Гимнастикалық құрал-жабдықтардағы жаттығулар. Көркем гимнастика элементтері. Фитнес жаттықтыру аймақтарының түрлері (йога, стрейтинг, пилатес, табата және т.б.). Жеңіл атлетикалық гимнастиканың элементтері. Тепе-теңдік пен вестибулярлық тұрақтылыққа арналған жаттығулар.
8 бөлім. Ұлттық спорт түрлері. Асық ату. Бестас. Тоғызқұмалақ. Қазақша-күрес. Ұлттық ойындардың түрлері. Қауіпсіздік техникасы. Ойын ережелері. Ойын техникасы. Ойынның тактикалық әрекеттері.
9 бөлім. Қысқы спорт түрлері. Шаңғы спорты. Конькимен жүгіру. Қауіпсіздік техникасы. Қозғалыс түрлері. Бұрылу түрлері. Көтерілу түрлері. Жартылай конькимен сырғанау. Қолмен итерусіз конькимен сырғанау. Ауыспалы конькимен сырғанау. Бір мезгілде бір сатылы конькимен сырғанау. Тиісті іс-шараларға арналған жылыту және қалпына келтіру әдістері. Қашықтықты өту тактикасының негіздері. Конькимен жүгіру. Қауіпсіздік техникасы. Сырғанаудың негізгі әдістері. Бұрылыстар. Тежеу. Артқа сырғанау. Сырғанау.
10 бөлім. Жүзу. Қауіпсіздік техникасы. Құрлықтағы жүзушілерге арналған арнайы жаттығулар. Құрғақ жүзу. Жүзу техникасын қою. Денені айналдыру және тыныс алу. Сырғанау және тепе-теңдік. Жүзу стильдері. Артпен жүзу. Жүзу. Брасс. Жүзу. Соңғы жүзу 50 м. еркін стильде.
11 бөлім. Туризм.
Туристік сапарларды ұйымдастыру, жоспарлау және өткізу. Турлар, турпакеттер, экскурсиялық бағдарламалар және туристік қызметтің басқа да өнімдерін әзірлеу. Қазақстандағы туризм.Туризм ережелері. Түйіндер. Өткелдер. Жарақат кезіндегі алғашқы көмек. Шатыр орнату. Карталар. Компас. Өрт түрлері.
12 бөлім. Белсенді демалыс құралдары.
Кәсіби емес спортпен шұғылдану. Салауатты өмір салтын ұстану принциптері. Фитнес мәдениеті.
5. Оқу бағдарламаларын әзірлеу кезінде білім беру ұйымының мүмкіндігі бар:
1) оқытудың әртүрлі технологияларын, оқу процесін ұйымдастырудың нысандарын, әдістерін және бақылау түрлерін таңдау;
2) оқу уақыты сағаттарының жалпы көлемін бөлімдер мен тақырыптарға бөлу (пәнді оқуға бөлінген сағат көлемінен);
3) нақты дәлелдер мен фактілерге негізделген пәннің бөлімдері мен тақырыптарының реттілігін өзгерту;
4) жұмыс берушілердің талаптары және бөлімдер мен тақырыптар тізбесін тереңдету және кеңейту мақсатында өңірлік компонентті енгізу және бөлімдер, бөлімшелер мен тақырыптарды дайындық бағыты бойынша элементтерді енгізуге байланысты тақырыптардағы сағат көлемі мен пәннің мазмұнын 25% - дан аспайтындай өзгерту;
5) Жұмыс жаттығуларының бағдарламаларын әзірлеу кезінде жергілікті климаттық жағдайларды ескере отырып, қысқы спорт түрлерін рекреациялық жүгірумен және басқа аэробтық жаттығулармен ауыстыру ұсынылады;
6) Жүзумен айналысу мүмкіндігі болмаған жағдайда, жүзу бағдарламасын іске асыруға бөлінген уақыт педагогикалық кеңестің шешімімен спорттық ойындар, гимнастика бойынша дағдыларды одан әрі жетілдіруге пайдаланылады.
6. Оқу жүктемесінің көлемі 120 сағатты (5 кредит) құрайды.
2-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны
Бөлім, бөлімше және тақырып атаулары
Сағат саны
Барлығы
Сабақтар
теориялық
практикалық
1 бөлім. Дене шынықтыру туралы білім
1. 1. Дене шынықтыру туралы
+
+
+
1
Тақырып 1.1 "Дене шынықтыру" пәніндегі қауіпсіздік техникасы.
2
Тақырып 1.2 Гиподинамия. Қозғалыс белсенділігі тапшылығының алдын алу.
3
Тақырып 1.3 Салауатты және отырықшы өмір салты: сипаттамалары. Кәсіби және қолданбалы дене шынықтыру.
4
Тақырып 1.4 Жаман әдеттер. Олардың адам денсаулығына әсері.
2 бөлім. Жеңіл атлетика
2.1. Жеңіл атлетика жаттығулары
+
+
+
5
Тақырып 2.1 Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру
6
Тақырып 2.2 Төменгі старт
7
Тақырып 2.3 Орта қашықтыққа жүгіру
8
Тақырып 2.4 Жоғары старт
9
Тақырып 2.5 Ұзақ қашықтыққа жүгіру
10
Тақырып 2.6 Мәреге жету техникасы
11
Тақырып 2.7 Ұзындыққа секіру техникасы
12
Тақырып 2.8 Жүгіруден ұзындыққа секіру техникасы
13
Тақырып 2.9 Граната лақтыру.
14
Тақырып 2.10 Эстафеталық жүгіру. Эстафеталық таяқшаны беру техникасы.
3 бөлім. Спорттық ойындар. Футбол
3.1. Футбол ойынның негізгі ережелері
+
+
+
15
Тақырып 3.1 Қауіпсіздік техникасы. Ойынның негізгі ережелері.
16
Тақырып 3.2 Ойыншылардың алаң бойымен қозғалысы. Допты иелену техникасының негізгі элементтерін дамыту.
17
Тақырып 3.3 Допты иелену.
18
Тақырып 3.4 Ойыншылардың шабуыл мен қорғаныстағы жеке әрекеттері
Тақырып 9.5 Шаңғы спорты. Бір мезгілде бір сатылы конькимен сырғанау
69
Тақырып 9.6 Конькимен жүгіру. Қауіпсіздік техникасы. Конькимен сырғанаудың негізгі әдістері
70
Тақырып 9.7 Конькимен жүгіру. Бұрылыстар
71
Тақырып 9.8 Конькимен жүгіру. Тежеу
72
Тақырып 9.9 Конькимен жүгіру. Артқа сырғанау
73
Тақырып 9.10 Конькимен жүгіру. Айналмалы сырғанау
10 Бөлім. Жүзу
10.1. Жүзудегі негізгі ережелер
+
+
+
74
Тақырып 10.1 Қауіпсіздік техникасы. Құрлықтағы жүзушілерге арналған арнайы жаттығулар
75
Тақырып 10.2 Құрғақ жүзу
76
Тақырыбы 10.3 Жүзу техникасын қою
77
Тақырып 10.4 Өзекті айналдыру және тыныс алу
78
Тақырып 10.5 Сырғанау және тепе-теңдік
79
Тақырып 10.6 Жүзу стильдері
80
Тақырып 10.7 кеудемен жүзу–
81
Тақырып 10.8 Шалқалап жүзу
82
Тақырып 10.9 Жүзу. Брасс
83
Тақырып 10.10 Жүзу. Соңғы жүзу 50 м. еркін стильде
11-бөлім. Туризм
11.1. Дене шынықтыру жүйесіндегі туризм
+
+
+
84
Тақырып 11.1 Туризм. Туризм ережелері.
85
Тақырып 11.2 Туристік сапарларды ұйымдастыру, жоспарлау және өткізу.
86
Тақырып 11.3 Турлар, турпакеттер, экскурсиялық бағдарламалар және туристік қызметтің басқа да өнімдерін әзірлеу.
87
Тақырып 11.4 Қазақстандағы туризм.
12-бөлім. Белсенді туризм құралдары.
12.1 Cпорт түрлерімен кәсіби емес айналысу.
+
+
+
88
12.1 Cалауатты өмір салтын ұстану принциптері.
89
12.2 Фитнес мәдениеті.
3-тарау. Оқытудың нәтижелері және бағалау критерийлері
Бөлім атауы
Бөлімше атауы
Оқыту нәтижелері
Бағалау критерийлері
Дене шынықтыру туралы білім
Дене шынықтыру туралы
1) Дене шынықтыру сабақтарында қауіпсіздік техникасын, дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсетудің негіздері мен қағидаттарын түсіндіру;
2) гиподинамия туралы түсінікке ие болу.
1) Дене шынықтыру сабақтарында қауіпсіздік техникасы қағидаларын тізімдейді;
2) спорт залдарында, стадионда, бассейнде, мұз айдынында және спорт алаңдарында қауіпсіздік техникасының талаптарын және өзін ұстау қағидаларын орындайды;
3) түрлі жарақаттар мен жазатайым оқиғалар кезінде дәрігерге дейінгі (медициналық) алғашқы көмек көрсетудің негіздері мен қағидаттарын тізімдейді;
5) қозғалыс белсенділігі тапшылығының алдын алу әдістерін түсіндіреді.
3) кәсіптік аурулардың алдын алу үшін дене жаттығуларын анықтау;
1) Рационалды тәуліктік режим, оның денсаулық пен өнімділікке әсері. шынығу және тамақтану және тамақтану режимі туралы, жеке гигиена ережелерін біледі және орындайды;
2) зиянды әдеттерді және олардың адам денсаулығына әсерін анықтайды және тізімдейді.
4) салауатты өмір салты және оның құрамдас бөліктері туралы түсінікке ие болу.
1) Дене жаттығулары арқылы кәсіптік аурулардың алдын алу бойынша жаттығуларды анықтайды және орындайды;
2) жарақаттардың алдын алу бойынша өндірістік гимнастиканы біледі және орындайды;
3) салауатты өмір салты мен оның құрамдас бөліктерінің ережелерін біледі және сақтайды.
Жеңіл атлетика
Жеңіл атлетика жаттығулары
1) Дене шынықтыру пәнінде жеңіл атлетиканың қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіруі. Жалпы дамыту және арнайы жүгіру жаттығуларын орындау.
1) Дене шынықтыру пәнінде жеңіл атлетиканың қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіреді;
2) жеңіл атлетикамен айналысу кезінде спорт залдарында және стадионда қауіпсіздік техникасының талаптарын және мінез-құлық қағидаларын орындайды;
3) Дене шынықтыру пәнінде гигиеналық ережелерді сақтайды;
4) дене жаттығуларын орындаудың тиімділігін бағалайды;
5) жарақаттанудың физиологиясы мен алдын алу негіздерін түсіндіреді;
6) сауықтыру әсеріне қол жеткізу және физикалық жағдайларын жетілдіру мақсатында дене жаттығуларын орындау кезінде өз ағзасының функционалдық жай-күйін талдайды;
7) арнайы жүгіру жаттығуларын орындау кезінде техникалық-тактикалық іс-қимылдарды орындайды;
8) жалпы дамыту және арнайы жүгіру жаттығуларын ажыратады.
2) Орта және алыс қашықтықтарға жүгіруде техникалық-тактикалық дайындықты меңгеруге міндетті.
1) Қысқа, орта және ұзақ қашықтыққа жүгіру фазаларын ажыратады;
2) орта және алыс қашықтықтарға жүгіруде техникалық-тактикалық дайындықты қолданады;
3) орта және алыс қашықтыққа жүгіру техникасын меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
4) төмен және жоғары старт техникасын ажыратады.
1) Орнынан ұзындыққа секіру және жүгіруден ұзындыққа секіру фазаларын ажыратады;
2) орнынан ұзындыққа секіру техникасын және жүгіруден ұзындыққа секіру техникасын меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
3) орнынан ұзындыққа және жүгіруден ұзындыққа секіруде техникалық-тактикалық дайындықты пайдаланады.
4) Граната лақтыру техникасын және ядроны итеру техникасын меңгеру.
1) Граната лақтыру фазаларын және ядроның итеру фазаларын анықтайды;
2) граната лақтыру техникасын және ядроны итеру техникасын меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
3) граната лақтыруда және ядроны итеру техникасында техникалық-тактикалық дайындық элементтерін орындайды.
5) Эстафеталық таяқшаны беру техникасын меңгеру.
1) Эстафеталық таяқшаны беру техникасын түсіндіреді және орындайды.
Спорттық ойындар. Футбол
Футбол ойынның негізгі ережелері
1) Дене шынықтыру пәнінде спорттың ойын түрлері бойынша техника қауіпсіздігі қағидаларын түсіндіру. Футбол спорт түрлері бойынша ойын ережелерін түсіну.
1) Дене шынықтыру пәнінде спорттың ойын түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіреді;
2) спорттың ойын түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасының талаптарын және спорт залдарындағы тәртіп қағидаларын орындайды;
3) спорттық ойындар сабақтарында гигиеналық ережелерді сақтайды.
4) футбол ойынының ережелерін тізімдейді
5) спорттық ойындардың тарихы мен даму кезеңдерін ашады;
6) ойын спортындағы төрешілердің қимылдарын ажыратады.
2) Футбол ойнауға техникалық және тактикалық дайындықты меңгеру.
1) Футболдағы техникалық әрекеттерді ажыратады (қозғалу, допқа ие болу, қорғаныс пен шабуылда әрекет ету қақпасына соғу);
2) футболда техникалық-тактикалық жаттығуларды меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
3) әдістерді орындау техникасындағы және футболдағы ойын жағдайларындағы қателіктерді түсіндіреді;
4) футболда техникалық және тактикалық іс-әрекеттерді орындайды (қозғалу, допқа ие болу, қорғаныс пен шабуылда әрекет ету қақпасына соғу).
3) Футболдағы ережелерді түсіндіріп, ойында төрелік ете білу.
1) Футболдағы ережелерді түсіндіреді және ойында төрелік етуді біледі.
Спорттық ойындар. Волейбол
Волейбол ойынның негізгі ережелері
Баскетбол ойынының негізгі ережелері
1) Дене шынықтыру пәнінде спорттың ойын түрлері бойынша техника қауіпсіздігі қағидаларын түсіндіру.
Спорт түрлері бойынша ойын ережелерін білу (волейбол).
1) Дене шынықтыру пәнінде спорттың ойын түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіреді;
2) спорттың ойын түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасының талаптарын және спорт залдарындағы мінез-құлық қағидаларын орындайды;
3) спорттық ойындар сабақтарында гигиеналық ережелерді сақтайды.
4) спорт түрлері (волейбол) бойынша ойын ережелерін тізімдейді;
5) спорттық ойындардың тарихы мен даму кезеңдерін ашады;
6) ойын спортындағы төрешілердің қимылдарын ажыратады.
2) Волейбол ойнауға техникалық және тактикалық дайындықты меңгеру.
1) Волейболдағы техникалық әрекеттерді ажыратады (қозғалыстар, берілістер, допты қабылдау, қорғаныстағы және шабуылдардағы әрекеттер);
2) волейболдағы техникалық-тактикалық іс-әрекеттерді меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
3) әдістерді орындау техникасындағы және волейболдағы ойын жағдайындағы қателіктерді түсіндіреді;
4) волейболда техникалық және тактикалық іс-қимылдарды (қимылдарды, берілістерді, допты қабылдауды, қорғаудағы және шабуыл жасаудағы іс-қимылдарды) орындайды.
3) Волейбол ережелерін түсіндіріп, ойында төрелік ете білу
1) Волейбол ережелерін түсіндіреді және ойында төрелік етуді біледі.
1) Дене шынықтыру пәнінде спорттың ойын түрлері бойынша техника қауіпсіздігі қағидаларын түсіндіру. Спорт (баскетбол) бойынша ойын ережелерін түсіну.
1) Дене шынықтыру пәнінде спорттың ойын түрлері бойынша қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіреді;
2) спорттың ойын түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасының талаптарын және спорт залдарындағы тәртіп қағидаларын орындайды;
3) спорттық ойындар сабақтарында гигиеналық ережелерді сақтайды.
4) спорт түрлері бойынша ойын ережелерін (баскетбол) тізімдейді;
5) спорттық ойындардың тарихы мен даму кезеңдерін ашады;
6) ойын спортындағы төрешілердің қимылдарын ажыратады.
2) Баскетбол ойнауға техникалық және тактикалық дайындықты меңгеру.
1) Баскетболдағы техникалық әрекеттерді (қозғалыс, жүргізу, Пас беру, сақинаға лақтыру, қорғаныстағы және шабуылдағы әрекеттер, финттер) ажыратады;
2) баскетболда техникалық-тактикалық іс-қимылдарды меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
3) әдістерді орындау техникасындағы және Баскетболдағы ойын жағдайларындағы қателіктерді түсіндіреді;
4) баскетбол бойынша техникалық және тактикалық іс-қимылдарды (қозғалыстар, жүргізу, Пас беру, сақинаға лақтыру, қорғаныстағы және шабуылдағы іс-қимылдар, финттер) орындайды.
3) Баскетбол ережелерін түсіндіріп, ойында төрелік ете білу
1) Баскетбол ережелерін түсіндіреді және ойында төрелік етуді біледі
Үстел теннисінің негізгі ережелері
1) Үстел теннисі ойынына техникалық және тактикалық дайындықты меңгеру.
1) Үстел теннисіндегі техникалық әрекеттерді ажыратады (стендтер мен қозғалыстар, алаңдар мен тәсілдер, қорғаныстағы және шабуылдағы әрекеттер);
2) үстел теннисіндегі техникалық-тактикалық іс-қимылдарды меңгеру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
3) әдістерді орындау техникасындағы және үстел теннисіндегі ойын жағдайларындағы қателіктерді түсіндіреді;
4) үстел теннисінде техникалық және тактикалық іс-әрекеттерді орындайды (стендтер мен қозғалыстар, беру және қабылдау, қорғау және шабуыл жасау әрекеттері).
Гимнастикалық жаттығулар
1) Дене шынықтыру пәнінде гимнастика бойынша қауіпсіздік техникасын түсіндіруге міндетті. Сауықтыру гимнастикасының элементтерін орындау.
1) Дене шынықтыру пәнінде гимнастикадағы қауіпсіздік техникасын түсіндіреді;
2) гимнастикадағы қауіпсіздік техникасының талаптарын, спорт залдарындағы тәртіп ережелерін орындайды;
3) гимнастика сабақтарында гигиеналық ережелерді сақтайды;
4) сауықтыру гимнастикасының элементтерін анықтайды және орындайды.
1) Гимнастикада негізгі саптық, жалпы дамыту, қолданбалы және акробатикалық жаттығуларды орындауға міндетті.
1) Ритмикалық гимнастика элементтерін, өндірістік гимнастика элементтерін, спорттық гимнастика элементтерін және сауықтыру гимнастикасы элементтерін ажыратады және орындайды;
2) саптық, жалпы даму, қолданбалы және акробатикалық жаттығуларды ажыратады;
3) гимнастика терминдерін атайды.
3) Гимнастикалық снарядтарда негізгі жаттығуларды орындау.
1) Орындалатын қозғалыс әрекеттерінің күрделілік деңгейлерін айқындайды;
2) арнайы құрылған жаттығулар кешенін орындау процесінде негізгі техникалық-тактикалық іс-қимылдарды қолданады;
3) гимнастикалық снарядтардағы жаттығулардың орындалуын көрсетеді.
Ұлттық спорт түрлері
Ұлттық ойындардағы қауіпсіздік ережелері мен әдістері
1) Дене шынықтыру пәнінде ұлттық спорт түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасы мен ойын ережесін түсіндіру.
1) Дене шынықтыру пәнінде ұлттық спорт түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіреді;
2) ұлттық спорт түрлері бойынша техника қауіпсіздігі талаптарын және спорт залдарында жүріс-тұрыс қағидаларын орындайды;
3) оқу ойындарын өткізу кезінде гигиеналық ережелерді сақтайды;
4) ұлттық спорт түрлеріндегі ойын ережелерін түсіндіреді (тоғызқұмалақ, асық ату);
5) ұлттық спорт түрлерінің тарихы мен даму кезеңдерін ашады;
6) ұлттық спорт түрлеріндегі қателіктерді түсіндіреді.
2) Ұлттық спорт түрлерінде техникалық-тактикалық іс-қимылдарды орындау.
1) Тоғызқұмалақ ойынындағы техникалық-тактикалық іс-қимылдарды ажыратады;
2) асық ату ойынындағы техникалық-тактикалық іс-қимылдарды ажыратады;
3) сабақта ойын жағдайларында ұлттық спорт түрлерінде ойнау дағдыларын көрсетеді;
4) қазақша күрестің күрес элементтерін көрсетеді.
Қысқы спорт түрлері
Қысқы спорт түрлеріндегі қауіпсіздік ережелері мен техникасы
1) Дене шынықтыру пәнінде шаңғы және конькимен жүгіру спортынан қауіпсіздік техникасын түсіндіру.
1) Дене шынықтыру пәнінде қысқы спорт түрлері бойынша Қауіпсіздік техникасы қағидаларын түсіндіреді;
2) қысқы спорт түрлері бойынша техника қауіпсіздігі талаптарын және спорт залдарында және көшеде жүріс-тұрыс ережелерін орындайды;
3) сабақтарды өткізу кезінде гигиеналық ережелерді сақтайды.
2) Шаңғымен жүру техникасын түсіндіру.
1) Шаңғымен жүру техникасын ажыратады: конькимен және жартылай конькимен, көлденең және бір мезгілде конькимен сырғанау;
2) шаңғымен: конькимен және жартылай конькимен, көлденең және бір мезгілде конькимен сырғанаумен қозғалу техникасын орындайды;
3) ағзаның функционалдық жай-күйін және физикалық жұмысқа қабілеттілігін бағалайды.
Жүзу
Жүзудегі негізгі ережелер
1) Дене шынықтыру пәнінде бассейнде және құрлықта қауіпсіздік техникасын түсіндіру. Жүзушілерге арналған арнайы жаттығуларды меңгеру.
1) Дене шынықтыру пәнінде бассейнде және құрлықта қауіпсіздік техникасы қағидаларын тізімдейді;
2) Дене шынықтыру пәнінде бассейнде және құрлықта қауіпсіздік техникасының талаптарын орындайды;
3) Дене шынықтыру пәнінде бассейнде және құрлықта сабақ өткізу кезінде гигиеналық ережелерді сақтайды;
4) сауықтыру әсеріне қол жеткізу және физикалық жағдайларын жетілдіру мақсатында дене жаттығуларын орындау кезінде өз ағзасының функционалдық жай-күйін айқындайды;
5) жүзу техникасын жетілдіру үшін жеткізу жаттығуларын орындайды;
6) жүзушілерге арналған арнайы жаттығуларды орындайды.
2) Жүзу техникасын меңгеру.
1) Жүзу стильдерін ажыратады;
2) дұрыс тыныс алуды және суда ұстауды біледі;
3) "кеудемен жүзудегі", "шалқалап жүзудегі", "брасс" тәсілдерімен жүзу техникасын ажыратады.
Туризм
Дене шынықтыру жүйесіндегі туризм
1) туризм және оның ережелері туралы түсіндіру.
2) туристік сапарларды ұйымдастыру, жоспарлау және өткізу әдістері туралы түсінікке ие болуға міндетті.
1) Туризм түрлерін және оның ережелері туралы біледі және ажыратады;
2) турлар, турпакеттер, экскурсиялық бағдарламалар және туристік қызметтің басқа да пакеттерін әзірлеу тәсілдері туралы түсіндіреді;
3) Қазақстанның туристік бағыттарын атайды.
Белсенді демалыс құралдары
Cпорт түрлерімен кәсіби емес айналысу.
1) Салауатты өмір салты дағдыларына ие болу.
1) "Фитнес-мәдениет" ұғымын, оның сипаттамаларын түсіндіреді
4-тарау. Білім алушылардың дене дайындығы деңгейлерінің кестесі (ұлдар)
Сынақ түрлері
Дене шынықтыру деңгейлері
Х (орташа)
төмен
орташадан төмен
орташа
орташадан жоғары
жоғары
Жүгіру 30 м
4,9
5,6
5,5 – 5,3
5,2 – 4,6
4,5 -4,3
4,2
Орнынан ұзындыққа секіру
213
190
191 - 201
202 – 224
225 - 235
236
допты екі қолмен бастың үстінен лақтыру
611,0
434,0
435,0 - 522,0
523,0 – 699,0
700,0 – 785,0
786,0
Шаттл жүгірісі
3х10
8,3
9,1
9,0 – 8,7
8,6 –7,8
7,7 -7,4
7,3
Қылқалам динамометриясы (оң жақ)
42,0
33,0
34,0 –37,0
38,0 -46,0
47,0 – 50,0
51,0
(қыздар)
Сынақ түрлері
Дене шынықтыру деңгейлері
Х (орташа)
төмен
орташадан төмен
орташа
орташадан жоғары
жоғары
Орнынан ұзындыққа секіру
5,4
6,3
6,2 – 5,9
5,8 – 5,0
4,9 -4,6
4,5
допты екі қолмен бастың үстінен лақтыру
170,0
146
147 -160
161 – 181
182 – 194
195
Шаттл жүгірісі
3х10
497,0
372,0
373,0 – 434,0
435,0 – 559,0
560,0 – 621,0
622,0
Қылқалам динамометриясы (оң жақ)
9,1
10,0
9,9 – 9,6
9,5 –8,6
8,5 –8,1
8,0
Орнынан ұзындыққа секіру
26,0
19,5
20,0 –22,5
23,0 -29,0
29,5 – 32,0
32,5
Қазақстан Республикасы
Оқу-ағарту министрінің
2023 жылғы 6 қаңтардағы
№ 1 бұйрығына
31-қосымша
