1. Жұлын. Жұлын құрылысының сегменттік принциптері. Жұлынның нейрондары
жүктеу/скачать 231,89 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аш iшек сөлi.
| Ішектегі ас қорытылу. Ішек аш және тоқ ішек болып екіге бөлінеді. Аш ішек адамның бойынан орта есеппен 4-5 есе ұзын. Ол үш бөлімнен: он екі елі ішек- тен, аш және мықын ішектерден тұрады. Адамда он екі елі ішектің ұзындығы 25 см, ішектің жалпы ұзындығының 2/5-і аш ішек үлесіне тиеді, ал мықын ішектің ұзындығы аш ішектің 3/5-не тең. Ішек ұзын- дығына қарай ас ішекте 10-12 сағаттай кідіреді. Осы мезгілде:
а) ішек- тің кілегейлі қабығындағы либеркюн (12 елі ішекте - бруннер) без- дерінің сөлі мен ішектегі химус араласқан ұйқы безі сөлінің және өттің бірлескен әрекеті арқасында ішекте ас қорыту үрдісі аяқталады; б) ішектің ортаңғы қабаты - бірыңғай салалы ет талшықтарының жи- ырылып созылуы нәтижесінде ішектегі химус төмен қарай біртіндеп жылжып тоқ ішекке жетеді; в) асқорыту барысында пайда болған өнімдер ішектен қанға, лимфаға сіңеді. Аш iшек сөлi. Iшек сөлi либеркюн бездерiнде түзiледi. Сол шы- Fарда без жасушалары жарылып, олардын iшiндеri заттар солмен бiрге iшек куысына туседi. Iшек солiнде коптеген жарылган эпителий кал- дыктары бар. lшек селi саргыштау келедi, озiне тэн nici болады. Сел ортасы ciлtiлеy (pH 7,2-7,5), сол шыгару удеген сайын реакциясы сiлtiлене туседi (pH 8,6). Сол курамында 2% курfaк зат бар. Онын курамында ферменттер (жалпы саны 20-дан асады), минералды зат- тар (калий, натрий, кальций хлоридтерi, бикарбонаттары), кеп мелшер- де муцин бар. Солдегi кейбiр ферменттер каннан ауыскан. Маселен, iшек солiнде комiрсуларды ыдырататын фермент - амилаза эте аз, ол адетте каннан этедi. Осыган орай онын гидролиздiк эcеpi жоктын касы. Iwек селiнде нeriзiнeн ac корыту уpдiciн aяктайтын ферменттер пепти- дазалар, нуклеаза, липаза, фосфатаза, сахараза, лактаза, мальтаза жэне трипсиноген проферментiн белсендiретiн энтерокиназа болады. Ішек бездерінің сөл шығару қабілеті тамақ ішуге байланысты. Сөл шығару әсіресе қоректік заттар ішек түтігіне келіп түсісімен үдей бастайды. Химус ішектің кілегейлі қабығына қысым жасап, тікелей және химиялық жолмен әсер етеді. Мүнымен қатар химус ішек қабыр- ғасындағы механоқабылдағыштар мен хемоқабылдағыштарды тітіркендіріп, осы арадағы интрамуральдық ганглийлердің қатысуы- мен ішектің сөл шығару қабілетін рефлекс арқылы да күшейтуі мүмкін. Ішекте сөл шығару үрдісі қандағы химиялық заттардың ықпалы- мен де күшейеді. Мәселен ацетилхолин, экстрактивті заттар қан ар- қылы ішек бездерін тітіркеңдіреді. Тап осы жолмен ішек бездерінің сөл шығаруын тежейтін заттар да бар (адреналин, норадреналин). Өт және ішек кілегейлі қабығында түзілетін гормон - энтерокинин, ас қорыту сөлдері ішек қабырғасындағы бездерді ішек куысы жағынан тікелей тітіркендіреді. Қоректік заттарды ішек сөлі тікелей ішек түтігінде немесе ішек қабырғасының ішкі бетінде гидролиздейді. Басқаша айтқанда ішекте ас екі түрлі жолмен: түтік ішінде, яғни қуыстық ас қорыту (бұл үрдіс ішектің қуысында, сөл шығаратын жасушалардан оқшаулау жерде өтеді) және ішектің кілегейлі қабығында, яғни мембраналық ас қоры- ту жолдарымен іске асырылады. жүктеу/скачать 231,89 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|