А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ
Рычков П.И. История Оренбургская (1730-1750). - С. 71
жүктеу/скачать 7,97 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.2. Соғыс жүргізу әдіс-тәсілдері 151
| 403
Рычков П.И. История Оренбургская (1730-1750). - С. 71. 404 Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан: Летопись трех тысячелетий. - С. 340. 3.2. Соғыс жүргізу әдіс-тәсілдері 151 Осы орайда кезінде әлемді бағындырған, өзінің батырлық дәстүрі мен жауынгерлік рухының күштілігімен тамсандыр- ған көшпелілер ұрпақтарының тарихи сабақтастығын жоғалтып алуының себептері неде деген заңды сұрақ туындайды. Тарихта отырықшы империялардың көшпелі халықтардың әскерін өзде- ріне жалдамалы армия ретінде қызметке тартқаны белгілі. Бірақ, мұндай тәжірибе өзінің ешқандай нәтижесін берген емес. Олар түптің-түбінде империяға қарсы шығады. А. Тойнби империя әскері қатарында қызмет атқару (тұрақты жалақы, материалдық жағдайының жақсаруы жэне т.б.) тиімді болса да, олардың импе- рияға қарсы шығуын варвардың экономикалық мүддесінің бөтен мэдениеттің құндылықтарымен бекітілмегендігімен, оның әле- мінің басқа екендігімен байланыстырады. Өркениет олардың көз алдында өз артықшылығын жойған. Ал керісінше, көшпелілер империя тұрғындары үшін идеалға айналады 405 Дала жауынгерінің батырлық рухы, идеалы тек қазақ қоға- мында ғана емес, моңғол, башқұрт, қалмақ жэне т.б. көшпеліле- рінің кейінгі ұрпақтарының бойынан өше бастады. А.И. Перщиц Орталық Азия, Төменгі Еділ бойы, Орта Азия көшпелілері Қы- тай, Ресей, Орта Азия хандықтары сияқты мемлекеттердің қүра- мында өтуімен басталған бейбіт өмірдің нәтижесінде өздерінің жауынгерлігі мен батырлық рухын жоғалта бастады. Сондықтан XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап моңғолдар, Еділ қал- мақтары, қарақалпақтар, түрікмендер жэне т.б. «бейбітсүйгіш» халықтар ретінде аталады. Мұның себебі бейбіт өмір қоғамның әскериле-нуінің қажеттілігін жойғандықтан бірте-бірте көшпелі- лер психологиясы мен идеологиясы да өзгере бастады деп тұжы- рым жасайды 406 Автордың негізгі түжырымымен келісе отырып, дегенмен көшпелілердің жауынгерлік рухының жойылуы, дэс- түрлі қазақ қоғамындағы батырлар институтының өз маңызынан айырылуы Ресей империясының ұзақ уақыт бойы жүргізген мақ- сатты отарлау саясатының нэтижесі екендігін атап өтуіміз қажет. жүктеу/скачать 7,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|