Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 78 ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №1(135).2012
дауыштың т‰рлері сияқты сөз тіркестерін де басыңқы сыңарына қарай есімді, етістікті және ортақ басыңқы етіп ‰шке бөліп беруді жөн көрдік», – дей отырып, меңгеруді: етіс- тікті меңгеру, есімді меңгеру, ортақ меңгеру, қабысуды: етістікті қабысу, есімді қабысу, ортақ қабысу, матасуды: есімді матасу, ортақ матасу т‰рлерін ұсынады [10, 30 б.]. Сонымен жоғарыда аталған авторлардың сөз тіркестерін бөлуде есімдіге ‰ш байланысу формасын: ма- тасу, меңгеру, қабысуды, ал етістіктіге екі байланысу формасын: меңгеру мен қабысуды жатқызатынын байқаймыз. Ал біз өз кезегі- мізде жанасу байланысу формасына қатысты кейбір талас мәселелердің шешім табуына байланысты [11], енді оны да есімді және етістікті деп бөле келе, бұдан былай есімді сөз тіркестеріне қатысты төрт байланысу форма- сын: матасу, меңгеру, қабысу және жанасуды, етістікті сөз тіркестеріне қатысты ‰ш бай- ланысу формасын: меңгеру, қабысу және жа- насу байланысу формаларын қарастыруды ұсынамыз. Соңғы зерттеулерде сөз тіркестерін басың- қы сыңарларының қандай сөз таптарынан жасалуына қарай есімді, етістікті деп бөлумен бірге ортақ басыңқы т‰рінің енуіне байла- нысты, енді біз де байланысу формаларын: есімді матасу, ортақ матасу; есімді меңгеру, етістікті меңгеру, ортақ меңгеру; есімді қа- бысу, етістікті қабысу, ортақ қабысу; есімді жанасу, етістікті жанасу, ортақ жанасу деп бөлеміз. Оны мына сызбамен береміз: Сурет – Сөз тіркесінің т‰рлері Сөз тіркестерінің семантикалық-формаль- дық құрылымы сөз тіркесінің бағыныңқы және басыңқы сыңарларының бір-бірімен байланысу тәсілдері мен оның мазмұнын анықтайды. Егер сөз тіркестерінің басыңқы сыңарлары зат, құбылыс не қандай да бір ұғымды атап көрсетсе, бағыныңқы сыңары- ның қызметі басыңқы сыңарда аталғанды нақтылау болып табылады. Ол ‰шін бағы- ныңқы сыңардағы сөз белгілі бір тұлғада тұ- руды қажет етеді. Басыңқы сыңардың мазмұны өзінің лекси- калық мағынасы арқылы анықталады. Мы- салы: 1) затты, нәрсені білдіреді: биік ‰й, ас- палы жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|