-т а р а у. Бөлу жүйесінің физиологиясы

Жануарлар организмі пайдалана алмайтын ыдырау өнімдерінің бөлінуі мына органдар арқылы іс жүзіне асырылады: өкпемен (газдар), ас қорыту жолымен (ауыр металдар, су, газдар, пигменттер, белокты заттар), терімен және тер бездерімен ( су, азотты және майлы заттар, тұздар), бүйрекпен (су, тұздар, азоттық алмасудың соңғы өнімдері, т.б.) бөлінеді. Құстарда тер бездері жетілмегендіктен, терінің бөлу процесіндегі рөлі мардымсыз.

Құстарда негізгі бөлу органы бүйрек. Бүйректе зәр (несеп) түзіледі. Оның құрамында организмнен су мен зат алмасу процесінің ақырғы өнімдері, негізінен азотты заттар – несепнәр, несеп қышқылы, аммиак, креатинин, креатин бөлінеді.

Бүйрек көпқырлы қызмет ақаратын орган. Организмнен азотты заттардың ыдырау өнімдері мен әр түрлі бөгде заттарды шығарумен қатар, ол денедегі сұйықтың мөлшерін, осмостық қысым деңгейін, қанның иондық құрамы мен қышқыл-сілтілік тепе-теңдігін, белоктардың, көмірсулардың, липидтердің, дәрмендәрілердің алмасуын реттеуде маңызды рөл атқарады.

Құстардың зәр бөлу жүйесінің өзіндік морфологиялық ерекшеліктері болады: мальпиги шумақтары аз тармақталған, екінші реттік түтікшелер мен бүйрек емізікшелері жоқ, нефрондар бозғылт және қыртысты қабатта орналасқан, бүйрек астаушасы жетілмеген, қуығы жоқ, зәрағар бүйректің бөлікшелерінен басталып, саңғуырмен (клоакамен) аяқталады.

Құстардың таза зәрін алу үшін келесі әдістер қолданылады:1) зәрағарды сыртқа шығарып алу; 2) зәрағарға канюланы енгізу; 3) жасанды анус жасау. Соңғы әдіс бойынша құрсақ қабырғасында нәжіс шығатын жасанды тесік жасалынады. Зәрағар орнында қалады және зәр нәжіспен араласпай саңғуырдан бөлінеді.