13. Эффективтік масса әдісі. Кристалл энергиясы спектріне сыртқы өрістің әсері Кристалдағы электронға сыртқы потенциалдық өріс әсер еткен жағдайда Шредингер теңдеуі
Мұнда
- еркін бөлшекке арналған оператор
ал - эффективті массалы бөлшекке арналған оператор
Осы әдіс эффективті масса әдісі деп аталады
Эффективтік масса әдісі энергиясы қозбаған күйге арналған әрі энергиясы экстремал мәндерде және сыртқы өріс әсері жайлап өзгеретін өріс үшін ғана қолданылады
Бұл әдіс - белгісізді тәжірибеде анықтаған болатын эффективтік массаны ендіру арқылы іске асады.
- сыртқы өріс идеал кристал энергетикалық зоналарына қисайтады. аумақтарда энергия деңгейлері көтеріледі, ал аумақтарда энергия деңгейлері төмендейді. Зоналардың өзгеруі барлық жерде бірдей болып әр нүкте үшін - ге тең болады
Энергия зонасының еңкеюі нәтижесінде (күшті энергиялар өрісінде) электрон «төменгі» зонадан «жоғарғы» зонаға өтеді, бұл туннельдік эффект – Зейнер эффектісі деп аталады.
14. Локальдық күйлер Торда қоспа атомдардың, вакансия нүктелік деффектілермен дислокация әсерінен локальдық бұзылу болады. Осы локальдық бұзылу тыйым салынған зона ішінде тыйым салынбаған (рұқсат етілген) зона құрылуын тудырады.
Электронның толқындық функциясы кристалдың қозған аумағында ноль болмайды. Яғни сол қозған облыста электрон локальданады.
Электронның локальды күйінің энергия деңгейі зона энергиясының экстремальды ажырауының аумағында пайда болады да ол деңгейді тыйым салынған зона ішіне ендіреді. Егер қозу теріс болса, онда тыйым салынған зона ішінде тип энергиядан ажыраған деңгей пайда болады. егер қозу оң болса онда тыйым салынған зонаға максимум деңгейлі энергия кіреді.Оң таңбалы қозу мысалы ретінде вакансия облысындағы қозуды келтіруге болады. Қозу күшейген сайын локальдық күй деңгейі соғұрлым зонадан алысырақ орналасады.
Егер локальды қозу конценрациясы көп болса, онда олардың арасы азаяды. Өйткені ол егер локальдық қозу қоспа атом себебінен болса, онда оған сәйкес деңгей қоспалық деңгей деп аталады. Қоспалық зона құрылу үшін атомдағы қоспалар концентрациясы көп болуы керек.
