Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның ЕҢбектері

277 
 
.Наглядность  если  исходить  из  данных  психологии  Б.В.Беляев  нельзя  сводить  только  зрительному 
восприятию  так  как  возможны  еще  и  другие  виды  наглядности:  обонятельная  вкусовая  осязательная 
сенсорная  моторная  предметная  действенная  внешняя  внутренняя  или  умственная  основанная  на 
деятельности памяти и воображения для которых  характерны не восприятия а представления. 
 Самый  распространенный  вид  внешней  наглядности  –  картинки.  Картинки  вызывают 
наибольший  интерес  у  студентов  и  способствуют  созданию  внутренней  наглядности.  В  основном 
картинки  иллюстрируют  тексты  или  упражнения.    Существует  еще  два  вида  наглядности: 
содержательная  смысловая.  Содержательная  наглядность  направляет  внимание  уч-ся  на  содержание 
того  или иного отрезка действительности  смысловая  наглядность  формирует  отношение  учащегося  к 
тому что изображено на картинке т.е актуализирует личностный смысл что очень важно для обучения 
на коммуникативной основе. Смысловая наглядность используется очень редко. Можно сделать вывод: 
внешняя  наглядность  прежде  всего  должна  быть  смысловой  наглядностью  тогда  она  сможет 
обеспечить  комммуникативную  мотивацию  и  создание  внутренней  наглядности.  В  основе  ее  должны 
находиться проблемы волнующие в первую очередь человека  
Еще одним эффективным средством наглядности является slidevocabularytechnique. С помощью 
программы  MicrosoftPowerPoint    учитель  может  создавать  презентации  по  заданной  теме,  которая 
выводится  на  формат  интерактивной  доски  SmartBoard.    Исходя  из  практического  опыта,  мы  можем 
сказать,  что  такие  презентации  помогают  быстро  и  эффективно  использовать  необходимую 
наглядность  на  уроке.    Слайды  мотивируют  студентов  на  дальнейшую  работу  на  языке,  на 
высказывание своего мнения и отношения к теме. 
Метод «разрезного предложения» также является одним из эффективных и интересных средств 
наглядности. Преподаватель разрезает предложение на слова, и дает студентам по одному слову, затем 
просит  составить цельное предложение.   
Фантазия  преподавателя  играет  огромную  роль  в  создании  средств  наглядности.  Например, 
изучая различные фразы и выражения, можно показывать студентам картинки зашифрованной фразой, 
а они должны описать ситуации, используя выученный материал. 
Таким образом, использование информационных технологий (а именно slidevocabularytechnique) 
не только оживляет ученый процесс и делает его разнообразным, но и несет большой мотивационный 
потенциал,  повышает  уровень  практического  владения  языком,  помогает  презентовать  и  закрепить 
лексический материал. А итогом всего это становится выход в речь, мини – монолог на базе опор.. Еще 
одним  видом  внешней  наглядности  является  фильм  –  эпизод,  видео.  Известно,  что  для  того,  чтобы 
создать  коммуникативную  мотивацию,  необходимо  обеспечить  смысловую  наглядность.  Очень 
важным  в  процессе  изучения  иностранного  языка  является  расширение  словарного  запаса,  на  что 
можно  давать  задания  -  найти  английский  вариант  всех  слов,  которые  студенты  увидели  в  видео-
фрагменте. На следующем уроке учащимся можно предложить кратко пересказать содержание видео – 
эпизода,  используя  найденные  слова,  а  также  в  нескольких  предложениях  выразить  свое  мнение  по 
поводу затронутой проблемы, сказать понравилось видео или нет, и почему.  
Проанализировав  эффективность  и  место  наглядности  на  уроке  английского  языка,  мы  можем 
сделать  вывод  о  том,  что  она  играет  особую  роль  в  обучении  иностранным  языкам.  Наглядность 
моделирует  мир  иноязычной  среды  в  процессе  учебной  коммуникации,  создает  ситуации,  схожие  с 
ситуациями  реальной  действительности,  в  которых  учащиеся  начинают  реагировать  и  говорить  на 
языке. Применение наглядности привлекает внимание учащегося на уроке, мотивирует его на выход в 
речь, делает урок ярче, интереснее. 
На основе практического опыта, мы можем уверенно сказать, что приемы наглядности на уроке 
английского  языка  помогает  учащимся  усваивать  языковой материал более осмысленно и  с  большим 
интересом. Кроме того, наглядность мобилизует психическую активность учащихся, вызывает интерес 
к  занятиям  английским  языком,  расширяет  объем  усваиваемого  материала,  снижает  утомление, 
тренирует  творческое  воображение,  мобилизует  волю,  облегчает  весь  процесс  изучения  английского 
языка.   
 
Литература 
1.
 
Пассов  Е.И.  Коммуникативный  метод  обучения  иноязычному  говорению.  -  М.  Просвещение, 
1991.. 
2.
 
Прокофьева,  В.Л.  Наглядность  как  средство  создания  коммуникативной  мотивации  при 
обучении устному иноязычному общению // Иностранные языки в школе.- 1990 
3.
 
Салмина Н.Г. Виды и функции материализации в обучении. - М.: изд-во МГУ 
4.
 
Гришина Н.И. Приемы усиления коммуникативной направленности при обучении английскому 
языку  Иностранные языки в школе.- 1986 №1. 
 

278 
 
ӘОЖ:323 (574) 
 
ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ БІЛІМ БЕРУ ҤДЕРІСІНДЕГІ ПАЙДАЛАНУ 
ЖҤЙЕСІ 
 
Тілепбаева А.К., Тасболат А. Ж. 
Оңтҥстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы, Шымкент 
 
Резюме 
В статье рассматриваются пролблемы новых технологий в образавательном процессе. 
 
Summary 
The of this article consider problems of news technologies // educational pgocess 
 
ХХІ – ғасырдағы жаһандану ҥдерісіндегі қазіргі заман талабына сай білім беру ҥдерісіндегі жаңа 
ақпаратттық  технологияларды  пайдалану  олардың  жҥйелілігін  қамтамассыз  етуден  кӛрінеді.  Осыны 
іске асыруда оның жҥйелілігін қалыптастыру мәселесі туындайды, жаңа ақпараттық технологияларды 
пайдаланудың  тиімділігін  арттырудың  маңыздылығы,  оның  ғылыми  негізделуіндегі  басқару 
теориясының тетіктері мен жҥйесі әрекеттік амал әдістемесін қолдану қажеттігі туындайды. 
ЖОО-  да  білім  беру  ҥдерісіндегі  жаңа  технологияларды  қолдану  мәселесінде  осындай  кешенді 
әсер  оның  қолдану  тиімділігін  арттыруды  кӛрсетеді.  Ҧйымдастыру  жҥйесіндегі  басты  тҥсініктердің 
бірі-  жҥйе  (грекше-тҧтас,  біріктірілген,  бӛлшектерден  қҧралған  мағынасында)  элементтердің  ӛзара 
байланысты  жиынтығы.  Жҥйеге  элементтер,  кіші  жҥйелер,  қатынастар,  байланыстар,  қҧрылымдар, 
тҧтастық  және  т.  б.  ҧғымдар  кіреді.  Қазірде  ол  элементтер  жиынтығы  мен  жҥйедегі  нысан  нақты 
байланыстар мен қарым –қатынасқа ие тҧтастықты білдіреді. Бҥгінде ЖОО заман талабына сай кҥрделі 
әлеуметтік    -педагогикалық  жҥйе  бола  отырып,  педагогикалық  ҥдерістің  жаңа  ақпараттық 
технологияларды  пайдалану  тиімділігін  арттыру  жҥйесінің  мәнәін  нақтылауда  осы  жҥйелер 
теориясының  мәні  зор.  Білім  беру  ҥдерісінде  жаңа  технологиялардың  тиімділігін  арттыруда  мынадай 
бағыттар  орын  алады:  жаңа  технологияны  арттыру  ҧстанымдары  мен  теориялық  негіздерін 
қалыптастыру,  оқушылар  мен  студенттердің  кәсіби  тҧлға  ретінде  дамуын  қамтамассыз  ететін  таңдау 
курстарын  енгізу,  олардың  кәсіби  –  тҧлғалық  әлеуетін  тиімді  әдістер  арқылы  бӛліну  мен  бағалау, 
ақпараттық  қҧзіреттілікті  қалыптастырудың  маңызы  зор  болашақ  мамандар  даярлау  сапасын  арттыру, 
осы  бағыттардың  интеграциялануы  мен  кері  байланысын  жаңа  ақпараттық  технологиялар  арқылы 
қамтамассыз  ету.  Бҧл  мәселе  туралы  ӛзінің  2012      жылғы  14-  желтоқсандағы    ««Қазақстан-  2050»  
стратегиясы  қалыптасқан    мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты»  атты  Қазақстан      халқына  арналған  жыл 
сайынғы  жолдауында  Н.  Ә.  Назарбаев  :  «  Бізге  оқыту  әдістемелерін  жаңғырту  және  ӛңірлік  мектеп 
орталықтарын  қҧра  отырып,  білім  берудің  онлайн-жҥйелерін  белсене  дамыту  керек  болады.  Біз 
қалайтындардың барлығы ҥшін қашықтан оқытуды және олайн режимінде оқытуды қоса, отандық білім 
беру  жҥйесіне  иновациялық  әдістерді,  шешімдерді  және  қҧралдарды  қарқынды  қарқынды  енгізуге 
тиіспіз. 
 «Жаңа  технологиялық  толқын  жолына  жармасып,  тендессіз  иновациялар  жасау  барлық  елдің 
қолынан келе бермейді. Біз осыны жете тҥсінуге тиіспіз...», - деп атап кӛрсетті. [1]. 
Жастарға  замануи    қажетті  білім  беру  ҥдерісінде  әлеуметтік  сҧраныс,  жалпыға  міндетті 
мемлекеттік  білім  беру  стандарттарының  талаптарымен  қоса  мемлекет,  қоғам,  аймақ  дамуындағы 
жағдайларды  ескеру  мен  болашақ  мамандардың  бәсекелестік  қабілетін  арттыру,  жаңа  ақпараттық 
технологиялардың  қҧралдары  мен  әдістерін  елімізде  қалыптасқан  ақпараттық  білім  беру  ортасының 
талаптарына  сәйкес  пайдалану,  кәсіби  білім  беру  ҥдерісінде  жоо  оқытушылары  қҧрамының  кәсіби 
педагогикалық  біліктілігін  ҥздіксіз арттыруда қажетті іс-шараларды ҧйымдастыру, оларды әділеттілік 
тҥрде  қамтамассыз  ететін  қҧрылымдық  бӛлімдердің  қызметі  мен  материалдық  –техникалық  базаны 
жабдықтауды жетілдіру ӛте маңызды.  
 Сонымен  бірге  жоо  оқытушылары  қҧрамының  ақпараттық  қҧзіреттілігін  қалыптастыру, 
әдістемелік  ерекшеліктерін  талдау  да  маңызды.  Студенттердің  жаңа  ақпараттық  технологияларды 
пайдалануда олардың кәсіби  тҧлғалық тҧрғыда қалыптасуын бақылау мен бағалау да ерекше. Мҧнда 
жоо оқытушылар қҧрамының кәсіби біліктілігін арттыруды әділеттілік тҥрде қамтамассыз ету мәселесі 
де ӛзекті.  
Кәсіби  білім  беру  ҥдерісінде  жаңа  ақпараттық  технологияларды  пайдаланудың  теориялық 
негіздерін, ҧстанымдарын, тҥрлері мен әдістерін, оларды білім беру ҥдерісінде қолданудың әдістемелік 
ерекшеліктерін  анықтау  мен  пайдалану  тиімділігін    арттыруға  кӛңіл  бӛлу-  болашақ  мамандарды 
даярлаудағы  олардың  кәсіби  тҧлғалық  дамуы  мен  ақпараттық  қҧзіреттілігін    қалыптастыруына 
мониторинг  жҥргізудің  жҥйесін  қалыптастырады.  Бҧл  студенттердің  белгілі  бір  уақыт  аралығында 

279 
 
кәсіби  даярлық  деңгейлері  мен  ҥнемі  даму  ҥстіндегі  жҥйе  ретінде  қалыптастыруға  мҥмкіндік  береді. 
Бҧл  жерде  тағы  да  «Қазақстан  -2050  стратегиясы»  жолдауындағы  Н.  Назарбаевтың  пікіріне  жҥгінуге 
тура  келеді:  «Жоғары оқу  орындары білім  беру  қызметімен  шектеліп  қалмауы  тиіс. Олар  қолданбалы 
және  ғылыми  зерттеушілік    бӛлімшелерін  қҧруы  және  дамытуы  қажет.  Біз  академиялық  автономия 
кепілдігін  берген жоғары оқу  орындары  тек  оқу  бағдарламаларын жетілдірумен  шектелмей,  ӛздерінің 
зерттеушілік қызметін де белсенді дамытуы тиіс». [1] 
   Бҧл пікір білім беру ҥдерісін ғылыми тҧрғыдан қамтамассыз ететін жалпы жҥйенің ақпараттық 
білім  ортасын  қҧрауды,  білім  беру  ҥдерісінде  жаңа  технологияларды  пайдалануға  интелектуалдық 
қолдау кӛрсетуде жоо оқытушылары қҧрамының кәсіби педагогикалық біліктілігін жан- жақты қолдау 
қажеттілігін нақтылайды.  
   Қазіргі  кезде  жоғары  мектептің  білім  беру  қызметін  жетілдірудің  басты  бағыттарының  бірі- 
кәсіби білім беру ҥдерісінде жаңа технологияларды пайдалану тиімділігін арттыруды қамтамассыз ету, 
білімді  автоматты  тҥрде  бақылау,  оқыту  мазмҧнын  қҧрылымдау  мен    білімді  ҧсынудың  жаңа  ҥлгісін 
қҧру және т.б. дидактикалық жҥйені қалыптастыру болып табылады. 
ЖОО  да  жаңа  технологияларды  пайдалану  тиімділігін  арттырудың  замануи  жҥйесі  ғылыми 
тәжірибелік мәселелерді шешуде білім беру ҥдерісіне қатысушылардың барлығын қажетті ақпаратпен 
қамтамасыз  етеді.  Бҧл  болашақ  маманның  кәсіби  тҧлғалық  әлеуеті  мен  ақпараттық  қҧзіреттілігінің 
қалыптасуы  туралы  ақпараттарды  яғни  студенттердің  қҧрамы  оқу  бағдарламалары  мен  жаңа 
педагогикалық  ҥлгідегі  технологияларды  пайдаланудың  тиімділігі  туралы  әр  тҥрлі  қосымша 
ақпараттарды  алуға  мҥмкіндік  береді.  Іске  асырылуы  тиіс  жҥйенің  қҧрылымы  қазіргі  заманғы  
педагогиканың теориялық қағидаларын табиғи және дәл ғылымдардыңіргелі мазмҧнын негізге алады. 
Бҧл  туралы  Н.Ә.Назарбаев  ҚР  Президенті  жанындағы  шетелдік  инвесторлардың  26  –шы  пленарлық 
мәжілісінің  жҧмысына  қатыса  отырып  былайша  тҧжырымдайды:  «Сондықтан  да  енгізу  жобалары 
дәрежесінде біз іргелі табиғи және дәл ғылымдар туралы ҧмытпауымыз қажет. Бҧл бағыттар мерзімдік 
перспективада табыс әкелмейді, бірақ та олар отандық ӛнертабыстар мен жаңалық ашулар ҥшін негіз 
болып табылады. Бҧл ҥшін ғалымдарды, әсіресе жастарды тарту ҥшін жағдайлар жасауға тура келеді, 
олар осы бағыттарда дами алған болар еді» (2) 
Елімізде  жаңа  ақпараттық  технологияның  тәсілдерін  зерттей  отырып,  бҥгінде  отандық  және 
шетелдік  теорияларға  негізделген білім беру  ҥдерісін  ҧйымдастырудағы  дәстҥрлі  емес  инновациялық 
жаңа ақпараттық технологияға оқыту- болашақ жас мамандарымыздың кәсіби іс әрекеті мен білімдер 
жҥйесінің инновациялық ӛзгерісін ынталандыратын педагогикалық ортадағы іс әрекеттің нәтижесі мен 
ҥдерісі бола алады. Білім беру ҥдерісін, болашақ мамандарды қоғам алдындағы мәселелік жағдайларға 
белсенді тҥрде араласуға ынталандырып, дамытушылық қызметті, педагогикалық жҥйенің сатыларын 
жіктеп  кӛрсетуге  болады.  Оған  мақсатты  анықтау,  нәтижеге  жетуге  бағыттау,  материалдарды 
дайындау,  білім  беру  ҥдерісін  ҧйымдастыру  ағымдық  нәтижелерді  бағалау  мен  тҥзетулер  енгізу, 
нәтижені қорытындылау мен жаңа мақсаттарды нақтылау, т.б. кіреді. 
  ЖОО  білім  беру  ҥдерісінде  педагогикалық  мәселелерді  шешіп,  ҧйымдастырушылық 
педагогикалық  жҥйені  қҧруда  инновацияның  жаңа  технология  негізіндегі  оның  қҧрылымы  мен 
элементтерінің арасындағы логикалық және педагогикалық байланыстарды анықтау жаңа тиімді білім 
жҥйесін қҧруды қажет етеді.(3) 
Педагогикалық  жҥйенің  жаңа  технологиялық  пәніне  педагогикалық  жҥйе  ретіндегі  болашақ 
мамандардың кәсіби тҧлғалық әлеуеті мен ақпараттық қҧзіреттілігін қалыптастыруға, жаңа ақпараттық 
технологияны  пайдалануда  оқытушы  оны  ҧйымдастырушы,  басқарушы,  ғылыми  ӛндіріс  маманына 
айнала алады. Ал студенттер жаңа технологиялық ҥдерістің ӛздігінен дамушы,белсенді кіші жҥйесіне 
айналады. 
ЖОО дағы  білім  беру  ҥдерісінде  жаңа  технологияларды  пайдаланудың  тиімділігін  арттырудың 
педагогикалық  негіздері  мен  ерекшеліктерін  анықтау  болашақ  мамандарды  кәсіби  даярлаудағы 
олардың кәсіби тҧлғалық әлеуеті мен қҧзіреттілігін қалыптастыруға мҥмкіндік береді. 
 Осы  заманауи  жаңа  жҥйе  студент  жастардың  шығармашылық  қабілетін  дамытуға,  кәсіби 
қажеттіліктерін  қанағаттандыруға,  жҥйелі  тҥрде  ойлауға,  кешенді  ой  жҧмысына  ҥйретуге,  әлеуметтік 
әрекеттестік  дағдыларын,  жеке,  жалпы  топта  шешім  қабылдай  алу  іскерліктерін  қалыптастыруға 
бағытталады. 
   Оқытуды  ақпараттандыру  дамыған  елдердегі  білім  беру  жҥйесінде,  яғни  оқу  ҥрдісінде  жаңа 
ақпараттық  технологияларды  пайдалану  болып  табылады.  Бҥгінде  еліміздегі  білім  беру  жҥйесіндегі 
жаңашылдық  қатарына  жаңа  ақпараттық  кеңістікті  қҧру  еніп,  ӛзекті  мәселе  ретінде  кҥн  тәртібінен 
тҥспеуде. 
   Ақпараттандыру  жағдайында  оқушылар  мен  студенттер  меңгеруге  тиісті  білім,  біліктілігін, 
дағдылар мен икемділіктердің кӛлемі артып, мазмҧны ӛзгеруде. ЖОО ның білім беру саласында жаңа 
ақпараттық  технологияларды  пайдалану  арқылы  білімнің  сапасын  артыру,  білім  беру  ҥрдісін 

280 
 
интенсификациялау мен модернизациялаудың тиімді тәсілдерін іздестіру жҧмыстары жҥргізілуде. Осы 
жҧмыстардың  тиімділігі  мен  нәтижелілігі  бірнеше  оқу  әдістемелік,  психологиялық  педагогикалық 
мәселелердің  шешімін  ғылыми  тҥрде  негіздеуді  талап  етеді.  Оларды  мнандай  бағыттарға  бӛлуге 
болады: 
      -оқу ҥрдісінде жаңа ақпараттық технологиялардың заманауи жҥйесін нақтылау: 
      -оқушылар  мен  студенттердің  оқу  тәжірибелік  іс  әрекеті  барысында  жаңа  ақпараттық 
технологияларды пайдалану әдістемесін жасау; 
      -білім алушыларды жаңа ақпараттық технологияларды пайдалануға ҥйрету; 
      -оқытушылардың жаңа ақпараттық технология бойынша кәсіби біліктілігін жетілдіру. 
Білім  беру  ҥдерісіндегі  осы  мәселелерді  шешу  педагогика  ғылымының  ӛзекті  мәселесіне 
айналып,  заманауи  оқу  жҥйесін  қҧрудағы  инновациялық  педагогикалық  жаңа  технология  бойынша 
ӛзекті  болуда.  «Инновация  -  жаңа  мазмҧнды  ҧйымдастыру,  ол  жаңалық  енгізу  инновация  ҥдерісін 
мазмҧнды тҥрде дамыту, қалыптастыру және дамыту» 
Болашақ  мамандардың  кәсіби  іс  әрекеті  мен  білімдері  жҥйесінің  инновациялық  ӛзгерісін 
ынталандыратын  педагогикалық  ортадағы  іс  әрекеттің  нәтижесі  мен  ҥдерісі  жаңа  мақсаттарды 
айқындады. 
Бҧл  ҥдерісте  жаңа  технологияларды  пайдаланудың  тҧжырымдамалық  негіздері  мен  мән 
мағынасы нақтыланып,білім беру ҥдерісінде оны тиімді пайдалануды арттырудың заманауи жҥйесі мен 
оны жҥзеге асырудың қажеттілігін  анықтау білім беру ҥдерісіне қатысушыларды қажетті ақпаратпен 
қамтамасыз етіп, боашақ мамандардың кәсіби тҥрде қалыптасуына бағыттауы қажет. 
 
Әдебиеттер: 
1.
 
«Қазақстан-2030» Стратегиясы. Қазақстан Республикасының президенті- елбасы Н.Ә. 
Назарбаевтың «Қазақстан 2050» Стратегиясы -қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты 
Қазақстан халқына жолдауы. Астана,Ақорда,2012 ж. 14-желтоқсан. 35б. 
2.
 
Сонда... 34-35 б. 
3.
 
   Важный импульс развития транспорт технологий Казахстанская правда 2013 г.23-май.стр-2. 
4.
 
  Иланова Т.И. и др.Управление образавательным процессом в адаптивной школе. М: 2001 г. 384 с. 
 
 
 
ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ САБАҒЫНДА ДАРЫНДЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ БОЙЫНДАҒЫ 
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТТІ ДАМЫТУ 
 
Усмантаев Арзимат Оринтаевич 
№101жалпы орта мектебі, Сайрам ауданы 
 
Бҥгінгі кҥні біз жаңа дәуір – жаңа ғасыр, жаңа мыңжылдықта ӛмір сҥріп отырмыз. XXI ғасыр – 
білімділер ғасыры болмақ. Білімділерді аялап тербиелеп, баптап ӛсірер тәрбие керек. Ҧрпақ тәрбиесі – 
ел  алдындағы  маңызды  міндет.  Еліміздің  қоғамдық-экономикалық,  саяси,  мәдени  дамуына  ҥлес 
қосатын, әлемдік ӛркениетке кӛтерілетін білімді де мәдениетті, денсаулығы мықты, парасатты азамат 
тәрбиелеп шығару – мектептің, ҧстаздар қауымының бҥгінгі таңдағы баға жетпес міндеті. Әрбір жеке 
тҧлғаның болашағы мектебінде шыңдалады. Ертең осы елге ие болып тәуелсіз еліміздің тізгінін ҧстар 
азаматтар – бҥгінгі мектеп оқушылары. Қазіргі уақыттың  негізгі талаптарының бірі – білімді әлемнің 
бҥтіндей  бейнесін  қабылдай  алатын,  логикалық  ойлауы  дамыған  жаңаша,  тәуелсіз  ойлай  алатын 
шығармашыл адамға айналдыру.  
Мектептегі оқыту ҥрдісінің негізгі  мақсаттары – баланың білімді игеру кезінде ойлау қабілетін 
қалыптастыру,  сол  арқылы  таным  әрекетін  белсендіріп,  жан-жақты  жеке  тҧлғаны  тәрбиелеу.Қазіргі 
заманға сай жеке тҧлға қалыптастыру ҥшін оған ықпал ететін басты адам ол – жаңашыл, шығармашыл 
ҧстаз.  Ҧстаздың  шығармашылығы  мен  жоғары  деңгейдегі  ҧйымдастырушылығының  арқасында  ғана 
оқушының  пәнге  деген  қызығушылығын  артады,  тәрбиелеу  мен  жетілдіру,  бойындағы  ерекше 
қасиеттерін  дамытуға  мҥмкіндік  ашылады.  Кӛбінесе  ―дарынды  оқушы  –  бҧл  жақсы  оқитын  оқушы‖ 
деген  пікір  қалыптасқан.  Белгілі  ағылшын  психологі  П.Торранстың  зерттеулері  бҧл  пікірдің 
мҧғалімдер  арасында  жиі  кездесетінін  анықтады.  Оларға  оқуда  қиыншылық  туғызбайтын,  тәртіпті, 
ҧйымшыл, білімді, тҧрақты, ҧғымтал, ӛз ойын нақты және тҥсінікті жеткізе алатын оқушылар кӛбірек 
ҧнайды. Ал қисынсыз сҧрақ қоятын, ӛз жҧмысымен ғана айналысатын, тәуелсіз, кӛбіне тҥсініспеушілік 
туғызатын, қияли, әр нәрсеге кӛзқарасы бӛлек оқушылар ҧнамайды. П.Торранстың зерттеулері нақ осы 
қасиеттер  оқушының  шығармашылық  дарындылығын  кӛрсететін  және  оның  нашар  оқитын 
оқушылардың  арасында  да  аз  емес  екендігін  айқындаған.  Сондықтан  мҧғалімдер  осы  зерттеулердің 

281 
 
нәтижесін  есте  ҧстағаны  жӛн.  Дарынды  оқушымен  жҧмыстың  негізгі   мақсаты  –  олардың 
шығармашылық жҧмыста ӛзінің қабілетін іске асыруға дайындығын қалыптастыру. Ал мақсатқа жету 
оқу бағдарламасын тереңдетіп оқыту және оқушының танымдық белсенділігін дамыту арқылы жҥзеге 
асады.Дарынды  оқушымен  жҧмыс  жҥйесіндегі  мҧғалім  маңызды  орын  алады.   Оқушының 
болашақтағы  мамандығына  байланысты,  яғни  кәсіби  тағдыры  тек  қана  жақсы  мҧғалімге 
байланысты. Оқушылардың  белсенділігі  мен  танымдық  іс-әрекеттері  арқылы  шығармашылығын 
дамыту,  қажетті  жағдайда  айрықша  шешім  қабылдай  алатын  жеке  тҧлғаны  дайындау,  осыған  орай 
оқытуды  ізгілендіру  мектептерінің  алдында  тҧрған  ҥлкен  міндет  екені  белгілі.  Уақыт  талабына  сай 
дарынды  оқушылардың  шығармашылық  қабілетін  дамыту  ҥшін,  оқытудың  жаңа  ақпараттық 
технологиясын пайдаланған жӛн деп ойлаймын.Қазіргі кезеңде елімізде әлемдік білім беру кеңістігіне 
енуге  бағытталған  жаңа  талаптарға  лайықты  білім  беру  жҥйесі  жҥзеге  асып  келеді.  Бҧл  бағыт  оқу-
тәрбие  ҥрдісінің  педагогикалық  теориясы  мен  іс-тәжірибесін  мәнді  ӛзгерістермен  халықаралық  білім 
беру  деңгейіне  кӛтеруді  кӛздейді.  Осы  негізде  ақпараттық  жаңа  технологияны  қолдану  мҧғалімге  не 
береді? деген сҧрақ туындайды. Мҧғалім ең алдымен, сыныпта шығармашылық кӛңіл-кҥй тудыру ҥшін 
баланың назары бір нәрсеге бағытталуы керек. Әрбір шығармашылық тапсырманы оқушыға ҧсынудың 
мазмҧны  жеткіншектердің  жас  ерекшелігіне,  қызығушылығына  ҥйлесуі  керек.  Оқушының 
шығармашылықпен  айналысуына  мектепте,  сабақ  ҥстінде,  ҥйде  қолайлы  жағдай  туғызып, 
шығармашылық  бағытқа  баланы  жҥйелі,  сапалы  тҥрде  қалыптастырып  отыру  қажет.  Сондықтан 
баланың  шығармашылығын  дамытуда  ҧстаз  кӛп  еңбек  сіңіру  керек  деген  оймен  толық 
келісемін.Оқушылардың  белсенділігін,  қызығушылығын  арттыра  тҥсу  ҥшін,  шығармашылық 
қабілеттерін сабақта дамытуда әртҥрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады. 
Дарынды оқушының бойындағы шығармашылықты дамыту ҥшін қазақ тілі мен әдебиеті 
сабақтарында тӛмендегідей жҧмыстарды ҧйымдастыруға болады: 
 
жеке жҧмыс; 
 
әр кезде ӛлеңдеріне кӛңіл бӛлу; 
 
шығарма кейіпкерлеріне хат жазу; 
 
ақын-жазушылар туралы мәлімет жинау, талқылау; 
 
шығарманы ӛз бетінше аяқтау;  
 
мақалаларын, ӛлеңдерін баспасӛз беттерінде жариялау; 
 
мектепішілік, аудандық сайыстарға қатысу; 
 
сабақ тақырыбына байланысты кездесу ҧйымдастыру, мҧражай, кӛрмеге, ескерткіштерге саяхат 
жасау; 
 
ғылыми-зерттеушілік әрекетке баулу; 
 
шығармашылық  ойлауын  дамытатын  ойындар  ӛткізу,  сайыстар  ҧйымдастыру  және  тағы 
басқалар. 
Жеке  жҧмыс  –  оқушылардың  сабақта  немесе  ҥй  тапсырмасын  ӛз  бетімен  орындау  кезінде 
орындалады. Оқушы берілген тапсырманы орындайды, ал мҧғалім тексеріп бағыт-бағдар береді.  
Әдебиет  сабағында  ӛтетін  тақырыпқа  байланысты  немесе  шығарма  тақырыбына  арналған 
ӛлеңдер  шығару.  Сыныптағы  дарынды,  ӛлең  шығаратын,  ғылыми  жҧмыспен,шығармашылық 
жҧмыспен  айналысатын    оқушылардың  жҧмыстарын  әр  кезде  тексеріп,  кӛңіл  қойып,  бағыт-  бағдар 
беру, кӛмек кӛрсетіп отыру,талдау және нәтижесін шығарып, мадақтап отыру керек деп ойлаймын.  
Мысалы:  7-«А»    сынып  оқушысы    Мирзаметова  Мохидилдің    «Қҧрттың  адам  ӛміріне  адам 
ағзасына пайдасы»  атты ғылыми жҧмысындағы мағлҧматтар желісін кеңейту, жҧмыс барысын талдау, 
нәтижесін шығару. Оқушылардың мақалаларына назар аудару. т.б.Мҧндай тапсырмалар оқушылардан 
қиялдау, талдау, салыстыру, себеп салдарлық байланысты айқындай білу, тҧжырым жасай білу секілді 
ой  операцияларын  орындауды  талап  етеді.  Пәнге  деген  қызығушылығы  артады,  кейіпкермен  іштей 
тілдеседі.Оқушылардың қабілетіне қарай мектептегі, аудан кӛлемінде ӛткізілетін сайыстарға дайындап 
қатыстыру.Қазақ  тілі  немесе  әдебиет  сабқатарында  дарынды  оқушыларды  ғылыми-зерттеу 
жҧмыстарына  баулуға  байланысты  сабақта  проблемалық  сҧрақтар  мен  тапсырмалар  қою  арқылы 
оқушыны зерттеуге жетелеуге болады.  
―Мен анамның ақ сҥтімен бойымен тараған ана тіліміздің ӛсіп-ӛркендеуі ҥшін, ана тілімнің кӛк 
аспанда қырандай қанат жаюы ҥшін мен не істей аламын?‖ деген сҧрақ барлығымызды толғандыруы 
керек.  Соның  айналасында    Халикулов  Бунедтың    «Тіл  тағдыры-  ел  тағдыры»    шығармашылық 
жҧмысындағы  тілдің  адам  ӛміріндегі  пайдасы,  қоғамдық  ортада  алатын  орны  жайлы  мағлҧматтар 
желісін  жинаған  материалды  әдебиет  сабағында  оқушылармен  бірге  талдайды,  олармен  пікірталас 
ӛткізеді. 
«Бҥгінгі жас- ертеңгі жарқын болашақ» атты кіші ғылыми конфренция ӛткізіп, бҧған дарынды, 
шығармашылық қабілеті бар оқушыларды қатыстырып, нәтижелі жҧмыс алып 

282 
 
Қорыта  келгенде,  О.Бальзактың  ―Ҧдай  еңбек  ету-  ӛнердің  де,  ӛмірдің  де  заңы‖  дегеніндей, 
оқушылардың шығармашылық қабілеті мен белсенділігін арттыруда мҧғалімге ҥнемі ізденуге, тҧрақты 
еңбек етуді міндеттейді.Әрине, артқарылған істер аз емес. Дегенмен, әлі де болса бізді ойландыратын, 
толғандыратын істер жетерлік. Атап айтқанда, олар – білім сапасын арттыру,  оқушылардың біліміне, 
ойлау қабілетіне сай деңгейлеп оқыту, ғылыми-ізденіс қабілеттерін қалыптастыру. Ӛйткені, ХХІ ғасыр- 
білімділер ғасыры. Ендеше бізге ой ӛрісі жоғары дамыған, зерделі, жан-жақты парасатты ҧрпақ керек 
екенін бір сәтте естен шығармағанымыз жӛн. 
Мҧғалім  оқу-тәрбие  ҥрдісін  шығармашылықпен  ҧйымдастыра  білген  жағдайда  ғана  дарынды 
оқушы  басқалардан  ӛз  ісіне  деген  сенімділігімен,  қиял  ҧшқырлығымен,  әдемілікті  сезіне  білуімен, 
ӛзгеше шабытымен ерекшеленеді. «Ӛз ойын жаза білу зиялылықтың бірінші белгісі. Шығармашылық 
адамның  бақылағыштық  қабілетін,  қиялын,  фантазиясын  дамытады»  –  деген  А.  Рыбаковтың  пікірі 
осыған дәлел.  

жүктеу/скачать 5,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: