Жұмаділ ақбота әмірбекқызы сөйлеу әрекетін дамыту арқылы бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын қалыптастыру
Зерттеу мәселесі бойынша тәжірибелік-эксперимент жұмысы және оның нәтижелері
жүктеу/скачать 2,3 Mb.
|
stud.kz-109014
| 2.2 Зерттеу мәселесі бойынша тәжірибелік-эксперимент жұмысы және оның нәтижелері.
"Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні оқушылардың жалпы филологиялық білімінің тіл мен әдеби шығармашылықта көрініс тапқан халықтың рухани мәдениетін зерттейтін тұтас жүйе ретінде негізін қалайды. Оқытудың мақсаты-сипаттамалық функционалды тілдік жүйені, тілдік жүйенің құралдарын қолдану нормаларын игеру, сөздік қорын байыту, сөйлеудің синтаксистік құрылымы, дәйекті мәлімдеме жасау заңдылықтарын, қарым-қатынастың жалпы мәдениетін, тілді жетілдіру және тілді Шығармашылық пайдалану тетіктерін игеру негізінде тілдік, сөйлеу, коммуникативті құзіреттілікті қалыптастыру арқылы Шығармашылық Белсенді тілдік тұлғаны тәрбиелеу. Бұл мақсат өскелең ұрпақтың бәсекеге қабілеттілігі үшін оның функционалдық сауаттылығын арттыруға қоғамның қажеттілігімен айқындалған. Функционалдық сауаттылық дегеніміз не? Функционалдық сауаттылық-қоғамдық әл-ауқаттың көрсеткіші. Жақын болашақта функционалдық сауаттылық өркениеттің, мемлекеттің, ұлттың, әлеуметтік топтың, жеке тұлғаның дамуының көрсеткіші болады. Жоғары деңгей қоғамның әлеуметтік-мәдени жетістіктерін көрсетеді; төмен - ықтимал әлеуметтік дағдарыстың алдын алу, оның нәтижесі: әлеуметтік бейімделу қабілетінің төмендігі;отбасында, еңбек ұжымында өз қарым-қатынастарының парадигмасын құра алмау; өз құқықтары мен міндеттерін білмеу болуы мүмкін. [72] сондықтан мектеп үшін өте маңызды мақсат туындайды: жеке элиталық оқушыларды өмірге дайындау емес, қажет болған жағдайда кәсіпті тез өзгерте алатын, жаңа әлеуметтік рөлдер мен функцияларды игере алатын, бәсекеге қабілетті мобильді тұлғаны тәрбиелеу. Осылайша, Қазақстан үшін оқушылардың функционалдық сауаттылық деңгейін зерттеу ерекше өзектілікке ие болады, өйткені бұл функционалдық дағдылардың барлығы мектепте қалыптасады. Бүгінгі таңда мектептегі білім берудің негізгі міндеттерінің бірі-оқушыны қазіргі әлемде бейімделуге дайындау. [73] функционалдық сауаттылықтың негізгі дағдысы-оқу сауаттылығы. Қазіргі қоғамда ақпаратпен жұмыс істеу мүмкіндігі сәттіліктің міндетті шартына айналады. Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, функционалды сауаттылық — адамның, қоғамның сыртқы ортамен қарым-қатынас жасау қабілеті және өзгеретін жағдайларға тез бейімделу мүмкіндігі. Функционалдық сауаттылықтың негізгі формалары: әртүрлі технологияларды таңдау және қолдану қабілеті. Проблемаларды көру және оларды шешу жолдарын іздеу мүмкіндігі. Өмір бойы оқу қабілеті. Функционалдық сауаттылықтың негізгі тұжырымдамасы адамды қарым-қатынас мәдениетін қамтамасыз ететін мейірімділік пен достық рухында тәрбиелеу болып табылады.Әрине, әлеуметтік қатынастар саласындағы функционалдық сауаттылық білім берудің жалғыз мақсаты бола алмайды.Бірақ бұл шығармашылық тәжірибе мен қабілеттерді қалыптастыруға мүмкіндік береді. Мемлекет тарапынан функционалдық сауаттылықты дамытудың маңыздылығы мен маңыздылығын ескере отырып, білім беру мазмұнын жаңартуға қатысты елеулі іс-қимылдар қабылданды. Тарих бойында алғаш рет қосымша білім беру ұйымдарын қолдау жобалары әзірленетін болады. Мемлекет басшысы оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру мен дамытуды басты міндет етіп қойды.Бұл үшін елде қажетті шаралар қабылданды.[74] сынып ұжымын оқытудың фронтальдық нысандарынан әрбір оқушының жеке білім беру траекториясын іске асыруға, оның ішінде интерактивті, Инновациялық, жобалау-зерттеу технологияларын, цифрлық инфрақұрылымды пайдалана отырып, көшу қамтамасыз етілетін болады.Көптеген міндеттерді шешу педагог кадрлардың кәсіпқойлығына байланысты. Қазақстандық мектептің мықты әлеуеті оның мұғалімдер корпусы болуы тиіс. Мұғалім оқушыларды оқытуда, тәрбиелеуде және дамытуда ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологияларды қолдануға дайын болуы керек. Оқушыларда ақпараттық мәдениетті қалыптастыру үшін мұғалімнің өзі де осындай мәдениетке ие болуы керек. Әр мұғалім жеке тұлғаның қалыптасуындағы өз рөлін түсінуі керек. Мұғалімнің жеке ынтасы білім беру реформаларын енгізуде табысқа жетелейді. [75] Мектептегі білім беру жүйесіндегі гуманитарлық циклдің жетекші пәндерінің бірі-Қазақ тілі мен әдебиеті. Тіл мұғалімдерінің мақсаты: Оқушыларды туған сөз әлеміне енгізу, балаларға қазақ тілінің керемет тереңдігін көрсету, оны өмір бойы жақсы көру. Мұғалімнің міндеттерінде оқушыларға білім беру емес, өз бетінше білім алуға жағдай жасау. Қазіргі студенттер прагматикалық ойларға, эмансипацияға және тәуелсіздікке ие, және бұл өзгерістер практикалық дағдыларды қалыптастыруға оң әсер етеді.Енді сабақтар әлеуметтік тұрғыдан қалыптасқан педагогикалық жағдайларға негізделуі керек, онда оқушылардың қызметі жеке тұлғаның қажетті қасиеттерін тәрбиелейді. Мысалы, жауапкершілікті өз мойнына алу, шешім қабылдау, жетекші және жетекші ретінде әрекет ету және ұжымда жұмыс істеу, гипотеза жасау, сынға алу, басқаларға көмектесу, оқу қабілеті және тағы басқалар. Қиындықтар көп, бірақ оларды жеңудің нақты жолдары қазірдің өзінде көрінеді. Мұндай сабақтардың сипаты түбегейлі өзгереді. Олар өзара сенім, өзара көмек және ынтымақтастық атмосферасын дамытады. Мұндай жағдайда бала тыныш және сенімді, сондықтан өзін жайлы сезінеді. Сабақтар одан да әр түрлі, эмоционалды, белсенді және шығармашылық бола бастайды. Елбасы Н.Назарбаев білім берудің жастарға тек білім беріп қана қоймай, оларды әлеуметтік бейімделу процесінде қолдана білу қажеттігін атап өтті. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында мектепте білім беру жүйесінің алдына зияткерлік, дене бітімі және рухани жағынан дамыған азаматты қалыптастыру, оның тез өзгеретін әлемде табысқа жетуді және әлеуметтік бейімделуді қамтамасыз ететін білім алуға деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсаты қойылған [76]. Осыған байланысты функционалдық сауаттылық жас азаматтардың сәтті әлеуметтенуінің негізі адам қызметінің әртүрлі салаларында, сондай-ақ тұлғааралық қарым-қатынас пен әлеуметтік қатынастарда өмірлік міндеттердің кең спектрін шешу үшін мектепте алған білімдерін, дағдылары мен дағдыларын пайдалану мүмкіндігі ретінде қарастырылады. Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінің 2014-2015 (Швейцария, Сингапур, Германия, Финляндия, Оңтүстік Корея және басқалары) көшбасшы елдерінің тәжірибесі олардың табысы бәсекеге қабілетті білім беру жүйесіне негізделгенін куәландырады, онда мектеп қызметінің мақсаты түлектерді ХХІ ғасырда табысты әлеуметтендіруге дайындау болып қаралады. Қазақстан Республикасы PISA зерттеуіне алғаш рет 2009 жылы қатысты. 2009 жылғы PISA халықаралық зерттеуінің басты бағыты оқу сауаттылығы болды. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша Қазақстан 65 қатысушы елдің арасында 59-шы орынға ие болды. 2012 жылы зерттеудің басым бағыты математикалық сауаттылық болды, оның қорытындысы бойынша Қазақстан 49-орында [77]. 2015 жылдың сәуір айында қазақстандық оқушылардың функционалдық сауаттылығына 3 зерттеу жүргізілді. Негізгі назар жаратылыстану-ғылыми сауаттылыққа аударылды. 15 жастағы білім алушылардың функционалдығын бағалау технологиясы білім жетістіктерінің алты деңгейін қамтыды. Жалпы, PISA оқушыларының білім жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық зерттеулердің нәтижелері Қазақстанның жалпы орта білім беру ұйымдарының педагогтері мықты пәндік білім беретіндігін, бірақ оларды күнделікті өмірде қолдануға үйретпейтіндігін айтуға мүмкіндік береді. 1 сурет – Халықаралық зерттеулер 1 сурет бойынша жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|