Горизонттық координаталар жүйесінің

57
ПРОЕКТ
Шырақтың h биіктігі
деп горизонттан (көкжиектен) шыраққа 
дейінгі вертикаль дөңгелек доғасының немесе горизонт жазықтығы мен 
шыраққа бағытталған сәуленің арасындағы 

бұрыштың шамаларын 
айтады. Биіктіктер 
Z зенитке
қа-рай 0
°
-тан +90
°
-қа дейінгі оң таңбалы 
шамалармен және 
Z
′
надирге
қарай 0
°
-тан –90
°
-қа дейінгі теріс таңба-
лы шамалармен анықталады (сурет 2.10).
Шырақтың z зениттік қашықтығы
деп зениттен шыраққа дейінгі 
вертикаль дөңгелектің доғасының немесе тіктеуіш сызығы мен шырақ-
қа бағытталған сәуленің арасындағы 
z
бұрыштың шамаларын айтады. 
Зениттік қашықтық 0
°
-тан 180
°
-қа дейін 
Z
зениттен
Z
′
надирге қарай 
анықталады.
Шырақтың А азимуты
деп горизонттың оңтүстік 
S
нүктесінен 
шырақтың вертикаль дөңгелегіне дейінгі доғаның немесе шырақтың 
вертикаль дөңгелегінің горизонтпен қиылысу сызығы мен талтүстік сы-
зықтың арасындағы 

бұрыштың шамаларын айтады. Азимуттар аспан 
сферасының тәуліктік айналысына қарай, яғни 
S
оңтүстік нүктеден 
батысқа қарай 0
°
-тан 360
°
-қа дейінгі шамалармен анықталады. Ал кейде 
азимуттар батысқа қарай 0
°
және +180
°
аралықтарында, шығысқа қарай 
0
°
және –180
°
аралықтарында анықталады. (Геологияда азимуттарды 
анықтау 
N 
солтүстік нүктесінен басталады).
Горизонттық координаталарды шырақтардың аспандағы орналасула-
рын әр бақылаушының тұрған орны мен уақытына сәйкес анықтайды. 
Сондықтан мұндай координаталарды жұлдыздық карталар мен атлас-
тарда қолданбайды. Жұлдыздық карталар мен атластарда негізінен 
эква-
торлық координаталар жүйесі
қолданылады.

жүктеу/скачать 5,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: