Емтихан сұрақтары: Тарихи дамудың қазіргі кезеңіндегі ғылым теориясы мен методологиясының орны мен рөлі
Тарих тақырыбы туралы қазіргі пікірталастар
жүктеу/скачать 65,59 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 16. Тарихи танымның ретроспективтілігі. Тарихи танымдағы Тарихи дереккөздің рөлі.
| 15. Тарих тақырыбы туралы қазіргі пікірталастар.
20 ғасыр, тарих ғылымына байланысты сан алуан теорияларының қарқын дамуымен сипатталады. Бұл теориялар тарих ғылымына ғана емес, басқа ғылым салаларымен тығыз байланысты болды. Мысалғы, әлеуметтану, философия, антропология, этнология және тағы басқа. Жаңа теориялардың біршамасы алдыңғы уақытта, яғни қайта өрлеу, жаңа заман, тіпті антикалық дәуірдің ойларымен байланысты болды. Осы теориялардың ішінде алғашқылардың бірі ол марксизм. Марксизмнің негізі ол тарихи материализм негізін қалаушылар Карл Маркс. Тарихты материалдық тұрғыда түсіну дегеніміз, ол адамзаттың дамуындағы шешуші рөлді өндіргіш күштерге, яғни еңбекке беру, ал қоғамның дамуын, өндіруші кұштерге бағыну. Оның калассикалық эволюционизмнан айырмашылығы неоэволюционнисттер, барлық адамзатқа ортақ заңдылықтары жоқ дейді. Аталған уақыты тарихты түсіндіруді үш макротеорияны дамиды. 1) Формациялық, 2) Цивилизациалау, 3) Модернизациялық. Формациялық теория адамзат тарихын бір линиялық моно түрде дамығандығын айтады. Жалғыз және негізгі байланыстыратын күш және дамуға айналыстыратын фактор экологиялық даму формация. Формациялық дамудың теорияларының өкілдері адамзат келесі кезеңдерге бөледі. 1)Алғашқы қауымдық 2)Құл иеленушілік 3)Феодалдық 4)Капиталисттік 5)Социалисттік. Цивилизациялық теория, бұл теорияға сәйкес адамзат екі тарихқа бөлінеді. Жабайлық және өркениет. 20-21ғасырлардағы цивилизациялық теорияларды негізі үшке бөліп қарастырайды. 1) Линиялық стадиялық теориялар, 2) Локальды цивилизациялық теориялар, 3) Қазіргі замандағы цивилизациялық теориялар. Модернизациялық теориялар, бұл теорияға сай адамзат тарихына, белгілі бір уақытында күрт өзгеріске ұшырап аграрлы дәстүрлі қоғамнан индустриалды дамыған қоғамға өтеді. Яғни қоғам және оның барлық өкілдері модернизацияға ұшырайды. 20-21ғ маңызды теориялардың бірі ол мир жүйелік сараптама. Оның мәні адамзат қоғамдарын жүйе түрінде қарастыру және зерттеу. 16. Тарихи танымның ретроспективтілігі. Тарихи танымдағы Тарихи дереккөздің рөлі. "Ретроспективті" сөзінің өзі латынның retro - артқа, spectare - қарау сөздерінен шыққан. Ретроспективті әдіс-бұл тарихи құбылысты, оқиғаны немесе процесті оның салдарынан себепке дейін білу әдісі, бұл бізді өткеннің тарихи оқиғасын түсінуге, бағалауға және қалпына келтіруге, қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Бірқатар мамандар ретроспективті әдісті дедуктивті әдіспен синоним ретінде қарастырады. Ретроспективті әдіс-бұл тарихи емес әдістерде де қолданылатын таным әдісі өткен тарихи жағдайларды зерттеу және қазіргі заманғы бізге себеп болған себептер мен алғышарттарды анықтау мақсатында құбылыстар. Белгіленген әдісті қолдана отырып, мамандар өткен объектілерді қолда бар және қалпына келтіре алады Бізге әр түрлі ақпарат көздері келді. Ретроспективті әдіс өткен және бүкіл тарихи дәуірлердегі жеке оқиғаларды зерттеуде қолданылады. Әдістің негізгі идеясы-мүмкіндік беретін бүкіл адамзат қоғамының дамуының эволюциялық және табиғи сипаты туралы түсінік осы қоғамның өткен моделін құру және қайта құру. Ретроспективті әдісті қолдану кезінде әдістемелік талап ретінде қолда бар дереккөздің реликті сипатын анықтау және бұл дереккөздің нақты дәуірге жататындығын және өткен тарихи шындықтың оқиғаларын бейнелейтіндігін дәлелдеу қажеттілігі туындайды. Зерттеу мен бағалауда историзм принципіне сәйкес әдісті жүзеге асыруға болады қарастырылып отырған құбылыстар. Ретроспективті әдіс функциялары Ретроспективті әдістің функцияларына мыналар жатады: 1. тарихи зерттеу қорытындыларын Тарихи тәжірибемен тексеру. 2. қалыптасу және даму кезеңдерін нақтылау зерттелетін тарихи құбылыс 3. осы оқиғалардың нәтижесін біле отырып, Өткен кезеңдегі белгілі бір құбылыстар мен процестердің даму тенденцияларын шығару. 4. өткендер туралы түсінік қалыптастыру үшін өткеннің қалдық іздерін зерттеу уақыт. Бұрын айтылған "тарихи шындық" және "принцип" ұғымдарын толығырақ қарастырайық историзм " бұл ретроспективті әдісімен. Сонымен, тарихи шындық тарихи таным субъектісіне қарсы тұратын тарихи шындық ретінде анықталады. Айта кетейік, классикалық ғылымда "тарихи шындық" ұғымы "объективті тарихи" ұғымымен синоним болып табылады шындық". Сонымен қатар, классикалық емес тарих ғылымында тарихи шындықтың өзі өткен оқиғалар туралы қолда бар мәліметтер негізінде зерттеушінің өткен туралы идеяларын жүзеге асыру болып табылады, ал тарихи шындық әлемі тарихты тану процесіне қатысатын өткен. Өткен ретіндегі тарихи шындық біздің қазіргі үш формада бар: 1. утилитарлық өткен, ретінде түсініледі өмірдің бір бөлігі болып табылатын практикалық өткен және қазіргі уақытта 2. тіркелген өткен-адам қызметінің объектілері өткен және біздің уақытқа дейін жеткен 3. когнитивті өткен-тарихи санамен бекітілген өткеннің бейнесі. жүктеу/скачать 65,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|