Эстрогенді дәрілер көкірек безінің өсуін сөзсіз ынталандырады. Спиронолактон эстрадиол рецепторларының антагонисті бәсекелесі болып табылатын канренонға метаболизденеді. Циметидин тек антиандрогенді әсер көрсетіп қана қоймай, 2-гидроксилденген эстрадиол мөлшерін төмендеді, ал ол өз кезегінде алғашқысының мөлшерін 20%-ға арттырады. Басқа препараттар тестостерон синтезінің ингибиторы (кетоконазол) ретінде әсер етіп гипогонадизмді және Лейдиг жасушаларын зақымдап (цитостатиктер) гиперпролактинемияны шақырады (нейролептиктер).
Эпидемиологиясы 13–14 жас арасындағы дені сау жас ер балалардың 50–70%-да көрініс береді (пубертатты гинекомастия). Жалпы алғанда гинекомастияның 30 жастан кіші ер адамдар арасында таралуы 30 %, ал 45 жастан асқан ер адамдар арасында таралуы 50 %.
Клиникалық көрінісі Жаңа туылған балаларда дамитын гинекомастия көкірек бездерінің сәл ұлғаюымен көрінеді. Бірқатар жағдайларда ұзақ болатын гиперпролактинемияға байланысты сүт уызы секілді бөліністер болады. Әдетте гинекомастия симптомсыз өтеді және көкірек бездері ұшының жоғары сезімталдығымен көрінеді. Көкірек безінің типті концентрлі ұлғаюы - оны қоршаған шел май тінімен шектелген параареолалық тығыздалумен анықталады. 80 % жағдайда гинекомастия екі жақты болып табылады. Көкірек безінің бір жақты ұлғаюы ісіктік үрдістің даму мүмкіндігін көрсетеді. Эстроген және ХГ-өндіретін ісіктерге көкірек безі кенет ұлғайып, ауыру және жаншу сезімімен ұштасады.
Диагностикасы 1. Физикалық зерттеу:көкірек бездерінің, аталық бездерінің пальпациясы, екіншілік жыныс белгілерінің дамуын бағалау (гипогонадизм симптомдары), жүйелік сырқаттардың клиникалық белгілерін анықтау. Сұрастыру барысында қабылданған дәрілік препараттар мен тағамға биологиялық белсенді қоспалар жөнінде, сонымен қатар алкоголь мен наркотикалық заттар жөнінде ақпараттар жиналады.
2. Зертханалық зерттеулер: тестостерон, эстрадиол, ЛГ, ФСГ, пролактин, ГСПГ, ХГ, бауырлық трансаминазалар.
Көкірек бездерінің УДЗ-сі шынайы және жалған гинекомастияны ажыратуға, қатерлі ісікті анықтауға көмек береді. Аталық бездің УДЗ-сі ісіктік үрдісті жоққа шығару үшін маңызды.