Эпигенетиканың молекулалық негізі
жүктеу/скачать 126,31 Kb.
|
дидактикалық материал 3
- Бұл бет үшін навигация:
- Эпигенетиканың молекулалық негізі
- Хроматин құрылысы
|
Негізгі идея: Эпигенетика – ДНҚ және РНҚ ның бірінші реттік құрылымдарын өзгертпейтін тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік механизмдерін зерттейтін генетиканың саласы Теориялыұ материал 1-ші қосымша Эпигенетиканың молекулалық негізі Эпигенетика - гендік экспрессиядағы тұқым қуалайтын белгілердің өзгеруі, ол ДНҚ тізбегінің өзгеруіне жатпайды. Басқаша айтқанда, бұл генотипті өзгертпестен фенотиптің өзгеруі. ДНҚ-ның гендік экспрессиясының реттегіш аймақтарына қосылған репрессорлы ақуыздар. Эпигенетика табиғи және жүйелі түрде жүреді, бірақ оған сыртқы және ішкі орта, жас және ауру жағдайлары себеп болуы мүмкін. Гистон модификациясы, ДНҚ метилизациясы және кодталмайтын РНҚ (ncRNA) геннің үнсізденуі - эпигенетиканы бастайтын және қолдайтын механизм. Басқа эпигенетикалық процестерге парамтациялау, Х хромосомасын инактивациялау, басып шығару, бетбелгі және клондау кіруі мүмкін. ДНҚ зақымдануы эпигенетикалық өзгерістерге де әкелуі мүмкін. Эпигенетикада болатын өзгерістер жасушаның бөлінуінен жасушаның өмір сүру ұзақтығына дейін созылады немесе ДНҚ тізбегінің өзгеруіне қатыспай көптеген ұрпақтар үшін сақталуы мүмкін; моногенетикалық факторлар организмнің гендерін басқаша ұстауға көмектеседі. Эпигенетикалық альтерацияның мысалы - жасушалық дифференциация процесі. Эпигенетикадағы өзгерістер ДНҚ-ның нуклеотидтік тізбегін емес, гендердің модификациясын тудырады. Бұл өзгерістер ұрпақтан ұрпаққа трансгенерациялық эпигенетикалық мұра деп аталатын процесс арқылы берілуі мүмкін. Эпигенетикада ДНҚ-ның сыртқы модификациялары гендерді «қосады» немесе «өшіреді». ДНҚ метилденуі- эпигенетиканың жақсы мысалы. ДНҚ молекуласының бір бөлігіне метил тобының қосылуы белгілі гендердің көрінуіне жол бермейді. Гистон модификациясы - эпигенетикаға тағы бір мысал. Егер гистон ДНҚ-ны қатты сығып алса, бұл жасушаның гендерді оқуға әсер етеді. Хроматин құрылысы Хроматин біздің жасушаларымыздың ядросында орналасқан Хроматин - бұл эукариотты жасушалық бөлу кезінде хромосомаларды құрастыратын ДНҚ және белоктардан тұратын генетикалық материалдың массасы. Хроматин біздің жасушаларымыздың ядросында орналасқан. Хроматиннің негізгі функциясы ДНК-ны аз көлемде және ядрода орналасуы мүмкін ықшам блокқа қысу. Хроматин гистондар және ДНҚ деп аталатын шағын ақуыздардың кешендерінен тұрады. Тистондар ДНК-ны нуклеозом деп аталатын құрылымдарға ДНҚ-ны орап алуға болатын базаны ұсына отырып ұйымдастыруға көмектеседі. Нуклеозома оттомер деп аталатын сегіз гистон жиынтығына оралған 150-ге жуық базалық жұптың ДНҚ тізбегінен тұрады. Бұдан әрі нуклеосом хроматин талшығын алу үшін бүктеледі. Хроматин талшықтары хромосомдарды қалыптастыру үшін боялған және конденсацияланған. Хроматин ДНҚ-ның репликациясы , транскрипциясы , ДНҚ-ны жөндеу, генетикалық рекомбинация және жасушалық бөлу сияқты көптеген жасушалық процестердің пайда болуына мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 126,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|