Ер кісі түрлі қашықтықта орналасқан заттарға кезек-кезек қарады
Ми салқындаған жағдайда неге клиникалық өлімді ұзартуға болатынын түсіндіріңіз?
жүктеу/скачать 0,74 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 52.Ми қыртысының үлкен сыңарының жұмысын тоқтатқанда адам есінен танады. Ми қыртысында ешқандай бұзылыстар болмаса, қан айналымы қалыпты жағдайда болса, осындай эффект болуы мүмкін бе
- 53.Шартсыз тітікендіргіштің əсері шартты тітіркендіргіштің əсерінен 5 секундқа ерте берілді.
| 51.Ми салқындаған жағдайда неге клиникалық өлімді ұзартуға болатынын түсіндіріңіз?
Клиникалық өлімнің ұзақтығы ми қыртысының жасушалары оттегінің жоқтығына төтеп бере алатын уақытпен анықталады. Салқындау метаболизм жылдамдығын баяулатады, сондықтан оттегінің жетіспеушілігі аз дәрежеде әсер етеді, ал клиникалық өлім одан әрі жалғасады 52.Ми қыртысының үлкен сыңарының жұмысын тоқтатқанда адам есінен танады. Ми қыртысында ешқандай бұзылыстар болмаса, қан айналымы қалыпты жағдайда болса, осындай эффект болуы мүмкін бе? Ми қыртысының қалыпты жұмыс істеуі тек өзінің күйіне ғана емес, сонымен қатар таламустың ретикулярлы түзілуінің және спецификалық емес ядроларының күйіне байланысты. Соңғысының бұзылуы кортекстің жасушаларының тонусының төмендеуі нәтижесінде сананың жоғалуына әкеледі. 53.Шартсыз тітікендіргіштің əсері шартты тітіркендіргіштің əсерінен 5 секундқа ерте берілді. Сұрақ № 1. Осы жағдайда жануарда шартты рефлекстік реакция қалыптасады ма? Шартты рефлекстер тек шартсыз рефлекстер негізінде жүреді. Егер шартты тітіркендіргіш болса шартты рефлекс қалыптасады. Сұрақ № 2. Классификация бойынша мұндай рефлекстер қалай аталады? Кідіретін шартты рефлекс Сұрақ № 3. Шартты рефлекстік реакция қалыптасу үшін қандай ережелерді сақтау керек? Шартты рефлексті дамыту үшін қажет: 1 - шартсыз рефлекторлық реакция тудыратын екі тітіркендіргіштің болуы (оның бірі шартсыз (тамақ, ауырсыну тітіркендіргіш және т.б.), ал екіншісі - шартталған (сигнал), жақындап келе жатқан шартсыз тітіркендіргішке сигнал беру) (жарық, дыбыс, тамақ түрі және т.б.); шартты және шартсыз тітіркендіргіштердің бірнеше тіркесімі (шартты рефлекстің қалыптасуы жалғыз тіркесіммен мүмкін болғанымен); 2 - шартты тітіркендіргіш шартсыз әрекеттің алдында болуы керек; 3 - сыртқы немесе ішкі ортаның кез-келген тітіркендіргішін шартты тітіркендіргіш ретінде пайдалануға болады, ол мейлінше немқұрайлы, шабуыл реакциясын тудырмауы керек, шамадан тыс күшке ие болмауы және назар аудара білуі керек; 4 - шартсыз ынталандыру жеткілікті күшті болуы керек, әйтпесе уақытша байланыс пайда болмайды; 5 - шартсыз тітіркендіргіштен туындаған қозу шарттыдан гөрі күшті болуы керек; 6 - бөгде тітіркендіргіштерді жою қажет, өйткені олар шартты рефлекстің тежелуіне әкелуі мүмкін; 7 - шартты рефлексті дамытатын жануар сау болуы керек; 8 - шартты рефлексті дамытуда мотивацияны білдіру керек, мысалы, алиментарлы сілекей рефлексін дамытқанда жануар аш болуы керек, жақсы тамақтанғанда бұл рефлекс дамымаған. 54.Ақ егеуқұйрықта шам жанғанда ұясына қашатын шартты рефлекс жақсы қалыптасқан еді. Шартсыз нықтағыш ретінде денесіне тигенде ауыру сезімін тудыратын электрлік тітіркендіргіш қолданылды. Осындай тəжірибенің бірінде шам өшкенсоң бір секундтай уақыт өткенде байқаусызда қоңырау тетігі басылып кетті. Сұрақ № 1.Егеуқұйрықтың қоңырауға реакциясы қандай болды? егеуқұйрық шұңқырға қашып кетпеді; Сұрақ № 2. Берілген құбылыстың механизмін түсіндіріңіз. бұл электрлік қоңырау шартты рефлекстің сыртқы тежелуі пайда болатындығымен түсіндіріледі. Шартты рефлекстердің сыртқы (шартсыз) тежелуі Бір шартты рефлекстің басқа (бөтен) шартты немесе шартсыз тітіркендіргіштермен тежелуін сыртқы деп атайды, өйткені оның себебі тежелген рефлекске тәуелді емес және шартсыз, өйткені оны дамыту қажет емес. Сыртқы тежелудің биологиялық маңызы ағзаның өз белсенділігін қазіргі кездегі маңызды оқиғаларға бағыттайтындығында, екіншісіне реакцияларды кешіктіреді. Сыртқы ингибитор жаңадан дамыған шартты рефлекстерді ескі, әбден қалыптасқаннан гөрі тежейді. Дұрыс оқытылмаған мінез-құлық дағдылары немесе білімдері өмірлік стереотиптерден гөрі күшті сыртқы әсердің әсерінен тез жоғалады. Сұрақ № 3. Егеуқұйрықтың ми қыртысында қандай үрдіс жүрді? 55.Тамақ ішіп жатқан екі ит бақылауға алынды. Иттің біреуіне тамақты ұзақ уақыт əбден ашықтырып барып берді, ал екінші ит күнделікті режімде тамақтанып жүрген. Тамақ ішіп жатқан иттердің екеуінің де аяқтарын əлсіз ауыру сезімін тудыратын тітіркендіргішпен түрткенде, иттердің тітіркендіргішке берген жауаптары əртүрлі болды. Сұрақ № 1. Иттің қайсысы жеп жатқан тамағынан басын көтермейді? Сұрақ № 2. Экспериментте қандай физиологиялық үрдіс байқалады? Неге? Сұрақ № 3. Осы үрдіске анықтама берініз Сұрақ № 4. Осы үрдістің негізгі сипаттамасы қандай? Аш ит тітіркендіргішке жауап бермей тамағын жейді. Мұндай итте аштық доминантасы байқалады, бұл жағдайда бөгде тітіркендіргіштер итте рефлекстер тудырмайды, олар доминантқа бағынады. Физиологияда доминант дегеніміз – сол сәттегі жүйке орталықтарының жұмысын басқаратын «уақытша доминантты рефлекс» болып табылады, яғни бұл - жүйке орталықтарының қозу қабілеттілігінің тұрақты фокусы, онда орталыққа келетін қозулар фокустағы қозуды күшейтуге қызмет етеді, ал қалған жүйке жүйесінде тежелу құбылыстары кеңінен байқалады. Доминанттың болуы дененің осылай реакция жасауға дайындығын жоғарылатады, денені осы доминант неғұрлым адекватты болатын жағдайларды (сол тітіркендіргіштерді) іздеуге бағыттайды. 56.Екі студент емтиханға түні бойы дайындалуға келісті. Ұйықтамас үшін олар бір бір шыныдан қою кофеден ішті. Бірақ бір студент 30 мин. кейін ұйықтап қалды, ал екіншісі таңға дейін емтиханға жақсы дайындалды. Студенттердің реакцияларының неге əртүрлі болғанын түсіндіріңіз.Бириншиси каты шаршагандыктан кою кофе ол студентке əсер етпеді сондыктан тез уйктап калды,ал екіншісі сергек болатын . 57.Екі жерлес жеткіншек қалаға келіп медициналық университетке оқуға түсті. Бірінші жеткіншек оқуға тез төселді, екінші жеткіншектің мазасы кетті, көңіл күйі түсіп, ұйқысы бұзылды, сабаққа да көңіл қошы болмады. Сұрақ № 1. Екі студенттің бірдей жағдайға əр түрлі реакцияларын қалай түсіндіресіз? Сұрақ № 2. Бірінші жеткіншектің орталық жүйке жүйесіндегі үрдістердің жылдамдығы қандай? Сұрақ № 3. Екінші жеткіншектің орталық жүйке жүйесіндегі үрдістердің жылдамдығы қандай? Сұрақ № 4. Динамикалық стереотип дегеніміз не? Студенттердің әр түрлі реакциялары жүйке процестерінің әртүрлі қозғалғыштығымен түсіндірілді. Бірінші студент жоғары қозғалғыштыққа ие болды, соған байланысты жаңа динамикалық стереотип тез дамыды. Болашақ мамандықты оқу оның қызығушылықтарымен сәйкес келді, нәтижесінде жағымды эмоциялар тезірек бейімделуге ықпал етті. Екінші студенттің жүйке процестерінің қозғалғыштығы төмен болды, сондықтан динамикалық стереотиптің бұзылып , жаңасының түзілуі баяу жүрді. Сонымен қатар, болашақ оқуы осы оқушының қызығушылығын туғызбай, жағымсыз эмоцияларды тудырды. Динамикалық стереотип дегеніміз - шартты тітіркендіргіштердің тұрақты қайталанатын жүйесіне жауап ретінде қалыптасқан және белгілі бір әрекеттерді сананың маңызды күйзелістерінсіз орындауға мүмкіндік беретін уақытша жүйке байланыстарының (шартты рефлекстердің) тұрақты жүйесі. 58.Тəулік бойы тамақ, су берілмеген итті бөлмеге кіргізді, бөлменің бір бұрышында тамақ, екінші бұрышында су тұр. Сұрақ № 1. Қай мотивация доминантты, ашығу ма əлде шөлдеу ме? Сұрақ № 2. Сіздіңше жануардың мінез құлқы қандай болуы мүмкін? Ит суы бар шыныаяққа бірінші барады, өйткені шөлдеудің мотивациясы доминатты болады. Себебі шөлдеу кезінде қан плазмасының осмостық қысымының өзгеру қаупі бар. Ит шөлдегендіктен суды тоқтамастан ішіп алады да, біраз уақыттан кейін тамағын жейді. Ұзак уакыттан бері тамак көрмегендіктен,ит куанышты сезімде болады. 59.Тамақ ішіп жатқан екі ит бақылауға алынды. Иттің біреуіне тамақты ұзақ уақыт əбден ашықтырып барып берді, ал екінші ит күнделікті режімде тамақтанып жүрген. Тамақ ішіп жатқан иттердің екеуінің де аяқтарын əлсіз ауыру сезімін тудыратын тітіркендіргішпен түрткенде, иттердің тітіркендіргішке берген жауаптары əртүрлі болды. Сұрақ № 1. Иттердің қайсысы жеп жатқан тамағынан басын көтермейді? Сұрақ № 2. Неге? Аш ит тітіркендіргішке жауап бермей тамағын жейді. Мұндай итте аштық доминантасы байқалады, бұл жағдайда бөгде тітіркендіргіштер итте рефлекстер тудырмайды, олар доминантқа бағынады. Физиологияда доминант дегеніміз – сол сәттегі жүйке орталықтарының жұмысын басқаратын «уақытша доминантты рефлекс» болып табылады, яғни бұл - жүйке орталықтарының қозу қабілеттілігінің тұрақты фокусы, онда орталыққа келетін қозулар фокустағы қозуды күшейтуге қызмет етеді, ал қалған жүйке жүйесінде тежелу құбылыстары кеңінен байқалады. Доминанттың болуы дененің осылай реакция жасауға дайындығын жоғарылатады, денені осы доминант неғұрлым адекватты болатын жағдайларды (сол тітіркендіргіштерді) іздеуге бағыттайды. 60.Шартты рефлекстерді қалыптастыру үшін тəжірибеге екі ит əкелінді. Тəжірибе алдында иттің біреуі көп су ішті. Тəжірибе басталды. Басында екі итте де шартты рефлекс қалыпты жүрді, бірақ біраз уақыт өткеннен соң су ішкен итте шартты рефлекс жоғалып кетті. Сырттан əсер еткен ешқандай бөтен тітіркендіргіштер байқалмады. Сұрақ №1.ОЖЖ бұл процесс қалай аталады? Сыртқы тежеу Сұрақ №2.Бұл құбылыстың себебі неде, рефлекстің жоғалуын қандай фактор шақырды? Ағзада пайда болатын тежеу фактордың әрекеті. Құбылыс қуықтың толып кетуіне байланысты болуы мүмкін Сұрақ №3.Шартты рефлекс қалыптастыруда қандай ережелерді қатаң сақтау керек? Толық тыныштық жағдайында, бөгде тітіркендіргіштер болмаған жағдайда, шартты тітіркендіргіш шартсыздан бұрын болуы керек, шартсыздың күші шартталғаннан үлкен, олардың арасындағы интервал маңызды болмауы керек. Сұрақ №4. Шартты рефлекс қалыптастыруда (тəжірибеде )жануарлар қандай жағдайда болу керек? Шартты ынталандыруды қабылдауға арналған рецепторлары сақталған, сау. Тағамды шартсыз тітіркендіргішті қолданған кезде - аштық жағдайында. Сұрақ №5. Шартты жəне шартсыз тітіркендіргіштердің өз ара əсері қандай болу керек? ОЖЖ қандай процесс жəне қандай фактор тамақтанудағы шартты рефлекстің жоғалуын шақырды? Шартсыздың күші шарттыдан үлкен; шартты рефлекс шартсыздың алдында тұруы керек. 61.Қорыққанға қос көрінеді. деген мысал бəрімізге танымал Сұрақ №1.Келтірілген мысалға ұқсас мінез құлықтың негізінде қандай физиологиялық құбылыс жатыр? Уакытша байланысты генерализациялау Сұрақ №2.Уақытша байланыс дегеніміз не?Бұл шартты жəне шартсыз тітіркендіргіштерге болатын реакцияны қаматамасыз ететін екі немесе бірнеше қыртыс асты құрылым жəне қыртыс орталықтарының функционалдық бірлесуі. Сұрақ №3. Уақытша байланыстың тұйықталу негізі неде? Жауап: Орталық жүйке жүйесіндегі қозу орталықтары арасындағы доминантты өзара әрекеттесу процесі. Сұрақ №4. Шартты рефлекс қалыптастыру процесінде қандай негізгі сатыларды атауға болады? Жауап: жалпылау кезеңі және мамандану кезеңі. Сұрақ №5.Мамандану сатысы нені білдіреді? Жауап: Күшті уақытша байланысты дамытуды білдіреді. 62.Зерттелуші екі адамның біреуі флегматик, екіншісі сангвинник. Екеуінде де шартты қимыл қозғалыс рефлекстері жақсы қалыптасқан: жасыл түс жанғанда түймені сол қолмен, қызыл түс жанғанда оң қолмен басу керек. Зерттеу барысында шам жанғаннан түймені басқанға кеткен уақыт тіркелді, содан соң тəжірибе шарты өзгертілді: жасыл түс жанғанда түймені оң қолмен, қызыл түс жанғанда сол қолмен басу керек болды. Шам жанғаннан соңтүймені басқанға кеткен уақыт аралығы зерттелушінің екеуінде де өзгерді. Сұрақ №1.Шам жанғаннан түйме басқанға кеткен уақыт қалай аталады? Латенттік уақыт Сұрақ №2. Тəжірибе шартының өзгеруін бір сөзбен қалай атауға болады? Шартты рефлекс Сұрақ №3. ОЖЖ қандай үрдісінде флегматиктің сангвинниктен басты айырмашылығы сипатталады? Жүйке процестерінің қозғалғыштығында. Флегматик жай өзгереді:олар салмакты тип болып табылады Сұрақ №4.Зерттелушілердің реакцияға кеткен уақыттары қалай жəне неге өзгерді? Реакция уақыты екеуінде де өседі. Өйткені өзгеріс ОЖЖ-да қиындықтар туғызады. Сангвинник реакциясы тез болады,флегматикреакциясы жай болады Сұрақ №5. Кім тез өзгереді, неге? Сангвиниктегі реакцияның жасырын кезеңі өзгеріс процесінде флегматикалық адамға қарағанда аз дәрежеде өседі және тез бастапқы деңгейге оралады, өйткені сангвиник адамда жүйке процестерінің қозғалғыштығы жоғары болады. Сангвиник ширақ тип болып табылады. 63.И.А. Крыловтың мына сөздері бар: «Түлкні ірімшіктін ісі тоқтатты: түлкі ірімшікті көреді, түлкі ірімшікті ұстады!» №1 сұрақ. Автор жоғарғы жүйке іс əрекетінін қандай белгілі көріністерінің сипаттаған? Шартты рефлекс №2 сұрақ. Жоғары жүйке қызметінің теориясының негізгі əдістемелік принциптері қандай? 1. ықтималдық детерминизм: шартты рефлекторлық белсенділік тек сыртқы шартты тітіркендіргіштермен ғана емес, сонымен қатар ішкі процестермен де басталады. 2. анализ бен синтездің бірлігі: шартты рефлекторлық белсенділіктің негізі сыртқы және ішкі ортаның тітіркендіргіштерін оларды кейіннен шартты рефлекске синтездеу арқылы талдау болып табылады. 3. Құрылымдық тәсіл - «динамиканы құрылымға шектеу»: шартты рефлекстің кейбір компоненттерін мидың нақты құрылымдарымен байланыстыру үрдісі. №3 сұрақ. Шартты тамақтануды қамтамасыз етуге шартты рефлексті дамыту кезінде жануар қандай күйде болуы керек? Аштық күйінде болуы керек. Сұрақ нөмірі 4. Шартты рефлекстердің жалпы белгілері қандай? Жауап: 1. Сигнал беру - шартсыз рефлекс туралы ескерту. 2. Оларды жүзеге асыру үшін мидың кортикальды және субкортикалық бөліктерінің қатысуы міндетті болып табылады. 3. Адаптивті жауаптар ауқымын кеңейтеді. 4. Олар жеке, тұқым қуалайтын емес. Сұрақ нөмірі 5. Шартты рефлекстердің қалыптасу кезеңдері қандай? Жауап: 1) Жалпылау кезеңі: оның көрінуінде (электрофизиологиялық және мінез-құлық) доминанттың көріністерімен сәйкес келеді. Бұл кезең күшейтілген түрдегіге ұқсас барлық тітіркендіргіштерге алдын-ала дайындықсыз жауап береді. 2) Мамандандыру кезеңі. Оның физиологиялық маңызы тек күшейтілген сигналға дәл, сараланған жауап беруде. 64.A.С. Пушкин «Полтава» поэмасында Петр I туралы жазады: «Оның көздері жылтыр, оның беті қорқынышты, оның қозғалысы жылдам. Ол əдемі, ол Құдайдың дауылына ұқсайды ». №1 сұрақ. Қандай қасиеттер ЖЖƏ-нің түрін дəл көрсете алады? Холерик, күшті, тепе-теңдіксіз, қозу басым. №2 сұрақ. Павлов бойынша ЖЖƏ типтері адамдар мен жануарлардың жіктелуінің жалпы негізі қандай ? Тежелу мен қозудың күші, тепе-теңдігі және қозғалғыштығының сипаттамалары туралы. Олар күшімен - күшті және әлсіз, салмақты - теңдестірілген және теңгерілмеген, қозғалғыштығымен - мобильді және инертті. №3 сұрақ. Адамның ЖЖƏ түрлерінің жеке жіктелуінің негізі қандай? Бірінші және екінші сигнал беру жүйесінің қатынасы туралы. Ойшыл және орташа ,көркемпаз түр. № 4 сұрақ. Гиппократ бойынша темпераментдің жіктелуі жəне И.П. Павлов бойынша жоғары жүйке қызметінің түрлері қалай бір-бірімен байланысады? Холерик - күшті, тепе-теңдіксіз, қозуы басым; сангвиник тұлға - күшті, теңдестірілген, мобильді тип; флегматикалық - күшті, теңдестірілген, инертті; меланхолик - әлсіз тип. №5-сұрақ. Мұндай көшбасшының белсенділік қызметін тоқтатуға күшті тітіркендіргіш əсер беруі мүмкін. Бұл тежеудің қандай түрі жəне сыртқы тежеудің қандай түрлері сізге белгілі? Жауап: Трансцендентальды тежелу, оның қорғаныс мәні бар. Сондай-ақ, сөндіргіш тежегіш (жаңа тітіркендіргіштің әсерінен пайда болады) және тұрақты тежегіш (зиянды әсерден туындайды) бар. 65.Физиология емтиханында жақсы оқитын студент «қанағаттанарлықсыз» баға алды. Ол қатты жылайды. Сұрақ нөмірі 1. Оның жай-күйі қандай? Жаман,көніл-күйі жоқ № 2 сұрақ. Бұл жағдайдың анықтамасын беріңіз.Эмоция (қобалжу) – физиологиялық функциялардың субъективтік көрінісі,мотивациялар компоненті. №3 сұрақ.. Эмоциялардың пайда болуын түсіндіретін негізгі теорияны ата?Ең танымал П.К.Анохиннің эмоциялардың биологиялық теориясы (Е - бұл әрекет нәтижесі акцептордағы болжанған нәтижемен сәйкес келген кездегі сәйкессіздік нәтижесі) және П.В.Симоновтың қажеттілік-ақпарат теориясы (Е - бұл мидың нақты қажеттіліктің көрінісі және оны қанағаттандыру ықтималдығы). № 4 сұрақ. Эмоционалдық жағдайдың қандай объективті көрсеткіштері тіркелуі мүмкін? олардың салдары жағынан көрінетін денедегі сыртқы көрінісі мен ішкі өзгерістерін атауға болады Сұрақ 5. Эмоциялар қандай қызметтерді атқарады? Жауап: Эмоциялардың функциялары 1. бағалауыш. - оқиғаны жалпылама бағалау пайдалы немесе зиянды; 2. ынталандырушы - қажеттілікті қанағаттандыру үшін қозғаушы мінез-құлық; 3. Күшейту функциясы - жағымды эмоция дегеніміз - белсенділікті ынталандыратын сыйақы, ал жағымсыз әрекет тоқтатылуға немесе болдырмауға әкеледі. 4. компенсаторлық - қажеттілікті қанағаттандыру үшін қажетті ақпараттың жетіспеушілігімен организмнің физиологиялық және психикалық резервтерін жұмылдырады. 5. ауыстыру - мінез-құлық бағытын өзгертеді, әсіресе мотивтер бәсекелестігімен; 6. коммуникативті - қарым-қатынастың вербалды емес түрлерін ұсынады. Сұрақ 6. П.В.Симоновтың теориясына сүйене отырып, эмоционалды күйлердің не себепті жағымды немесе жағымсыз болатындығын түсіндіріңіз. Жауап: П.В.Симоновтың эмоциялар теориясы бойынша жағымды эмоциялар пайда болады: егер бар ақпарат қажетті ақпараттан асып кетсе немесе мақсатқа жету ықтималдығын жоғарылататын жағдай болса. Теріс эмоциялар ақпараттың жеткіліксіздігі немесе мақсатқа жету ықтималдығы төмендеген кезде пайда болады. 66.Үлкен қаланың орталық ауданының тұрғыны терезенің сыртында тұрақты қалалық шуылға үйреніп, бұл жағдайда тыныш ұйықтайды. №1 сұрақ. Қандай үдеріс нəтижесінде күшті көше шуылымен тыныш ұйықтау қабілетіне əкеледі? Адаптация бейімделудің дамып келе жатқан процесінің нәтижесінде №2 сұрақ. Ауылдан туысқандар бұл жағдайға келгенде, ол ұзақ уақыт ұйықтай алмайды. Неліктен? Себебі ауылды жерде ондай шу болмайды,ал калага бірінші келгендіктен үйрене алмады; Шулы және бейтаныс ортада «Бұл не?» деген рефлекс туады. Бұл жаңа тітіркендіргішке бейімделу реакциясы. №3 сұрақ. Тəуелділіктің негізінде қандай физиологиялық үдеріс жатыр? Шартты тежелудің дамуы-тежеуіш. Организм елеусіз тітіркендіргіштерге жауап беруді тоқтатады, әсіресе ұйқының қатты қажеттілігінің әсерінен. Сұрақ 4. Қалалық шу жағдайында тезірек ұйықтап кетуі үшін ауыл тұрғынында жүйке процестерінің негізгі сипаттамасы қандай болуы керек. Жауап: бұл жағдайда тежелу процесінің қозу процестерінің тез өзгеруіне ықпал ететін жүйке процестерінің қозғалғыштығы. Сұрақ 5. Бағыттаушы-іздестіру реакциясының ерекшелігі не немесе «Не» рефлексі? Жауап: Бұл рефлекс биологиялық маңызы жоқ тітіркендіргіштерді бірнеше рет қолданғанда тез жоғалады. Оның пайда болу себебі - «жаңалыққа» реакция. 67.Бұхара билеушісі Нұх ІІ і кəрі емес, бірақ ауыршан адам болған. Сонда Авиценна көптеген ауруларының ақша жəне биліктен айырылу қорқыныштан туындағанын айтты. Əмір егер дəрігердің келтірген болжамы дұрыс болмаса басын алуға уəде берді. Авиценна осы жолмен өз көзқарасын бейнелеген: үш ұяшық алаңға орналастырылған. Олардың екеуіне қошқарды, ал үшінші ұяшыққа қасқырды отырғызды. Қошқарлардың бірі қасқырды көрмеді, ал екіншісі сұр дұшпанның мүдделі көрінісін үнемі сезінуге мəжбүр болды. Жануарларды тұрақты тамақ пен сумен қоректеніп отырды, бірақ қасқырдың жанында, қорқып тұрған қошқар, екі аптадан кейін ешқандай себепсіз қайтыс болды. №1 сұрақ. Бұл жануардың қайтыс болу себебін түсіндіріңіз. Менің ойымша, Жыртқыштың жанында орналасқан жануар үнемі STRESS-ті бастан кешірді. Стресс организмнің қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына байланысты тұрақты күйзелісімен сипатталады. Сельенің стресс теориясы бойынша, егер белгілі бір уақыт ішінде стресс факторы жойылмаса, онда дене өзінің стресске жұмсалған ресурстарының сарқылуына байланысты таусылады. №2 сұрақ. Жануар аман қалар еді ма? Егер солай болса, ағзадағы қандай өзгерісінен кейін? Егер стресс факторы жойылса, жануар тірі қалуы мүмкін. Мысалы, тірі қалған жануардың жағдайында немесе төтенше жағдайда жыртқышты көруді тоқтатқан кезде жүйке жүйесін тыныштандыру арқылы күйзелісті жеңілдетуге болады (дегенмен, жануарға сусын беру екіталай). 68.Адам заттардың атауын ұмыта бастады. №1 сұрақ. Сөйлеуге жауап беретін қандай орталық зақымданған? Вернике орталығы Үлкен жарты шардың қандай үлесі ол орналасқан? Адамның сол жақ ми сыңарының самай бөлімінде сенсорлық сөйлеу орталығы бар №2 сұрақ. Бродман бойынша аймақтарын ата ? Бірінші аймақ — моторлы, Екінші аймақ-аффективті Үшінші аймақ – көру аймағы Төртінші аймақ-есту Бесінші аймақ-сипап сезу Алтыншы аймақ-дəм сезі Жетінші аймақ сөйлеу Вернике аймағы-ауызша, жазбаша және айтылған сөйлеуді игеруге және түсінуге қатысатын жарты шар кортексінің бөлігі. Бұл аймақ жоғарғы уақытша гирустың артқы бөлігінде локализацияланған. Сонымен қатар, Вернике аймағы доминантты жарты шар емес, сөздердің полисемиясын түсінуге және байланыстыруға жауап береді, ал доминантты жарты шар сөздің тікелей мағынасын анықтауға жауап береді. Бродман цитоархитектоникасы бойынша Вернике ауданы 22 өріс ретінде көрсетілген 69.ЭЭГ –да төбе жəне шүйделік бөліктерде бір адамда дельта- толқындары бір адамда, басқа адамда бета- толқындары жазылған. №1 сұрақ. Зерттелушілер қандай жағдайда болуы мүмкін? Дельта-толқындар терең ұйқы жағдайында жəне комада көрінеді. Beta-ритм 13-30 Гц шекаралық диапазонында байқалады жəне пациенттің белсенді жағдайында өзгереді Сұрақ№ 2. Дельта толқындары мен бета-толқындардың жиілігі мен амплитудалық сипаттамаларын беріңіз? Бета толқындар: Жиілік: 14-30 Гц Амплитуда: 10-20 мкВ Дельта толқындар: Жиілік: 1,5-3 Гц Амплитуда: 20-200 мкВ 70.20 жастағы ер адам тұрақты шуыл жағдайында болатын сақиналық жолда орналасқан көп пəтерлі үйде тұрады. Оның əкесі оған ауылдан қонаққа келеді. Келесі күні əкесі шуылға байланысты түні бойы ұйықтай алмай шыққанына наразылық білдірді, ал үй иесінің түнгі ұйықтауы қалыпты болған. №1 сұрақ. Қандайүдеріс нəтижесінде күшті көше шуылымен тыныш ұйықтау қабілеті пайда болады? Адаптация бейімделудің нəтижесінде №2 сұрақ. Ауылдан келген туысқандар бұл жағдайда ұзақ уақыт ұйықтай алмайды. Неліктен? Себебі оларға тітіркендіргіш ұзақ уақыт əсер етпеген,бірнеше күннен кейін оларда да бейімделу қалыптасады №3 сұрақ. Қандай физиологиялық үдеріс тəуелділіктің негізінде жатыр? Талдағыштар . Шартты тежелудің дамуы-тежеуіш. Организм елеусіз тітіркендіргіштерге жауап беруді тоқтатады, әсіресе ұйқының қатты қажеттілігінің әсерінен. 71.Ньютон мен Архимедтің əйгілі заңдары ерекше жағдайларда ашылған деп айтылады. Біріншісі – үстіне алма құлап түскенде, екіншісі – ваннаға түскен кезде, ваннаның ішінен төгіліп аққан суды көргенде. №1 сұрақ. Егер солай болса, жүйке қызметінің қандай принципі ғалымдарға осындай ерекше жағдайларда жаңа ашылымдар жасауға мүмкіндік берді? Мүмкін мұндай стихиялық реакцияның себебі логика элементтерімен АССОЦИАЦИЯ және бірінші сигнал беру жүйесінің жұмысы болуы мүмкін. Ассоциация - бұл жеке оқиғалар, құбылыстар, фактілер, бір-бірімен нақты байланысы жоқ объектілер арасындағы логикалық байланыстардың пайда болу құбылысы. № 2 сұрақ.. Оның мəні неде? Алма құлағаннан кейін Ньютон оның үдеуін және құлау күшін сезген шығар. Күш пен үдеу ауырлық күшімен байланысты, ал дене массасының бұл құбылысқа қатысуын ғалым өзі тұжырымдап қойған. Немесе жуынып жатқан Архимед ваннадан судың қалай төгіле бастағанын байқады. Ваннаны толығымен толтырмағанын және оның ваннаға суға түскеннен кейін ғана төгіле бастағанын есіне алған ғалым «ЕВРЕКА !!!» деп айқайлады. ваннадағы су мен сұйықтық көлемінің өзгеруі арасындағы ассоциативті байланысты анықтады. Жауап: Мүмкін мұндай стихиялық реакцияның себебі логика элементтерімен АССОЦИАЦИЯ және бірінші сигнал беру жүйесінің жұмысы болуы мүмкін. Ассоциация - бұл жеке оқиғалар, құбылыстар, фактілер, бір-бірімен нақты байланысы жоқ объектілер арасындағы логикалық байланыстардың пайда болу құбылысы. Алма құлағаннан кейін Ньютон оның үдеуін және құлау күшін сезген шығар. Күш пен үдеу ауырлық күшімен байланысты, ал дене массасының бұл құбылысқа қатысуын ғалым өзі тұжырымдап қойған. Немесе жуынып жатқан Архимед ваннадан судың қалай төгіле бастағанын байқады. Ваннаны толығымен толтырмағанын және оның ваннаға суға түскеннен кейін ғана төгіле бастағанын есіне алған ғалым «ЕВРЕКА !!!» деп айқайлады. ваннадағы су мен сұйықтық көлемінің өзгеруі арасындағы ассоциативті байланысты анықтады. 72.Жəбірленушіге көмек көрсету кезінде медбике шұғыл көмекке қолданатын шприцті түсірді. Сұрақ № 1. Бұл жағдайда дəрігер не істер еді, егер дəрігерде мына темпераменттер басым болғанда: сэнгвиник, холерик, флегматик, меланхолик. Холерик медбикеге айкалап,ұрып немесе итеріп жіберуі мүмкін;Флегматик жарайды ештене етпес,баскасын алып келеміз,жаймен айтатын еді;Сангвинник тез баска шприц керек,тезірек алып кел;Меланхолик уайымға салынып,енді не істейміз соңғысы еді ғой № 2 сұрақ.. Сіз бұл жағдайда не істер едіңіз? Абай болу керек еді,енді баскасын алып келуге жіберетін едім №3 сұрақ. Мүмкін болатын реакцияларды түсіндіріңіз. Уайымдау,ұрысу,айкайлау 73.Итте «ҚОҢЫРАУ» сөзіне шартты рефлекс қалыптасқан. №1 сұрақ. Шартты сигнал ретінде шынайы қоңырау дыбысын берсек, шартты рефлекс пайда болады ма? Жоқ, өйткені ит бұрыннан білетін дыбыстарға жауап береді және (олардан қорқады ,Басқасы) және ол оны білмейтіндіктен, ол оған жауап бермейді №2 сұрақ. Шартты рефлекс анықтамасын берініз Шартты рефлекстер – организмнің қоршаған ортаға бейімделу реакциясы. №3 сұрақ. Шартты рефлексті қалыптастыратың негізгі принциптерін сипаттаңыз 1. Қозудың генерализация кезеңі ми қыртысында қозудың таралуы шартты сигналға ұқсас барлық сигналдарға жауап тудырады. 2. ҚОЗУ КОНЦЕНТРАЦИЯСЫНЫҢ КЕЗЕҢІ - қыртыстың жергілікті бөлігіндегі қозудың концентрациясы тек шартты сигналға жауап береді (шартсыз тітіркендіргіш күшейтеді). 74.Екі иттер - күшті, ұстамды, икемді ( тірі Павлов бойынша) жəне күшті, ұстамсыз, икемді (қозушы, немесе ұстамсыз Павлов бойынша ) типтегі иттерге тамаққа деген шартты рефлексін тербеліс 800 Гц жəне дифференциалдық тежелуге тербеліс 820,880 Гц тудырды . Тəжірибелердің шарттары бірдей болды. №1 сұрақ. Əр итке қойылған міндеттері қалай шешіледі? №2 сұрақ. Түсіндіріп беріңіз. шартты рефлекстердің тежелуі. шартты рефлекстер дамып қана қоймай, белгілі бір жағдайларда жоғалады. және. П.Павлов шартты рефлекстердің тежелуінің екі түрін бөлді: шартсыз және шартты. шартсыз тежелу туа біткен, ол орталық жүйке жүйесінің кез-келген бөлімінде өзін көрсете алады. сөзсіз тежеу сыртқы және трансцендентальды болуы мүмкін. сыртқы тежелу шартты сигналмен бір уақытта әрекет ететін жаңа тітіркендіргіштің әсерінен пайда болады. сыртқы ынталандыру күштірек - басым болуы керек. 75.Химик Кеккуле бензолдың формуласын түсінде көргені белгілі. Менделеев периодтық кестені, математиктер Декарт, Пуанкаре, Гаусс, Маньян жаңа жүйелер мен теоремаларды, Грибоедов «Горе от ума» пьесасының жоспары мен 1-ші актісінің бірнеше көріністерін түсінде көрген . Түсінікте Тартини «Ібіліс» деп атаған сонаттарының мотивтерін түсінде «естіген», Рафаэль түсінде өзінің танымал мадоннасының бейнесін «көрді» жəне т.б. №1 сұрақ. Физиология тұрғысынан осы фактілерді қалай түсіндіруге болады? Түс көру – ұйқы кезінде пайда болады, көбінесе ұйқының пародоксалдық кезеңімен байланысты. Есте сақталған, болған нəрселер ұйқы кезінде əртүрлі болмаған қисындылар түрінде көрінеді. №2 Сұрақ Ұйқы туралы негізгі теорияны жазыңыз. Гуморалдық; И.П. Павлов теориясы.В. Гесс теориясы. Ақпарат тапшылығы теория. Гуморальдық теория - Гипнотоксин (ұйқыдағы у). Пиерон ұйықтап жатқан иттен қан, цереброспинальды сұйықтық және ми сығындысын алып, ояу итті уколмен енгізді, ол бірден ұйықтап кетті. 1974 жылы Моние ұйықтап жатқан қояндардың қанын ұйықтатпайтын ұйықтататын токсинді, яғни жануарларға әкімшілігі үнемі ұйықтататын ұйықтататын полипептидті бөле алды, кейінірек ұйқы дельта пептиді деп аталды. Аденозин мен мелатонинді қабылдау да ұйқыны қоздырады. Жүйке теорияларының ішінен спецификалық және спецификалық емес, кортикальды және субкортикалық теорияларды ажыратуға болады. Ұйқы орталығының нақты теориясы - Швейцариялық физиолог Гесс арнайы ұйқы орталығы бар екенін алға тартты. Ол мидың электрлік стимуляциясын жүргізіп, жануардың терең ұйықтауына себеп болды. Көп ұзамай Гесс эксперименттерін фон Экономо сияқты басқа ғалымдар растады. Ұйқының спецификалық емес теориясы - көптеген жүйке орталықтары ұйқы / ояну циклын реттеуге қатысады. Анохин. Кортикальды (тік) ұйқы теориясы – Ұйқы-и. п. Павловтың айтуынша, бұл ми қыртысының терең тежелуі, мидың төменгі бөліктеріне де таралады. Бұл монотонды немесе өте қатты тітіркенуден туындайды. Ұйқының субкортикалық теориясы-американдық физиолог Мегун мен итальяндық Моруццидің пікірінше, ретикулярлық форма мидың белсенді жүйесінің негізі болып табылады. Оның белсенділігінің төмендеуі ұйқыны және комаға зақым келтіреді. жүктеу/скачать 0,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|