Әр тарау есеп шығаруға қажетті теориялық кіріспеден басталады


Затты айыру арқылы анықтау



бет59/94
Дата04.12.2023
өлшемі2,14 Mb.
#134247
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   94
Затты айыру арқылы анықтау.
Катион мен анионды анықтау. Кесте №1



ион

Реакция белгілері



Na+


K+
Ca2+
Cu2+

Mg2+


Al3+
Fe2+
Fe3+

NH4+


Ag+
Ba2+
Br -
I -
S2-
OH -

NO3-


CO32-
ClO4-
PO43-

Түссіз жалын сары түске бөялады.


жалын күлгін түске боялады.
қою қызыл түске
жасыл түске
Тұзының ерітіндісіне шеге салғанда мыспен қапталады.
Сілтімен әрекеттесіп, ақ тұнба түзеді.
Сілтінің шамалы ерітіндісімен әрекеттесіп, ақ амфотерлі тұнба түзеді.
Сілтімен біртіндеп ақ тұнба түзіп, жасылданады.
Сілтімен қоңыр тұнба түзеді.
Калий роданидімен қан-қызыл түсті ерітінді түзеді.
Сілтімен қосып қыздырғанда аммиактың иісі байқалады.
Хлор ионымен ақ тұнба түзеді.
Сульфат ионымен ақ тұнба түзеді.
Күміс нитратымен сары тұнба түзеді.
Күміс нитратымен ашық-сары түсті тұнба
Қорғасын ионымен қара тұнба түзеді.
Фенолфталеин – малина түсті
Лакмус – көк түске өзгереді.
Мыс пен күкірт қышқылын қосып қыздырғанда қоңыр газ бөлінеді.
Қышқылмен әрекеттескенде көмір қышқыл газы бөлінеді.
Барий ионымен әрекеттесіп, ақ тұнба.
Күміс нитратымен ашық-сары түсті тұнба пайда болады.





3- мысал: Темір (ІІІ) хлориді, калций хлориді, барий хлоридінің ерітіндісі берілген. Әрқайсысын анықта.
Шешуі:

  1. берілген заттардың бәрі хлоридтер болғандықтан катион бойынша анықтаймыз.

  2. Әрбір пробирканы нөмірлеп алып, үш түрлі талдау жасаймыз.

Жүйелі болу үшін кесте жасайық. 2-кесте.



Талдау реті

Са2+

Fe2+

Ba2+

  1. Жалынмен тексеру

  2. Сілтімен тексеру




  1. Әк суын қосу

қызыл түс
лай(сәл)




ақ тұнба, біртіндеп жасыл




ақ тұнба





Берілген тұздардың құрамында катиондары әр түрлі болса, онда тағы үш түрлі талдау жасаймыз.


Мысалы: барий хлориді кальций нитраты, темір сульфаты.
Тәжірибе арқылы әр затты анықта.
Шешуі: Берілген тұздар ерігенде ионға ыдырайды.
BaCl2 = Ba2+ + 2Cl-
Ca(NO3)2 = Ca2+ + 2NO3-
FeSO4 = Fe2+ + SO42-
Ерітіндіде 6 ионның түрі бар:
Ba2+, Ca2+, Fe2+, Cl-, NO3-, SO42-
Әр ионды өзіне тән сапалық реакциямен анықтаймыз.
3-кесте



Анықталатын ион

Анализ реті

№1

№2

№3

Ba2+
Ca2+
Fe2+
Cl -
NO3-
SO42-



  1. CaSO4

2. Жалын
3.NaOH
4.AgNO3
5.H2SO4+Cu
6.BaCl2

1
4
7
10
13
16

2
5
8
11
14
17

3
6
9
12
15
18

Аналитикалық тәжірибенің орындалу реті;


а) Берілген ерітіндіні 3 таза пробиркаға құйып оларға кальций сульфатының ерітіндісін құямыз.
Үшінші пробиркада сүт тәрізді ақ тұнба пайда болады, ал қалған пробиркаларда өзгеріс болмайды. Олай болса үшінші пробиркада барий ионы болғаны.
б) Жалынның әсерін байқау үшін үш темір сымын жалынға қыздырып, ерітінділерге батырып, қайтадан жалынға апарамыз. Екінші, үшінші пробиркаға батырылған сымда жалынның түсі өзгермейді, ал бірінші пробиркаға батырылған сымда жалын қою-қызыл түсті болады.

Ba2+ + SO42- = BaSO4


Fe2+ + 2OH - = Fe(OH)2
NO3- + Cu0 + H2SO4 = NO2↑ + Cu2+ + SO42- + 2H2O
Cl- + Ag+ = AgCl ↓
Ca2+ жалынды қызыл түске бояйды.
Барий ионын анықтау үшін (H2SO4, Na2SO4) ең дұрысы CaSO4-ті пайдалану.
Басқа иондарды анықтау үшін NаОН, ВаСl2 , Н24 және мыс жоңқасын пайдаланады.
2. Басқа иондарды анықтау үшін кесте сызайық.

4-кесте


Анықталатын ион

Анализ реті

Про
№1

бир
№2

калар
№3

1

2

3

4

5

Ва2+
Са2+
2+

Сl -


3


42-



Анализ 1. СаSО4
Анализ 2. жалын
Анализ 3. NаОН

Анализ 4.АgNО3


Анализ 2.


Н24 + Сu
Анализ 6. ВаСl2

1
4
кірпіш қы - зыл түсті
7

10


2↑. 13
қоңыр газ
16

2
5
8
ақ тұнба – бір- тіндеп жасыл – данады.
11

14


17
ВаSО4

ВаSО↓
6
9
12 ірімшік тә- різді ақ тұнба
ВаSО4 15
18



Зерттеу қорытындысы бойынша, бірінші пробиркада кальций мен нитрат, екінші пробиркада темір мен сульфат, үшінші пробиркада барий мен хлорид иондары болған.


Сабақты бекіту:
№8. Берілген сынауықтарда күкірт қышқылының,натрий нитратының,барий хлоридінің,магний хлоридінің, күміс сульфатының ерітінділері бар. Осы ерітінділер мен индикатор қағазының көмегімен қандай ерітінді қай сынауықта екендігін анықтаңыз


32-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Жаңа өнім алуға арналған есептер.
Сабақтың мақсаты: Оқушылардың теориялық алған білімдерін практикада пайдалана білуге бағыттау.
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі:
ІІ Жаңа білімді меңгерту.
1-Есеп Мынадай заттар берілген: Натрий карбонаты, кальций гидроксиді, азот қышқылы. Осы заттарды пайдаланып, үш түрлі әдіспен кальций карбонатын ал.
Шешуі: Na2CO3 – тұз, Ca(OH)2 –негіз, HNO3 –қышқыл.
Берілген заттардың бір-бірімен әрекеттесу мүмкіндігін қарастырсақ;

  1. Na2CO3 + Ca(OH)2 = CaCO3 ↓ + 2NaOH

Na2CO3 + 2HNO3 = 2NaNO3 + CO2 + H2O
Ca(OH)2 + HNO3 = Ca(NO3)2 + H2O
Яғни, кальций карбонатын алудың бір ғана жолы анықталды.

  1. Бастапқы заттардың реакция өнімдерімен әрекеттесу мүмкіндігін қарасақ.

Ca(NO3)2 + Na2CO3 = CaCO3 ↓ + 2NaNO3
Ca(OH)2 + CO2 = CaCO3 ↓ + H2O
Кальций карбонатын алудың үш жолы анықталды.
Берілген заттардың бір-бірімен әрекеттеседі су мүмкіндігін қарастырсақ ;
1) NаСО3 + Са(ОН)2 = СаСО3↓ + 2NаОН
2СО3 + 2НNО3 = 2NаNО3 + СО2 + Н2О
Са(ОН)2 + НNО3 = Са(NО3)2 + Н2О
Яғни, кальций карбонатын алудың бір ғана жолы анықталды.
2) Бастапқы заттардың реакция өнімдерімен әрекеттесу мүмкіндігін қарасақ,
Са(NО3)2 + Nа2СО3 = СаСО3↓ + 3NаNО3
Са(ОН)2 + СО2 = СаСО3↓ + 2NаNО3
Кальций карбонатын алудың үш жолы анықталды.


Еесп - 2 Мыс(ІІ) оксиді берілген. Мыс(ІІ) гидроксидін ал.
Шешуі ; (Қателеспе !) Мыс(ІІ) оксиді сумен әрекеттесе ме? деген сұрақтан кейін оқушылар қателік жібермеуге тырысады.
Суда ерімейтін негіздердің ерімтал тұздары сілтімен әрекеттескенде түзіледі.
СuО + Н24 CuSO4 + H2O
CuSO4 + 2NaOH = Cu(ОН)2↓ + Na2SO4
Тұнбаны сүзу арқылы бөліп аламыз.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   94




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет