Тушн А.С.  Тургамбаева.  KырFыз  т ш ш д ео  леп™ сездердщ   функционалды r a m ^ i

ВестникКазНПУ им.Абая,  серия «Филологические науки», №  2  (52),  2015 г.
Э О Ж  81’1
С А Я С И  Д И С К У Р С Т Ы  Ц ¥ Р А Й Т Ы Н  НЕГ1ЗГ1 К О Н Ц Е П Т 1Л Е Р
Р.Тум анк;ы зы  -  
Абай атындагы Крзац улттыц педагогикалыц университет1,
II-курс магистранты
Авдатпа. 
Бул  макалада  саяси  дискурстыц  бiздiц  когамымыздагы  рeлi  мен  алатын  орны,  орыс 
зерттеушшершщ  берген  аныктамасы  жайлы  жэне  баспасез  беттерiндегi  саяси  концептiлердiц  кецiнен 
колданылуы сез етiледi.  Кдз1рп танда саяси дискурс, ондагы колданылып журген, заман агымына сай eзгерiске 
енiп отырган  концептiлер  кептеген  лингвистердiц,  саясаткерлердiц,  филологтардыц назарында журген мэселе. 
«Дискурс»,  «концепт» терминше элi де болса накты койылган аныктама жок, эрбiр зерттеуш эртурлi тужырым 
жасаган.  Дегенмен де,  сол тужырымдарга  карап,  аныктамаларыныц  бiр-бiрiнен  алшак  емес  екенiн  байкаймыз. 
Тш  бiлiмiнде  концепт  угымын,  оныц  курылымын  Бабушкин  А.П.,  Ильин  М.В.,  Лихачев  Д.С.,  Шейгал  Е.И., 
Маслова  В.Н.  сынды  галымдар  эртурлi  кырынан  карастырган.  Саяси  дискурста  саяси  концептiлердiц  орны 
ерекше.
Тушн  сездер: 
саяси  дискурс,  адресат,  институционалды  дискурс,  адресант,  концепт,  когнитивп 
лингвистика, манипуляция.
Каз1рг1  газет  мэт1ндер1нде  когамда  болып  жаткан  эр  турл1  мэселелерд1  байкаймыз,  дегенмен  де 
н е п зп   такырып  эрдайым  саясат  м эсел ес  тещ репнде  козгалады.  Сондыктан  баспасез  б е т   болсын, 
теледидар жацалыктарында болсын саяси дискурска кеп кецш  белш едь
Саяси  дискурс  -   когамныц  элеум етпк  ем1р1нде  ерекше  мацызы  бар  кубылыс.  Ол  да  дискурстыц 
ез1  сиякты  пэн  аралык  зерттеулердщ  нысаны  болып  табылады  да,  оган  лингвистика,  саясаттану, 
философия, 
психология, 
элеуметтану, 
коммуникация  теориясы  сиякты 
гылымныц  эртурл1 
саласындагы кептеген галымдар  зерттеулерш арнайды.
В.Н.  Базылевтыц  п т р ш ш е :  «саяси  дискурс  -   шешендш  сез  енер1  жанрыныц  б1р  тур1  гана. 
0йткеш , саяси дискурстыц б1ршш1 максаты сезге тарту болса,  оныц мацызды акпараты ек1нш1 сатыда 
турады.  Адресат  езш е  бершген  мэл1метп  дурыс  магынасында  кабылдау  уш ш   мэл1мет  жiберушi 
когамдык  бiлiмдi  гана  емес,  когнитивтш  базаны  да  игеруi  тшс,  себебi,  ондай  акпараттар 
тургындардыц б е л гш  бiр бeлiгiне емес, бэрiне бiрдей арналады.
Саяси  дискурс  сонымен  катар  институционалдык  катынас  ретiнде  де  кабылданады.  Тулгалык- 
багдарлыктан  оныц  айырмашылыгы  -   ол  кэсштш-багдарлык  белгiлер  жуйесiнде  колданылады,  ягни 
eзiнiц жеке тiлi (лексикасы,  фразеологиясы жэне т.б.) бар деуге болады  [1.7-9].
В.В.  Зеленскийдiц  мэлiмдеуiнше,  саяси  дискурс  кубылысы  саясат  аныктамасыныц  кос  децгейлi 
курылымда болуында екен.
Бiрiншi  децгей  -   «кейбiр  iс-эрекегтердiц  билiк  бeлiгi  мен  экономикалык  ресурстарды  кей 
мемлекеттерде немесе  элемдеп мемлекеттер арасында бeлiп беру жолдарыныц жиынтыгы.
Екiншi  децгейi  -   тулгалыкка  катысты,  ол  бiрiншi  децгейдщ   жеке  санада  белсендiрiлiп,  жеке 
тулгада  кeрiнiс  беруiнде:  отбасында,  адамдардыц  езара  карым-катынасында,  кэсiптiк  мэселеде, 
сонымен  катар  адамныц  эдебиет  жэне  енер  туындыларын  кабылдауына  бейiмдеу  эдiсi  болып 
табылады»  [2.360].
П.Серио  атап  керсеткендей,  «мэдени  шарттылыкты,  белгiлi  бiр  когамга  немесе  б е л гш   бiр 
элеумегтiк  топка  тэн  сипаттарды,  мудделер  мен  мацыздылыктарды  байланыстырмайтын,  оган  iш 
тартпайтын»  устаным  кездеспейдь  Кез-келген  кезкарас,  пiкiрден  билiктiц  нышанын  байкауга 
болады»  [3].
Осылайша,  саяси  дискурс  институционалдык  карым-катынаспен  гана  шектелш   кала  алмайды, 
eйткенi,  дискурстыц  когамдык  мiндетi  -   когамдагы  билiктiц  таралуы  мен  жузеге  асуына  ыкпал  ету 
болып  табылады,  соган  орай,  тшдш  когамныц  барлык  мушелерiне  ашык  (б ел гш   бiр  рeлдiк 
катынастармен  байланысты  болмаса)  жэне  тiлдi  тек  бакылау  эрi  илiктiру  куралы  ретiнде  гана  емес, 
манипуляцияга пайдалануга да багытталган.
Саяси  дискурстыц  когамдык  мiндетi  когамдагы  азаматтарды  «саяси  тургыдан  дурыс»  шешiм 
кабылдау  (эрекет  ету  немесе  бага  беру)  каж етпгш е  иландыру.  Баскаша  айтканда,  саяси  дискурстыц 
максаты  -   п т р т а л а с к а   жол  бермеу,  кайта  керюшше,  иландыру,  адресатты  бiр  нэрсеге  багыттау, 
----------------------------------------------------------------------  76  ----------------------------------------------------------------------

Абай атындагы Цаз¥ПУ-дыцХабаршысы,  «Филология гылымдары» сериясы, №  2  (52),  2015 ж.
сенуге  мэжбурлеу  жэне  эрекетке  итермелеу.  Иландырудыц  ж е т ю т т   адресантща  щатысты  щандай 
мащсат  устангандыщтан,  сeз  ш ш д е п   ащпаратща,  реф ерент™   нысанга  байланысты.  Адресаттыц 
устанымын щажетп багытща буру уш ш  сeздiц басын с этп  щурап, дискурстыц щажетп узш терш  щалщан 
ретшде  щойса жетш  жатыр.  Адресат  eзгенiц  п т р ш ,  щызыгушылыгын,  шынайылыгын,  eзектiлiгi  мен 
щанагаттануын eз ерюмен щабылдаганына кeз жетюзгенде гана адресант табысща щол жетюзе алады.
Саяси  дискурстыц  кeптеген  турлер!  бар.  Соцгы  зерттеулерде  олардыц  турлерш   непздш  
белгшерше щарап бeледi.
Сонымен,  адресанттыц  адресатща  щандай  сeздiк  ыщпалыныц  (иландыру,  ащпарат  беру,  мэжбурлеу 
жэне  т.б.)  болганына  байланысты  Е.Г.  Борисова  саяси  дискурстыц:  тоталитарлыщ  жэне  либералдыщ 
деген ею турш  атап гарсетедг
Тоталитарлыщ дискурста иландыру басым:  «осы дурыс,  eйткенi  басщаша болу  мумюн емес»,  сeзге 
эмоциялыщ, кeбiнесе пафостыщ рецк бершедь
Либералдыщ  дискурста  адресант  eзi  щорытынды  жасайтындай  ащпарат  беру,  объективт  мэл!мет 
беру  басымдыщща  ие.  Бул  жерде  бага  беру  лексикасы  шектелш,  себеп-салдарлыщ  кeрсеткiштер 
щолданылады  [4.17-18].
^ т е г е н  галымдардыц ецбектерше суйенсек, саяси дискурстыц мынандай турлерш  кeрсетедi:
Институционалдыщ  саяси  дискурс:  тек  щана  саяси  щатынаста  саясаткерлер  тарапынан  жасалып, 
щолданылган  м этн д ер   (сайлау  к е з в д е п   агитациялар,  парламенттеп  дебаттар,  саяси  щужаттар, 
саясаткерлердщ сухбаттары);
Масс-медиалыщ  саяси  дискурс:  Пресса,  теледидар,  радио,  галамтор  арщылы  таратылатын 
тш ш шердщ   м этндер!  (саясаттанушылар  мен  саясаткерлердщ,  тшшшердщ  газеттеп  аналитикалыщ 
мащалалары,  сухбаттары);
Арнайы-юкери саяси дискурс:  мем лекетпк аппараттагы щызметкерлерге арналган мэтшдер;
«Катардагы азаматтардыц» м этндер! (саясаткерлерге арнлаган хаттар);
«Саяси  детективтер»,  «Саяси  поэзиялар»  жэне  соцгы  жылдары  таратылып  журген  саяси 
мемуарлар м этЫ  жатады;
Fылыми щатынастыц (коммуникацияныц) саясатща арналган м этн дерц
Бул  айтылып  отырган  алты  атаудыц  барлыгы  да  б!р  уащытта  щолданылуын  кунделш т 
байщамаймыз.
Саяси  мэтш   жанрлары  кeлемдерiне  щарай:  аз  кeлемдi  (лозунгтер,  паращшалар),  орта  кeлемдi 
(парламент,  митингтердеп  мэтшдер,  мащалалар),  кец  кeлемдi  (партиялыщ  жацалыщтар,  саяси 
баяндамалар, саяси ютаптар) жатады.
Саяси  дискурсты  зерттеу  щызыгушылыгы  тш  бш м !нде  жаца  багыт  -   саяси  лингвистиканыц 
келуше  эсер  етп.  Саяси  лингвистика  жэне  саясат  т ш н е   анализ  жасау  лингвистиканыц  басща 
зацдылыщтарына  щараганда  анагурлым  мацызды.  Саяси  лингвистиканыц  бастауы  н е п з в д е   сонау 
антикалыщ  заманнан  басталып,  жалгасы  Еуропада  жащсы  дамып  зерттелшген.  Оган  дэлел:  Уолтер 
Липпманн,  Пола  Лазарсфельд,  Гарольд  Лассвелла  зерттеулер!  мен  б!здщ  гасырымызга деш н жеткен 
ецбектер!.
^ р ш ш е с   Ресейде  лингвистика  саласыныц  б!р  тутщасы  ретшде  дамыган  саяси  лингвистиканыц 
орны ерекше.  Э ар есе, саяси дикурстыц зерттелу аущымы  eте кец.  Жогарыда кeрсетiлгендей, щаншама 
лингвист-галымдар осы салада ерен ецбек етш, га ш е те н  ецбектер жазган.
Эр  турл!  гылым  салаларымен  байланысты  болгандыщтан  (саясаттану,  элеум етпк  психология  т.б), 
саяси дискурсты зерттеудщ eзi курдел! щубылыс.
Саяси  дискурс  -   саясаткерлердщ  дискурсы.  Тек  щана  саясаткерлердщ  щатысуымен  гана  емес, 
дискурстыц  институционалдыщ  формасына  жататындыщтан,  институционалдыщ  ортада  (уюмет 
жиналыстарында,  парламент  сессияларында,  саяси  партиялардыц  съездервде)  жузеге  асады.  Саяси 
акт пен саяси ортаныц зацдылыщтары  сащталганда гана дискурс «саяси» бола алады.
Саяси  дискурстыц  мащсаты  деп  -   б и л ш т  мыщтап  сащтап  щалуын  айтамыз.  Бул  жерде 
“манипуляцияныц”  мацызы  зор  (айтщанга  кeндiрiп,  бащылауда  устау).  Каз1рп  щогамымызда 
манипуляция  т э с ш   (шындыщты  бурмалау)  саяси  дискурсща  байланысты  кещнен  щолданылуына  кeз 
жетюзшдь  Э аресе,  сайлау  щарсацында  жэне  сол  наущанныц  барысында  щазащ  баспасeзiнде  сананы 
бурмалаудыц,  ягни  адам  eмiрiнiц  когнитивтш  санасын  турл!  тэсшдермен  eзгертуге  тырысатын 
ащпараггардыц  баспасeздi  жаулап  алатыны  аныщталды.Манипуляция  арщылы  адресант  санасына 
----------------------------------------------------------------------  77  ----------------------------------------------------------------------

ВестникКазНПУ им.Абая,  серия «Филологические науки», №  2  (52),  2015 г.
эртYPлi  идеялар,  образдар,  ассоциациялар,стреотиптер  енпзш ед!  де,  адамныц  езш е  байкатпай  оныц 
дYниеге, коршаган элемге деген кезкарасыныц езгеруше себеп болады  [9.317].
Саяси дискурста катынастыц барлык Yш тYрi колданылады:  жазбаша, ауызша, аудиовизуалды.
Саяси дискуртыц зерттелуше катысты мынандай тужырым жасауга болады:
Каз!рп кезде саяси дискурска накты аныктама бершмеген;
Саяси тш дщ  сездш коры молайып, толык карастырылып жатыр;
Кептеген  ецбектерде  теориялык  талкылаулар  кещнен  бершген,  дегенмен  де  лингвистикалык 
анализ эл еу м етт ыгыстырылуда;
Саяси  дискурсты  курайтын  езш дш   саяси  концептшер  бар.  Газет  мэт!ндер!нде  олар  жш   кершю 
табады.  Оган  токталмас  бурын,  концепттщ  тш  б ш м ш д е п   орны  жайлы  айтатын  болсак,  концепт 
курылымы  мен  дискурстагы  орнын  Ильин  М.В.,  Лихачев  Д.С.,  Ляпин  С.Х.,  Ш ейгал  Е.И.,  Маслова
В.Н.  сынды  галымдар  эр тYрлi кырынан зерттеген.
«Концепт» термин!  лингвистикада -   есю,  сонымен  катар  жаца термин.  Лингвистикалык тургыдан 
караганда,  «концепт»  ерекше  угым.  Кец таралганына карамастан,  концепт терминш щ  эл!  ^ н г е   деш н 
б!рыцгай  тYсiнiктемесi  жок  жэне  тYрлi  гылыми  багыттардыц  концепциясында  езгерш   отырады. 
Себеб!, концепт -  ойлау категориясы,  оны байкап кадагалау мYмкiн емес.  Сондыктан оны тYсiндiруге 
кептеген шкшер бар.
Концепт  -   (лат.  conceptus  -   угым)  «угымныц  мазмуны,  мазмунмен  парапар»  (Горский),  немесе 
М.В.Никитинше  айтканда:  «Концепт  -   елестету  жэне  угымныц  б !р л т » .  Демек,  концепт  шындык 
ем!рдщ бейнес!, эр улт санасындагы бейне.
«Концепт»  термин!  «Лингвистикалык  энциклопедиялык  сездште»  тек  «угым»  терминш щ  
варианты  ретшде  карастырылган:  «угым  (концепт)  -   сез  магынасы  тэр!зд!  кубылыс,  алайда  езгеше 
байланыс  жYЙесiнде  багымдалады;  магына  -   тш  жYЙесiнде,  угым  -   логикалык  карым-катынас  жэне 
форма жYЙесiнде карастырылады,  бул тш б ш м ш д е логикада да зерттелед!.
К огнитивт лингвистикада «концепт» н е п з ш  угым болып табылады.  Бул угымга лингвистикада эр 
алуан аныктама бершедь Аталмыш угымга каз!рп тацда эр тYрлi тургыдан тYсiнiктер бершген.
Лингвистикалык  энциклопедиялык  сездште  Ю .С.Степанов  концеппш   угым  терминш щ   синоним! 
ретшде  усынып,  жакшага алып жазады,  ал  «Константы.  Словарь  русской  культуры»  атты  ютабында 
концеппш   угымныц  синоним!  ретшде  карастырмай,  оган  жеке  аныктама  берген:  «Концепт  -   бул 
мэдениеттщ  адам  санасында  шогырлануы;  осылайша  мэдениет  адамныц  ментальды  элемше  енед! 
Баскаша айтканда,  концепт -  бул адамныц мэдениетке  ену!,  кейб!р жагдайларда адамныц мэдениетке 
эсер етуЬ>.
Р.И.Павиленс  тужырымдаган,  концепт!ге  бершген  келес!  аныктамада,  магына  мен  концепт 
угымдары  тецдест!р!лед!:  «Заттардыц  элемдег!  езекп   немесе  ыктимал  жагдайына  (ягни,  индивид 
элемнщ  нысандары туралы б!лед!,  болжайды, ойлайды, елестетед!) катысты алганда акпарат деген!м!з 
б!зд!цше,  «магына» немесе  «концепт» деген угымдарга кел!п саяды».
Концепт  угымы  адамзат  баласыныц  дYниетанымыныц  н еп зш   курап,  оныц  к!лт!н  табу  аркылы 
бYкiл  элем  жайлы,  болмаса  тутас  б!р  улт  жайлы  тYсiнiк-акпарFа  кол  жетюзедь  Сондай-ак  концепт 
адам  санасында  эмбебап  кызмет  аткаратындыктан,  белг!л!  б!р  заттыц  жалпы  абстракциялык 
белг!лер!н!ц жиынтыгын курайды  [5.  62].
Сонымен концепт дегешм1з -  адамныц менталдык ДYниесiндегi  мэдениетт!ц нег!зг! уясы.
А.Н.  Мороховский ез зерттеу!нде  концепт угымыныц семантикалык мазмунын Yш топка беледк
М эдени сездер;
Гылыми сездер;
Идеологиялык сездер;
Галымныц  топтастыруындагы  басты  себеп:  б!р!нш!ден,  олардыц  магынасы  б е л гш   б!р  максатка 
багытталады,  ек!нш!ден,  олардыц  эркайсысын  калыптастырушы  иелер!  бар,  Yшiншiден,  олардыц 
колданылу  аясы,  орны  эр  тYрлi  болады.  Мунымен  б!зде  толыктай  кел!сем!з,  ейткен!  эрб!р  сала 
бойынша  сездер  эр  сипат  т!збег!нде  калыптасады.  Мысалы:  мэдени  сездер  -   элеум етпк  ортада 
калыптасады,  максаты -  сол элеум етпк топтагы  мазмундык сипат алган концепт!лерд! рухани санада 
т!л  аркылы  беюту,  нактылау.  Ал,  идеологиялык  сездер  -   жеке  тулгалар  санасында  калыптасып, 
элеуметт!к  ортага  колданыска  усынылады,  буныц  максаты  -   Yгiт-насихат  жYргiзу  жэне  нускаулар 
беру  [6,  54-56].
---------------------------------------------------------------------- 
78
  ----------------------------------------------------------------------

Абай атындагы Цаз¥ПУ-дыцXабаршысы,  «Филология гылымдары» сериясы, №  2  (52),  2015 ж.
Негiзiнде  концептке  бершген  аныктамалар  сан  алуан,  кеп  болганымен,  бул  тусшшке  бершетш 
аныктамалардыц  аралары  алшак  емес.  Бугiнгi  тацда  казак  тш  бiлiмiнде  концепт  угымы  колданыска 
эбден енш, лингвистердiц,  филологтардыц, когнитологтардыц назарында жур.
А.Б.  0мiрбекова:  «Концепт  дуниенщ   кундылыктарын  танытады;  санадагы  дуниенiц  мэнш 
бейнелейдi;  тiл  аркылы  объективтенедi;  субъектшщ  бiлiми  децгейiн  танытады;  белгiлi  бiр  улттыц 
мэдени  децгейi  мен  менталитетш  кeрсетедi;  эрбiр  улттыц  танымдык  белгш ершщ   мазмунын 
ажыратады;  тулганыц eзiндiк танымдык стилш айкындайды;  концепт -  адам тэжiрибесiндегi идеалды 
тусiнiктiц  ец  юшкене  бiрлiгi;  бiлiмдi  тарату,  сактау  жэне  оны  eцдеудiц  негiзгi  бiрлiгi;  б ел гш   бiр 
мэдени болмыстыц негiзгi аясы»  [7]  деп кeрсетедi.
Fалым  Н.  Уэли: 
«Концепт  индивид  санасында  сэуелеленген  сезiмдiк-загтык  образдыц 
(перцевтивтi  модус)  непзш де  пайда  болады.  Концепт  негiзiнде  сезiмдiк  тэжiрибе  жатады.  Сезiмдiк- 
заттык  образ  (код)  концептщ  ядросы  болып  табылады.  Осы  заттык  код  белгiлi  бiр  объектiнi  терец, 
жан-жакты  бiлген  сайын  ж аца  мэндiк  белгiлерiмен  байи  туседь  Осыныц  нэтижесiнде  концептiц 
мазмуны  улгаяды,  мазмуны  кеци  туседi...  Концептiнiц  жасалуына  угым  емес,  заттык  образдар 
(бейнеш)  негiз  болады.  ¥ г ы м   мен  концептшщ  магынасы  тепе-тец  емес.  ¥ г ы м   б е л гш   бiр  объектiнiц 
танылган  аса мэндi  белгiлерiнiц жиынтыгы  болса,  концепт -   мазмун  м еж ес  жагынан  объект туралы 
барлык  бiлiмнiц  жиынтыгы,  ал  турпат  меже  тургысынан  тiлдiк  бiрлiктердiц  (лексикалык, 
фразеологиялык,  паремеологиялык  т.б.),  куралдардыц  жиынтыгы  болып  табылатын  ментальды, 
улттык ерекшелiктердi танытатын курал»  [8].
Тiлiмiздегi  концептшер  улттыц,  халыктыц  мэдениетiне,  эдебиетiне,  гылымына,  тарихына, 
тэжiрибесiне, дiнiне тiкелей тэуелдь  Ол катып калган семантикалык жуйе  емес,  керюшше,  белгiлi бiр 
улттыц  м эд ен и т  негiзiнде  уакыт  пен  кещ спкте  eзгерiп  отырады.  Концептiлер  адамга  бершген 
акпараттыц  концептуалдану  процесiнде  жаца  магынага  ие  болуы  аркылы  курылады.  Ал 
концептуалдану  -   адамныц  танымдык  эрекетш щ   мацызды  поцестерiнiц  бiрi.  Ол  адамга  бершген 
акпаратты  ецдеп, адам санасында (психикасында) ж аца концептiлердiц,  концептiлiк курылымдар  мен 
концептуалдык жYЙенiц жасалуына жол ашады.
Kазiргi  казак  баспасeзiнде  саяси  дискурска  кеп  кeцiл  бeлiнiп,  саяси  концептшер  ерекеше  орын 
алуда.  Газет  бегтерiнде  кeбiрек  колданыста  журген  когамдык-саяси  концептiлер  «билiк», 
«президент»,  «жемкорлык»,  «сайлау»,  «зац»  т.б.  Буларды  концепт  деп  табудыц  негiзi  -   осы 
когамдык-саяси 
терминдердщ 
казiргi 
тацда 
газет 
м э т в д е р в д е  
эр 
турлi 
мазмунда  жиi 
колданылуында; 
бул 
терминдердiц 
окырманга  эсер 
етушде; 
сонымен 
катар, 
мазмундык 
ерекшелiгiнде.
1.  Базылев В.М.  Российский политический дискурс  (от официального  до  обыденного). М: Диалог-МГУ,  1997. 
7-9 б.
2.  Зеленский В.В.  Психология политики.  Психологические и социальные идеи К.Г.Юнга. Ювента,  1996.  360 б.
3.  Serio P.  Как читают тексты во  Франции [электронный ресурс].
4.  Борисова  Е.Г.  Особенности  типов  политического  дискурса  в  России.  Материалы рабочего  совещании 
семинара. М.: Диалог МГУ,  1998.  17-18 б.
5.  Степанов Ю.С.  Константы:  Словарь русской культуры.М: Языки русской культуры,  1997.  824 б.
6.  Мороховский  А.Н.  «Культурные  и  некультурные  слова//Концептуальный  анализ,  методы,  результаты, 
перспективы.  Тезисы конфер. М.  1990.  54-56 б.
7.  Эмгрбекова  А.Б.  Концепттк  цурылымдардыц  поэтикалыц  мэтгндегг  вербалдану  ерешкелгктерг.фил 
гыл.канд.диссерт. А.  -2006.
8.  Уэли Н.  Цазац сез мэдениеттщ теориялыц неггздерг  (мэтгн)  фил.зыл.докт.дисс.автореферат.  10.02.02.
9.  Есенова Ц.  Цаз1рг1 цазацмедиа мэтттщ прагматикасы. Алматы,  2007.
Резюме
Р.Туманкызы. Концепты создающие политический дискурс
В работе рассматривается роль и место политического дискурса в нашей обществе, а также отмечена теория 
русских лингвистов  и  распространенные  политические  концепты в  текстах  масс-медиа.  В  наше  время термин 
политический дискурс,  «концепт»  интересует  не  только  лингвистов,  но  и  филологов,  политиков.  Но  до  этого 
----------------------------------------------------------------------  79  ----------------------------------------------------------------------

ВестникКазНПУ им.Абая,  серия «Филологические науки», №  2  (52),  2015 г.
времени  нет  точного  определения.  Но  мы  замечаем,  что  все  значения  очень  похожи.  Концепт  и  структуру 
концепта в языкознании исследовали многие ученые:  Бабушкин А.П., Ильин М.В., Лихачев Д.С., Шейгал Е.И., 
Маслова В.Н. Политический концепт занимает значимое место в политическом дискурсе.
Ключевые  слова: 
политический  дискурс,  адресат,  институциональный  дискурс,  концепт,  когнитивная 
лингистика, манипуляция.
Summary
R.Tumankyzy. Concepts creates political discourse
This paper considers the role and place of political discourse in our society, as well as the theory of marked Russian 
linguists and common political concepts in the texts of the media.  In our time —
political discourse”,  the term "concept" 
is  interested  not  only  linguists,  philologists  and  politicians.  But  until  that  time,  there  is  no  precise  definition  of this 
words.  But we  notice  that  all values  are very  similar.  The  concept and  structure  of the  concept in linguistics learning 
many  scientists:  Babushkin  AP,  Ilyin MV,  Likhachev  DS,  Sheygal  E.I.,  Maslov  V.N.  Political  Concepts  -   the  most 
importance for the political discourse.
Key  words: 
political  discourse,  addressee,  institutional  discourse,  addresser,  concept,  the  cognitive  linguistic, 
manipulation.
Э О Ж  81’23
К А ЗА К  ТТЛТНДЕГТ « Д 0 Р Е К Ы 1 К »   Т ¥ Ж Ы Р Ы М Ы
А .Е .Т уры сбекова -  
Абай атындагы Казац улттыц педагогикалыцуниверситет1,
2-курс магистранты
Ацдатпа. 
Карым-катынас  тш н   элеуметпк лингвистикалык  тургыдан  зерттеу  -   когамда Yлкен  мацызы  бар 
мэселе.  Ел1м1здщ  Егемендшмен  б1рге  мемлекетпк  тш  дэрежесше  жеткен  ана  тшм1здщ  эр!  карай  дамып, 
экологиясы  бузылмас  уш!н  эрб1р  элементш  зерттеп,  орынды  колдану  аясын  аныктау  кажет.  Осы  максатта 
б1ршш1  рет  элеуметпк  лингвистикалык  тургыда  зерттелш  отырган  бул  такырыпта  дерек  магыналы  сездщ 
саналы турде пайдаланылатындыгы мен айтылу максатына карай орны керсетшед!  Дерек! сездщ экспрессивть 
эмоционалды кызмепмен катар коммуникативтж кызметте де улкен кызмет аткаратындыгы айкындалады.
Макалада казак тш ндеп дерек сездер  эдеби нормага жатпаса да когамда,  сейлеу  тшнде  алатын орныныц 
комакты екендш теориялык жэне  практикалык жагынан дэлелденед1,  айтылу  магынасы туанд1ршед1.  Мундай 
сездердщ орнын дэлелдеу ушш халык ауыз эдебиетшен, акын-жыраулардыц, когам тшнен мысалдар алынды.

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: