Ғылым негіздері бойынша ұлттық мектептерге арналған терминологиялық сөздік



Pdf көрінісі
бет10/10
Дата07.04.2017
өлшемі1,03 Mb.
#11214
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

Х 

хабарлама 

сообщение 

хабар, ахборот 

хәвәрлимә 

zobgenie 

халық 

народ 


халқ, аҳоли 

хәлиқ 


narod 

Ц 

ценз 


ценз 

ценз 

ценз 

zenz 


Э 

эгоизм 


эгоизм 

худбинлик 

эгоизм 

sgoizm 


экология 

экология 

экология 

экология 

ekologia 

эмпиризм 

эмпиризм 

эмпиризм 

эмпиризм  

emprism 


этнология 

этнология 

этнология 

этнология 

etnologia 

этнос 


этнос 

этнос 


этнос 

etnos 


эшелон  

эшелон  


эшелон  

эшелон  


ewolon 

 

 



59 

 



Эстетикалық-технологиялық 

циклі 

бойынша 

қысқаша 

терминологиялық  сөздік  /  Краткий  терминологический  словарь  по 

предмету «Технология» 

 

4.1 Технология 

 

Қазақ  



Орыс 

Өзбек 


Ұйғыр  

Ағылшын  



А 

ағартқыш  

отбеливатель  

оқартиргич 

ақартқуч 

bleach 


ағаш 

древесина 

ёғоч 

яғач 


wood 

ажарлау, өндеу 

шлифование 

жилвирлаш 

силиқдаш 

filling 


айналдырық  

шпиндель  

шпиндель 

айландурғуч 

spindle 

айналмалы 

дөңгелек  

маховое колесо   бош ғилдирак  

айнидилиған 

чақ 


fly-wheel 

айналым, 

орамөлшем  

обхват  


айланаси 

мәйдә орими  circumference 

айылбас  

пряжка  


эшилган ип 

тоқума 


buckle 

акведук (су 

құбыры) 

акведук 


(водопровод) 

осма қувур  

су амбири 

aqueduct 

акрил  

акрил  


акрил 

акрил 


acryl 

аксессуар  

аксессуар  

аксессуар 

аксессуар 

accessory 

ақау  

дефект  


нуқсон 

дефект 


defect 

ақ жайма  

простыня  

чойшаб 


простыня 

sheet 


ақжелкен 

петрушка  

петрушка 

петрушка 

pairsley 

ақжелкек  

хрен  

ерқалампир 



хрен 

horse-radish 

аққалпақ  

акколпак  

оқ қолпақ 

аққалпақ 

akkalpak 

ақуыз  


белок  

оқсил 


белок 

protein 


алжапқыш, 

белдемше  

фартук, 

передник  

фартук 

фартук 


apron 

ампир  


ампир 

ампир 


ампир 

empire style 

антропогендік 

ландшафт 

ландшафт 

антропогенный 

манзара 

антропоген 

антропоген 

ландшафти 

landscape 

арқаужіп, арқау   уток  

арқоқ 

түгүн жип 



weft, woof 

арнайы киім  

спецодежда 

махсус кийим 

мәхсус кийим  overalls 

артефакт  

артефакт  

артефакт  

артефакт 

artefact 

артқы бой  

спинка  


орт бўлак 

артқи бой 

back 

ас, тамақ  



пища  

овқат 


аш, тамақ 

food 


ас мәзірі  

меню  


таомнома 

меню 


menu 

асқабақ 


тыква 

ошқовоқ 


кава 

pumpkin 


ассортимент 

ассортимент  

ассортимент  

ассортимент 

assortment 

астар  


подкладка  

астар 


әстәр 

lining 


атауыз 

плоскогубцы 

ясси жагли омбур  плоскогубцы  pliers 

ашытқы  


дрожжи  

хамиртуруш 

ечитқу 

yeast 


аяқ жетегіндегі 

тігін машинасы  

ножная 

швейная 


машина  

оёқ юритмали 

тикув машинаси 

аяқ билән 

ишләйдиған 

тикинчилик 

машина 

foot-operated 



sewing machine 

Ә 

әсемдеу  

декор  

декор  


нәқишләш 

decor 


Б 

балташы (ағаш 

плотник 

дурадгор 

плотник 

carpenter 



60 

 

ұстасы) 



бамбук матасы  

бамбуковая 

ткань  

бамбук газлама 



бамбук рәхти  bamboo fabric 

барқыт  


 

бархат  


духоба 

бәрқут 


velvet 

баспасуретті 

мата  

набивная ткань   қопловчи газлама  кәштиләнгән 



рәхт 

printed fabric 

батырма  

тиснение  

қисув 

бастуруш 



stamping 

бау 


шнур  

боғич 


жип 

cord 


бәтес  

батист  


батис 

батист 


cambric, lawn 

бедер 


рельеф 

рельеф 


рельеф 

relief 


бедерлеме 

(нақыш 


қондыру) 

чеканка 


чеканка 

оюш, 


нәқишләш 

stamping 

белдікұстағыш  

шлевка  


камартутқич 

бәлликни 

тутқуч 

bolt loop 



бойлық, бойлай  продольный 

бўйлама 


тоғра йоллуқ  lengthwise 

бөз  


бязь 

хомсуруп 

бөз 

calico 


бөрене 

бревно 


хода 

көтәк 


beam 

бөрік  


борик  

бўрик 


бәккәм 

borik 


бра 

бра 


девор чироғи 

бра 


lamp-bracket 

бұдандастыру 

гибридизация 

чатиштириш 

гибридизация  hybridization 

бұйымды тігу  

пошив изделия   буюм тикиш 

буюм тикиш 

sewing 

manufactured 



article 

бұрауыш  

отвертка 

отвертка 

отвертка 

screwdriver 

бұрғы 

сверло 


парма 

бурға 


drill, perforator 

бұрғылау станогі  сверлильный 

станок 

пармалайдиган 



дастгоҳ 

бурға станоги  driller, 

perforator 

бүкпе, қымтаулы 

тігіс  

вытачка  



витачка 

пүкмә 


 

tuck 


бүкпесін 

защипы  


кичик тахлама 

қистурма 

tucks 

бүктеме  



сгиб  

букланган жой 

әгиш 

bend 


бүктеу 

фальцовка 

буклаш 

қатлаш 


seaming 

бүрдік  


буфы  

буфлар 


жиғиш 

puffs 


бүрме, бүктесін   складка  

тахлама 


қатлима 

fold 


бүртік  

букле  


букле 

пүкмә 


ratine 

білезік 


браслет 

билакузук 

 

биләйүзүк 



bracelet 

бір буда, шоқ 

пучок  

боғлам 


ғужмәк 

bunch 


В 

вегетативтік 

(

өсіп-өнуі) 



вегетативный 

вегетатив 

вегнетативлиқ  vegetative 

верстак 


(шебердің 

жұмыс үстелі) 

верстак 

дастгоҳ 


верстак 

workbench 



Д 

дәмдеуіш  

специя  

зиравор 


қошулма, 

арилашма 

spice 

Е 

егеу 


напильник 

эгов 


екәк 

file 


елтірі  

мерлушка  

қўзи тери 

өлчүгү 


lambskin 

ер тоқым 

седло 

эгар 


егәр тоқум 

saddle 


61 

 

етек  



подол  

этак 


етәк 

hem (of a skirt) 



Ж 

жаға  


воротник  

ёқа 


яқа 

collar 


жалбыз  

мята  


ялпис 

ялпуз 


mint 

жалпақ белбеу  

корсет 

белдамча 



ялпақ бәл- бағ  corset 

жамау  


заплатка  

ямоқ 


ямаш 

patch 


жартылай 

өлшем, 


жартылай 

айналым  

полуобхват  

ярим айланаси 

йерим өлчәм  

йерим 



айлиниш 

half of the 

circumference 

жасымық  

чечевица  

ясмиқ 


чечевица 

lentils 


жейде  

рубашка  

кўйлак 

әр көйниги 



chemise 

желбіреуіш  

рюшь  

икиёқлама қўйма 



бурма 

йәлпүгүч 

ruche 

желбіршек, 



бүрме 

оборка  


бурма 

жиғилма 


пүкмә 

frill 


жең 

рукав  


енг 

йәң 


sleeve 

жеңіл тамақ  

закуска  

газак 


йеник тамақ 

snack 


жиек  

кайма, кант, 

кромка  

хошия,кант,чет 

кайма, 

парчә,кант 



border 

жиһаз 


мебель 

жихоз 


жиһаз 

furniture 

жоба  

проект  


лойиҳа 

лайиһә 


project, design 

жону 


строгание 

рандалаш 

рәндәш 

chipping 



жүн  

шерсть  


жун 

жуң 


wool 

жылы реңк  

теплый оттенок  илиқ ранг 

иссиқ рәң 

warm colour 

жібек  

шелк 

ипак 


ипәк 

silk 


жібек иіру 

өндірісі  

шелкопрядильн

ое производство  

ипак ишлаб 

чиқарувчи 

корхона  

ипәк егириш 

мәһсулати 

silk-spinning 

manufacture 

жіп түйіні  

подплетина  

ип ўрами 

жип орими 

knotting 



З 

зәйтүн жемісі  

маслины  

зайтун меваси 

зәйтүн 

йемиши  


olives 

зәйтүн майы  

оливковое 

масло  


зайтун мойи 

зәйтүн мейи 

olive oil 

зенкер, ұңғуыш   зенкер  

зенкер 

зәңгар 


spotfacer 

зергер  


ювелир  

заргар 


зәргәр 

jeweler 


зире  

тмин  


зира 

сиядан 


tumin 

зығыр майы  

льняное масло   зиғир мойи 

зиғир мейи 

linseed-oil 

зімпара қағазы 

шлифовальная 

шкурка 


жилвир,қум қоғоз  силиғданлиға

н терә  


abrasive paper 

И 

илем 


прокат 

ижарага бериш 

прокат,ялға  

rolling 


интерьер  

интерьер 

бинонинг ички 

қиёфаси 


интерьер 

interior 

итжейде  

распашонка  

яхтакча 

ич көйнәк  

baby’s loose 

jacket 


иық  

плечо  


елка 

мүрә 


shoulder 

К 

кашемир 


кашемир  

кашмири 


кашемир 

cashmere 

кәдесый  

сувенир 


эсталик совға 

сувенир 


souvenir 

кәді  


кабачок  

кабачок 


кабак 

vegetable 



62 

 

marrow 



кебіс  

кебис  


кебис 

кебис 


kebis 

кемер (белдік)  

кемер (ремень)   камар 

бәл бах 


cemer (belt) 

кенеп 


холст  

канопдан 

тўқилган мато 

дөң 


canvas 

кепсер  


шумовка  

капгир 


шиңилдиғуч   perforated spoon 

кергіш  


пяльцы  

чамбарак 

керигүч  

tambour 


кернер  

кернер  


кернер 

кернер  


punch 

кескіш 


зубило 

зубило 


кәскүч  

point-tool 

кеуде  

торс  


гавда 

гәвдә 


torso 

кеудеше  

безрукавка  

нимча 


пинжәк 

sleeveless top 

киіз  

войлок  


намат 

кигиз 


felt 

киянка  


киянка 

ёгоч 


болға,тўқмоқ 

киянка 


mallet 

колорит  

колорит 

колорит 


колорит 

colouring 

коррозия, тат 

коррозия 

занглаш 

дат  


corrosion 

көкрекше  

лиф 

кўкрак қисим 



мәйдә 

bodice 


көркем, 

көркемдік  

художественны

й  


баъдий 

рәсмий  


artistic 

көшет 


рассада 

кўчат 


көчәт  

sprout 


күпі  

купи  


куви 

сетип елиш 

kupi 

Қ 

қайшы  


ножницы  

қайчи 


қайча 

scissors 

қақпақ 

клапан  


клапан 

клапан 


valve 

қалақ 


лопатка 

курак 


гүжәк 

shovel 


қалпақ  

колпак  


қалпоқ 

қалпақ 


kalpak 

қалыптау 

штамповка 

қолиплаш 

қелиплаш 

stamping 

қамзол  

камзол  


камзол 

камзол 


camisole 

қаңқа 


каркас 

каркас 


каркас 

frame 


қаңылтыр 

жесть 


тунука 

қәләй 


tin 

қаттама, 

қабаттап 

жасалған 

слоеный 

қатламланган 

қатлима 

puff 


қатырма  

дублирин  

дублирин 

қатурма  

dublirin 

қауіпсіздік 

техникасы  

техника 


безопасности 

хавфсизлик 

техникаси 

техника 


бехатәрлиги 

safety measure 

қашау 

долото, 


стамеска 

искана 


стамеска  

chisel 


қиыстыру, қосу, 

құрамдастыру 

комбинировать   ўзаро кўшилган 

қураш туруш  arrange 

қиял, елес  

фантазия  

фантазия 

әләсләш 


imagination 

қоқан тон  

кокан тон  

пилла туси 

қопаллиқ 

kokan ton 

қолара 

ножовка 


қўларра 

пичақ 


hack-saw 

қол бұрғы 

дрель 

пармадаста 



бурға 

drill 


қол ине  

игла для 

ручного шитья  

қўл нина 

жиңнә 

needle for arm-



sewing 

қолтық 


ойындысы  

пройма  


енг ўмизи 

қолтуқ ойуғи  slit 

қосетек  

волан  


қўйма бурма 

қош етәк  

shuttlecock 

қуыру шкафы  

шкаф жарочный   духовка 

қоруш шкафи  cupboard for 

fry-up 

құлпынай 



клубника 

қулупнай 

бөлжургән 

strawberry 



63 

 

құмыра  



кувшин  

кўза 


кувшин 

jug 


құрау, 

құрастыру  

компоновать  

таркибламоқ 

қураштуруш   arrange (the 

parts of) 

құю өндірісі 

литейное 

производство  

қуйиш корхонаси  қуюлма 

ишләп 

чиқириш  



foundry 

қыл қалам  

кисть 

(художника)  



мойқалам 

пәлкүч  


brush 

қылара, ою 

арасы 

лобзик 


қиларра 

оюш 


fret-saw 

қылта, мойнақ  

горловина  

ёқа ўмизи 

боюн  

orifice 


қымыздық  

щавель  


шовул 

қиймиқо 


sorrel 

қырлы бөрене 

брусья 

тўсин 


көтәк 

skids 


қысқа шалбар  

бриджи  


этик шим 

қисқа иштан 

breeches 

қысқыш, тістеуік  пассатижи, 

тиски 

қисқич, исканжа  қисқуч 



pliers 

қыш 


керамика 

сопол буюмлар 

хиш  

ceramics 



қышшы, 

құмырашы  

гончар  

қулол 


һүнәрвән 

potter 


Л 

 

 



 

Л 

лента  


лента  

тасма 


лента  

ribbon 


лимон қышқылы   лимоннная 

кислота  

лимон кислотаси  қишқил  

lemon acid 

логотип  

логотип  

логотип 

лаготип 


logotype 

люстра, аспалы 

шам 

люстра 


қандил 

люстра 


chandelier 

М 

 

 



 

М 

малақай  

малахай  

телпак 


қулақча  

malakhai 

макраме  

макраме 


макраме 

макрамия 

macramé 

мақпал 


велюр  

мовут тури 

велюр 

velours 


мақта, қоза 

хлопчатник  

ғўза 

пахтизар 



cottonplant 

мамық  


пух  

пар 


мамуқ 

 

down 



мата 

ткань  


газлама 

рәхт 


fabric  

мауыт, шұға  

сукно  

мовут 


сукну  

coarse cloth 

мәнер, сипат, 

ерекшелік  

стиль  

услуб 


тәсвир 

style 


мәсі  

маси  


махси 

мәсә 


masi 

миндаль, бадам   миндаль  

бодом 

бадам 


almond 

модельер, сәнгер   модельер  

модельер 

модельер 

fashion designer 

мүк жидегі  

клюква  

клюква 


клюква 

cranberry 



Н 

надфиль, майда 

егеу  

надфиль 


нозик эгов 

майда 


надфиль 

териш 


needle file 

нысанды киім  

обмундировани

е  


формали кийим  

кийиниш 


uniform 

О 

ожау  


черпак  

чўмуч 


елиш 

scoop 


оймақ  

наперсток  

ангишвона 

оймақ 


thimble 

оймалау  

гравировка  

ўйиб гул 

тушириш 

нәқишләш 

engraving 


64 

 

оқшаулау 



(электрлік) 

изоляция 

(электрическая) 

ажралиб қолиш 

айривелиш 

isolation 

(electrical) 

оралған жіп, 

иірген жіп  

моток 


калава 

оралған жип 

skein 

орамжапырақ  



капуста  

карам 


капуста 

cabbage 


орман 

лес 


ўрмон 

жангал 


forest 

Ө 

өзіндік, төлтума   самобытность  

ўзига хослик 

өзлүк турмуш  original 

өктем, тән 

характерный  

хос бўлган 

мүжәзлик 

characteristic 

өлшем алу 

снятие мерок  

ўлчам олиш 

өлчәш 

measurement 



өңдеу 

обработка, 

отделка  

ишлов 


бериш,пардоз 

бериш 


қайта ишләш  furnish 

өрнек 


узор 

нақш 


нәқиш 

pattern 


П 

парча  


парча  

парча 


парчә 

brocade 


пижама 

пижама  


тунги кўйлак 

пижама 


pyjamas 

пикировка, 

көшіріп 

отырғызу  

пикировка 

кўчат қилиш 

көчүрүш 

lining-out 

полиамид үлдірі  полиамидная 

пленка 


полиамид юпқа 

парда 


полиамидлик 

пленка 


polymeric amide 

pellicle 

пысықтау, 

жетілдіру 

проработка  

ишлаб чиқиш 

йетилдүрүш 

elaboration 

пішу  

раскрой  



бичиш 

пичиш 


cutting 

Р 

рашпиль 


рашпиль 

йирик эгов 

рашпиль 

rasp file 



С 

саба, мес  

бурдюк (сосуд)   меш 

нәйчә 


burdyuk (vessel) 

саз, балшық 

глина 

лой 


патқақ 

loam 


сақина 

кольцо 


узук 

төнгә 


ring 

салқын тамақтар   холодные 

блюда  

совуқ таомлар 



соғ тамақлар 

cold dish 

салу, толтыру  

начинка  

начинка 

үстки қәвити  filling 

самсар  

патиссон  

кулчақавоқ 

патисон 


squash 

саумалдық  

шпинат 

исмалоқ 


шпинат 

spinach 


саяжол 

аллея 


хиёбон 

бағ 


alley 

сәбіз 


морковь 

сабзи 


сәвзә 

carrot 


сәлде  

чалма  


салла 

чалма 


turban 

сәнді, 


декоративтік 

декоративный 

манзарали 

сәнлик 


көрүнүш 

decorative 

сән-салтанат  

роскошь  

ҳашамат 

салтанатлиқ 

luxury 

сәукеле 


саукеле  

саукеле 


саукеле 

saukele 


селдір мата, дәке   марля  

шаша дока 

дака 

gauze 


сельдерей, 

балдыркөк  

сельдерей 

ошкўк 


чиңсәй 

celery 


сиса  

ситец 


чит 

чит 


cotton 

слесарлық, темір 

ұсталығы 

слесарный 

чилангарлик 

төмүрчи 


bench 

соғу (темір соғу)  ковка (ковка 

металла) 

болғалаш(металл 

болғалаш) 

төмүр соқуш  forge 

созылымды 

ковкий 


осон 

созулумчан 

malleable 


65 

 

болғаланадиган 



струбцина, тетік 

қысқыш 


струбцина 

қисқич 


қисқуч 

clamp 


стусло (аралау 

қалыбы) 


стусло 

стустло 


стусло 

mitre box 

суретші сәнгер  

художник 

модельер  

рассом модельер  рәссам 

artist-fashion 

designer 

суық реңк  

холодный 

оттенок  

совуқ ранг 

соғ рәң 

cold tone 

сұйық 

жидкость 



суюқлик  

суюқлуқ 


liquid 

сұрып  


сорт  

нав 


түр 

sort 


сүргі 

рубанок 


ранда 

рәндә 


jointer 

сүрек (ағаш 

сүрегі) 

порода (порода 

дерева) 

зот(ёғоч турлари)  дәрәқ түри 

species 

сырмалы 


күртеше  

стеганная 

куртка  

қовима  калта 

камзул 

шириқ чапан  quilted jacket 



Т 

табақ 


блюдо 

лаган 


тамақ 

dish 


табиғи 

натуральный 

табий 

тәбиий 


natural 

талғам, дәм 

вкус  

таъм 


тәм 

taste 


телпек  

тюбетейка  

дўппи 

тәлпәк 


tyubeteika 

текстура (зат 

құрамындағы 

ерекшеліктер)  

текстура  

тарқибий 

тузилиш 

хусусияти 

маддинң 

тәркивидики 

алаһидиликлә

р 

texture 



тепшіп тігу 

стежок 


қавиқ 

ширип тикиш  stitch 

токарлық станогі  токарный 

станок 


токорлик 

дастгохи 

токарлиқ 

станок 


turning lathe 

тоқу 


ткать  

тўқимоқ 


тоқуш 

weave 


тоқу бізі, шабақ   спица  

тўқийдиган сим 

тоқума бегиз  knitting-needle 

тоқыма  


текстиль  

газмол 


тоқума 

textile 


торлы кесте, 

селдір кесте  

ажурная 

вышивка  

нафис тўрли 

кашта 


тор кәштә 

lace embroidery 

трикотаж 

(тоқыма бұйым)  

трикотаж  

тўқима мато 

тоқулма буюм  knitted 

түйме ілгегі  

застежка  

илгак 


түгмә илмиги  fastening 

түйреуіш  

булавка  

туғноғич 

булавка 

pin 


түйін 

завязь 


ўсимлик 

уруғдони 

түгүн 

ovary 


түпнұсқа  

оригинал  

асл нусха 

түп нусқиси 

original 

түрпілі 


материалдар 

абразивные 

материалы 

пўкак хомашё 

түрпилик 

матреиаллар 

abrasive 

materials 

түс түрлері  

расцветка  

ранги 

рәңләр 


coloration 

тігін  


шитье  

тикиш 


тикиш 

sewing 


тігінші  

швея  


тикувчи 

тикинчи 


seamstress 

тігіс 


строчка 

бахяқатор 

қур 

line 


   

Ұ 

ұлттық киім  

национальная 

одежда  


миллий кийим 

миллий 


кийим 

national dress 

ұста, темірші 

кузнец 


темирчи 

төмүрчи 


farrier 

Ү 

үкі қауырсыны 

перья филина  

уккининг пати 

үкә мамуғи 

feather of the 



66 

 

eagle-owl 



үккіш  

терка  


қирғич 

қирғуч 


grater 

үлгі, қалып  

шаблон  

андаза 


үлгә қелип 

pattern 


үлгі нұсқасын 

әзірлеу  

моделировать  

моделлаштириш  үлгә 

нусқисини 

тәйярлаш 

design 

Ф 

флизелин  

флизелин  

флизелин 

флизелин 

interfacing 

фуганок  

фуганок  

катта ранда 

фуганок 


jointer 

фурнитура  

фурнитура  

фурнитура 

фурнитура 

furniture 



Ш 

шалғам  


редиска 

редиска 


чамғур 

radish 


шалқан  

репа  


шолғон 

аш чамғури 

turnip 

шапан  


чапан  

чопон 


чапан 

chapan 


шашақ  

бахрома  

попук 

пөпүк 


iringe 

шашбау 


косник 

 

чаш тәнгә 



 

шедевр, 


теңдессіз 

туынды  


шедевр 

(искусства) 

дурдона (санъат)  тәңдиши йоқ 

(сәнъәт) 

masterpiece 

шекелік 


шекелик  

шекелик 


чәклик 

shekelik 

шекпен  

шекпен  


шекпен 

чәкмән 


shekpen 

шерхебель  

шерхебель  

ингичка ранда 

шерхебель 

jack-plane 

ши  

чий  


чий 

чий 


cheegrass 

шифон 


шифон  

шифон 


шифон 

chiffon 


шөлмек  

шпулька  

ғалтак 

чөлмәк 


spool, bobbin 

штепсельдік аша  штепсельная 

вилка 

штепсель илгаги  штепсель 



two-pin plug 

шілтер  


кружево  

тўр 


нәқиш кәштә  lace 

Ы 

ызба  


тесьма  

жияк 


тасма 

braid 


ыдыс 

посуда  


идиш 

қача-қомуч 

plates and 

dishes 


ыдыс дайындау 

(дастархан 

әзірлеу)  

сервировка 

(

стола)  


дастурхонни 

безатиш 


жозини безәш  laying 

І 

ілмек  


крючок, петля  

илгак,петля 

илмәк 

hook 


ілмектегіш  

петлитель  

илгакловчи 

илмәклигүч 

looper 

ішік, тон  



шуба  

пўстин 


жуга 

fur 


Э 

электр 


жетегіндегі тігін 

машинасы  

электрическая 

швейная 


машина  

электр тикув 

мишинаси 

электрлиқ 

тикин 

машиниси 



electrical sewing 

machine 


 

4.2  

Сызу/Черчение 

 

Қазақ  



Орыс 

Өзбек 


Ұйғыр  

Ағылшын  



А 

адым 


шаг 

одим,қадам 

қәдәм 

step 


ажырамайтын 

неразъемный 

ажралмас 

бөлүнмәйдиға

н 

unsectional 



ажырайтын 

разъемный 

ажраладиган 

бөлүнидиған 

sectional 


67 

 

аксонометриялы



қ 

аксонометрически

й 

аксанометрик 



аксонометрил

иқ 


axonometric 

 

аулалық қасбет 



дворовый фасад 

ҳовлидаги 

бинонинг олд 

томони 


Һойла фасади  court facade 

Б 

басқыш 


лестница 

нарвон,зина 

пәләм-пәй 

stair 


басты (басты 

көрініс) 

главный (главный 

вид) 


асосий 

(асосий 


кўриниш) 

башчи 


main(main kind) 

бекіту (бекіту 

бұрандасы) 

упорный, 

крепежный 

(упорная резьба) 

махкам(махкам 

резьба) 


бәкитиш 

persistent, 

timber(persisten

t screw-thread) 

бергштрих 

бергштрих 

бергштрих 

бергштрих 

bergstrich 

бет 


поверхность 

юза 


үстүнки 

surface 


болат 

сталь 


пўлат 

полат 


steel 

болт 


болт 

болт 


болт 

screw-bolt 

бөлгіш 

делительный 



бўлинувчи 

бөлүнгүчи 

divizorn 

бөлшектеу 

деталирование 

қисмлаш 


қисимлаш 

detailin 

бұранда, ою 

резьба 


резьба,ўйма 

бурма 


screw-thread 

бүйірлік қасбет 

боковой фасад 

бинонинг ён 

томони 

ян көрүнүши  lateral facade 



білік 

вал 


вал 

вал 


billow 

бір кірмелі 

однозаходный 

биркиришли 

бир кириш 

one stoppingin 

біріктіру 

соединение 

бирикма 

бириктүрүш 

connection 

В 

вертикаль, тік 

вертикальный 

вертикал 

тик 

vertical 



винт 

винт 


винт 

винт 


screw 

Г 

габариттік 

габаритный 

катта ўлчамли 

габаритлиқ 

overall 


гайка 

гайка 


гайка 

гайка 


nut 

горизонталь 

горизонтальный 

горизонтал 

горизантал 

horizontal 



Д 

дәнекерленген 

паяный 

ковшарли 



чаплаш 

soldered 

диметриялық 

диметрический 

диметрик 

диметрия лик  dimetric 

доңғалақ 

колесо 


ғилдирак 

чақ 


wheel 

дөңес 


выступ 

қавариқ 


дөң 

ledge 


Е 

еден 


пол 

пол 


едән 

sex 


ен 

ширина  


эни 

кәңлик 


width 

Ж 

жез 


латунь 

жез 


жәз 

composition-

metal 

желімделген 



клеевой, 

приклеенный 

елимга оид 

ёпиштирилган 

чапланған 

glue, glued 

жергілікті 

местный 


махаллий 

йәрлик 


local 

жинақтау 

монтаж 

йиғиш 


монтаж 

editing 


жүрістік бұранда  ходовая резьба 

 

бурма қәдими  working screw-



thread 

жіңішке сызық 

штрих 

штрих 


инчикә сизиқ  stroke 

жіңішке нүктелі 

үзілме сызық 

штрихпунктирная 

тонкая линия 

штрихпунктир 

ингичка чизиқ 

инчикә 


чекитлик үзүк 

thin dashdot 



68 

 

сизиқ 



И 

изометриялық 

изометрический 

изометрик 

изометрия 

лик 


isometric 

 

ирек 



волнистый 

толқин симон 

әгир  

wavy 


К 

кедір-бұдырлық  шероховатость 

ғадир-будурлик  ғодир бүдүр 

roughness 

кертік, ойық 

паз 


тирқиш 

нәқищ 


slot 

кесік 


торец 

кўндаланг сирт  кесик 

butt end 

 

корпус, тұрқы 



корпус 

корпус 


корпус 

corps 


конструкторлық  конструкторский  конструкторли

к 

қураштурғучи  designer 



конустық 

конический, 

конусность 

конуссимон 

конуслуқ 

conical, 

conicaling 

көлбеулік 

уклон 

қиялик 


яндишиш 

slope 


көлденең 

поперечный 

кўндаланг 

тоғра  


transversal 

көпір 


мост 

кўприк 


көрүк  

bridge 


көрініс 

вид 


кўриниш 

көрүнүш  

kind 

күрделі 


сложный 

мураккаб 

мурәккәп 

difficult 

кішірейту 

уменьшение 

кичрайтириш 

кичикли тиш  reduction 



Қ 

қабат, қатар 

этаж 

қават 


қәвәт 

floor 


қабатаралық 

жабынды 


междуэтажное 

перекрытие 

қаватлар аро 

тўсин 


қәвәтләр 

арилиқ 


йепинчә 

between 


storeyed ceiling 

 

қабырға 



стена 

девор 


там 

wall 


қарындаш 

карандаш 

қалам 

қериндаш 



pencil 

қола 


бронза 

бронза 


бронза 

bronze 


көрсеткіш 

стрелка 


стрелка 

көрсәткүч 

pointer 

құбырлық 

трубный 

қувурли 


но 

pipe 


құрастыру 

конструирование, 

сборочный 

конструкцияла

ш,йиғилган 

жиғиш  


constructing, 

frame-clamping 

құрылыс 

строительный 

қурилиш 

қурулуш  

building 

Л 

 

 



 

Л 

лекальды 

лекальный 

лекалога оид 

лекаллиқ 

French curve 



М 

 

 



 

М 

масштаб  

масштаб  

масштаб 


масштаб  

scale  


металл 

металл 


металл 

металл 


metal 

метрикалық 

(метрикалық 

бұранда) 

метрический 

(метрическая 

резьба) 

 

метрлиқ 



бурма 

metrical(metrica

l screw-thread) 

механизм, тетік   механизм  

механизм 

механизм 

mechanism 

Н 

нобай, алғашқы 

нұсқа 

эскиз 


эскиз 

дәсләпки 

нусқа 

sketch 


 

номинал 


номинальный 

белгиланган 

номинал 

nominal 


О 

овал, сопақ 

овал 

овал 


созуқ 

oval 


ойық 

проем, вырез 

девордаги 

тешик 


ойуқ 

opening, cut 

 

оң жақ 


справа 

ўнг томондан 

оң яқ 

on the right 



69 

 

оңашаланған 



қима 

вынесенное 

сечение 

чиқарилган 

кесим 

елип 


чиқирилған 

кесик 


taken away 

section 


 

ортогоналді, тік 

бұрышты 

ортогональный 

тўғри бурчакли  тик булуң 

ortogonal 

 

ось 


ось 

ўқ 


оқ 

axis 


П 

параллель 

параллельный 

параллель 

параллель 

parallel 

пластмасса 

пластмасса 

пластмасса 

пластмасса 

plastic 

пісірмелі 

сварной 

пайвандилап 

ясалган 

пишириш 


weld-fabricated 

Р 

рейсмус 


рейсмус 

хаткаш 


рейсмус 

reismus 


С 

сатылы 


ступенчатый 

пағонали 

пәләмпәйлик  step 

серіппе 


пружина 

пружина 


пружина 

spring 


сол жақ (сол жақ 

көрініс) 

слева (вид слева)  чап 

томон(чапдан 

кўриниш) 

соң яқ 


on the left(kind 

on the left) 

стержень, өзек 

стержень 

ўзак 

стержень 



bar 

сұлба, пішін 

контур 

контур 


өлчәм 

contour 


сфера 

сфера 


шар сирти 

сфера 


sphere 

схема, сұлба 

схема 

схема 


сизма 

chart 


сызба  

чертеж 


чизма 

сизма 


draft 

сызбанұсқа 

план 

режа 


нусқа 

plan 


сынық 

ломаный 


синиқ 

сунуқ 


broken 

терезе 


окно 

дераза 


деризә 

window 


тесік 

отверстие 

тешик 

төшүк 


opening 

тетік, бөлшек 

деталь 

қисм 


буйум 

detail 


топографиялық 

топографический  босмахонага 

оид 

топография 



topographical 

топырақ, жер 

грунт 

тупроқ 


топа 

soil 


төлке, тығын 

втулка 


втулка 

втулка 


hob 

трапециялық 

трапецеидальный  трапециясимон  трапециялик 

razor 


тұтас жіңішке 

сызық 


сплошная тонкая 

линия 


узлуксиз 

ингичка чизиқ 

инчикә туташ 

сизиқ 


continuous 

striola 


тұтас негізгі 

сызық 


сплошная 

основная линия 

узлуксиз 

асосий чизиқ 

асасий туташ 

сизиқ 


continuous 

mainline 

тұтқа 

ручка 


тутқич 

тутқа 


pen 

тұтқа сап 

рукоятка 

даста 


сап 

handle 


тығырық 

шайба 


шайба 

шайба 


puck 

тілік 


разрез, пропил 

кесик 


кесик 

cut, drank away 

тірек 

упор  


тиргак 

тирәк 


support  

тіреу 


крепежный 

махкамлайдига

н 

бириктүргүчи  timber 



 

тіркеу реті 

позиция 

ўрин 


тиркәш рети 

position 

тісті 

шлицевой, 



зубчатый 

тишли 


чишлиқ 

castle-type, 

toothed 

   


Ұ 

ұсақ 


мелкий 

майда 


ушшақ 

shallow 


Ү 

үзік 


разомкнутый 

узилган 


үзүк 

broken a secret 



70 

 

үзік сызық 



пунктир 

нуқтали чизик  үзүк сизиқ 

dotted line 

үзілме 


штриховой 

чизиққа оид 

үзүлмә 

stroke 


үлкейту 

увеличение 

катталаштириш  чоңайтиш 

increase 

үстінгі (үстінгі 

көрініс) 

сверху (вид 

сверху) 


устидан(устида

н кўриниш) 

үстинки 

көрүнүш 


from above(kind 

from above) 



Ф 

фасад, қасбет 

фасад 

бинонинг олд 



томони 

көрүнүш 


facade 

 

фаска  



фаска  

фаска 


фаска 

faska  


фронталь 

фронтальный 

фронталь 

фронтал 


frontal 

Ц 

центрлік 

центральный 

марказий 

мәркәзлик 

central 


Ш 

шар 


шар 

шар 


шар 

ball 


шатыр, төбе 

крыша 


том 

чедир 


roof 

шлиц, тіс 

шлиц 

шлиц 


щлиц 

шлиц 


шойын 

чугун 


чўян 

чоюн 


cast-iron 

шпиндель  

шпиндель  

шпиндель 

шпиндель 

шпиндель  

шплинт 

шплинт 


шплинт 

шплинт 


split-pin 

штифт 


штифт 

металл ўзакча 

штифт 

post 


штрихтау, 

сызықтау 

штриховка 

чизиқлар 

чизиш 

сизиқлаш 



shading 

шуруп, 


бұрандалы шеге 

шуруп 


бурама мих 

буранма миқ 

screw 

І 

іргетас 


фундамент 

фундамент 

һули 

foundation 



Э 

эксплуатациялы

қ  

эксплуатационны



й 

ишлатиладиган  эксплуатация

лик 

operating 



 

 


71 

 

Қорытынды 



 

Ғылым негіздері бойынша терминдер, атаулар мен сөз тіркестері ғасырлар 

бойы ұшталып  келеді.  Олар  өздерінің  нақтылығымен,  дәлдігімен,  сөзара 

қисынды  байланыстылығымен  ерекшеленеді.  Сондықтан,  бүгінгі  күндері 

ғылым  негіздері  бойынша  терминдер  мен  сөз  тіркестерінің  аудармаларының 

баламасын іздестіргенде өте-мөте мұқияттық танытқан жөн болады. 

Осыған  орай  ұсынылып  отырған  сөздік  орта  білім  беру  ұйымдарында 

жаратылыстану-математикалық  (математика,  информатика,  физика,  химия, 

география,  биология), қоғамдық -гуманитарлық  (Қазақстан  тарихы,  дүниежүзі 

тарихы,  Адам. Қоғам.  Құқық),  эстетикалық -технология  (технология,  сызу) 

пәндерін  оқыту  мазмұнындағы  тақырыптарда  қолданылатын  біры

ңғай 


терминдер мен сөз тіркестерін қамтиды. Терминология сәйкесінше қазақ, орыс, 

өзбек, ұйғыр, тәжік тілдерінде бірізділікпен берілген. 

Түпкілікті  мақсат  –  ұлттық  тілде  оқытатын  мектептердегі  оқу  пәндерін 

оқыту  үдерісінде  терминологиялық  сөздікті  пайдалана  отырып,  о

қушыларға 

пән мазмұнындағы терминдер мен сөз тіркестерінің қазақ тіліндегі баламасын 

меңгерту  және  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  тілін  білім  беру  мен 

ғылымның, техниканың ортақ кәсіби тілі деңгейіне дейін көтеру.  

.  

 

 



Заключение 

 

В терминалогический словарь вошли как отдельные слова (термины), так и 

наиболее  употребляемые  словосочетания,  выбранные  с  учебных  предметов 

школьной  программы. 

Охвачены 

следующие 

учебные  предметы: 

«Математика», 

«Информатика», 

«Физика», 

«Химия», 

«География», 

«Биология»,  «История  Казахстана»,  «Всемирная  история»,  «Человек. 

Общество. Право», «Технология» и «Черчения». 

Терминологический  словарь  удобен  для    самостоятельной    работы 

учащихся  с  текстом,  как  на  занятиях,  так  и  при  выполнении  домашнего 

задания.  

Словарь  предназначен  для  широкого  круга  учащихся,  учителей-

предметников, методистов.   Он может быть использован не только в  учебном 

процессе    но  и  при  составлении  необходимых  учебных  пособий.  Кроме  того, 

словарь  поможет  специалистам  и  переводчикам  правильно  употреблять 

термины  при  переводе  текстов  учебных  предметов  школьной  программы,  а 

также  может быть рекомендован в качестве справочного пособия. 


72 

 

Мазмұны 



 

Кіріспе ......................................................................................................................       3 

Ұлттық тілде оқытатын мектептерде тілдік пәндердің (ана тілі, қазақ, 



орыс) бірыңғай тақырыптық минимумы ..................................................... 

   


      4 

Жаратылыстану пәндері бойынша қысқаша терминологиялық сөздік ...    6 



 2.1 

Математика ....................................................................................................    6 

 2.2 

Информатика ..................................................................................................  13 



 2.3 

Физика ............................................................................................................  19 

 2.4 

Химия ..............................................................................................................  24 



 2.5 

География .......................................................................................................  29 

 2.6 

Биология .........................................................................................................  36 



Қоғамдық-гуманитарлық пәндер бойынша қысқаша терминологиялық 

сөздік ............................................................................................................... 

 

42 



 3.1 

Қазақстан тарихы ...........................................................................................  42 

 3.2 

Дүниежүзі тарихы .........................................................................................  47 



 3.3 

Адам. Қоғам. Құқық ......................................................................................  53 

Эстетикалық-технологиялық циклі бойынша қысқаша 



терминологиялық сөздік ............................................................................... 

59 


 4.1 

Технология .....................................................................................................  59 

 4.2 

Сызу ................................................................................................................  66 



Қорытынды ..............................................................................................................  71 

 

Содержание 

 

Введение ..................................................................................................................      3 



Методические основы разработки терминологического словаря по 

основам наук в школах с национальным  языком обучения .................... 

  

  5 



Краткий терминологический словарь по естественнонаучным 

предметам ...................................................................................................... 

   


  6 

 2.1 


Математика ....................................................................................................    6 

 2.2 


Информатика .................................................................................................  13 

 2.3 


Физика ............................................................................................................  19 

 2.4 


Химия .............................................................................................................  24 

 2.5 


География .......................................................................................................  29 

 2.6 


Биология .........................................................................................................  36 

Краткий терминологический словарь по общественно-гуманитарным 



предметам ...................................................................................................... 

 

42 



 3.1 

История Казахстана ......................................................................................  42 

 3.2 

Всемирная история .......................................................................................  47 



 3.3 

Человек. Общество. Право ...........................................................................  53 

Краткий терминологический словарь по предмету «Технология» ..........  59 



 4.1 

Технология .....................................................................................................  59 

 4.2 

Черчение..........................................................................................................  66 



Заключение ..............................................................................................................  71 

 

 



73 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Ғылым негіздері бойынша ұлттық мектептерге арналған терминологиялық сөздік 

Әдістемелік құрал 

 

Терминологический словарь по основам наук для  школ  

с национальным языком обучения 

Методическое пособие 



 

Басуға 22.11.2013 қол қойылды. Пішімі 60×84 

1/

16



Қағазы офсеттік. Офсеттік басылыс. 

Қаріп түрі «Times New Roman». Шартты баспа табағы 2,18. 

Подписано к печати 22.11.2013. Формат 60х84 1/16. Бумага офсетная. 

Печать офсетная. Гарнитура «Times New Roman». Усл. печ. л. 2,18. 

 

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 



«Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы» РМҚК 

010000, 


Астана қ., Орынбор көшесі, 4, «Алтын-Орда» БО, 15-қабат. 

Министерство образования и науки Республики Казахстан 

РГКП «Национальная академия образования им. И. Алтынсарина» 

010000, г. Астана, ул. Орынбор, 4, БЦ «Алтын-Орда», 15 этаж. 



 

 

Document Outline

  • ўрик


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет