Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
ж. екінші жалпықазақ съезінің негізгі шешімдерінің мазмұны және оның маңызы. Алашорда үкіметінің құрылуы
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 98. 1917 ж. екінші жалпықазақ съезінің негізгі шешімдерінің мазмұны және оның маңызы. Алашорда үкіметінің құрылуы. Алашорда үкіметінің құрылуы. 1917ж желтоқсанда Орынборда өткен Жалпықазақ съезі Түркістан автономиясы-ң басшысы М.Шоқайдың баяндамасын тыңдап, «Қоқан оқиғасының ұлт – азаттық қозғалыстағы демократиялық мазмұнды мойындамау, төзімсіздік пролетариат диктатурасының революцияшыл ұрандарына елігушілік» деп бағаланады. Осыдай кейін қазақ халқының автономиясы тур мәселе қаралды. Қазақ ав-сы жөн-де съезд былай деп қаулы етті: 1 Тегі бір мәдениеті. Тарихы бір және тілі бір қырғыз (қазақ) халқы басым тұтас аймақ болып табылатын Бөкей ордасы, Орал, Тоғай, Ақмола, Семей, Жетісу, Сырдария обл-ы мен Ферғана, Самарқан қырғыз (қазақ) уезд-ң, Каспий сырты облысы Әмудария бөлімі-ң Алтай губерниясы-ң қазақ аралас тұратын болыстары-ң аумақтық ав-сы құрылсын. 2 Қазақ (қырғыз) обл-ң авт-на Алаш атауы берілсін. 3. Жер бетіндегі барлық табиғи байлық-ымен, суымен, сондай-ақ жер қойнауымен қоса авт-лы Алаш облыс-ң аумағы Алаштың мем-тік меншігі болып табылады. 4. Алаш авт-ң барлық мекеме-де барлық ұлт-дан пропорциялы түрде өкіл-р болуға тиіс. 5. Алаш обл-н жалпы күйреу мен анархиядан құтқару мақ-да 25 мүшеден тұратын Алашорда Уақытша Халық Кеңесі құрылып, оның 10 орны қазақ-қырғызр ар-да тұратын орыс ж/е басқа халық-ға берілсін. 6. Алашорда-ң уақытша орналасатын қонысы болып Семей қаласы таңдап алынсын. Қазақ (қырғыз) халқында бүкіл атқарушы өкімет билігін Алашорда дереу өз қолына алуға тиіс. Делегеттар-ң көпшілігі жуық арада ав-я жариялауды жақтап дауыс берді. Бүкілқазақтық Алашорда Кеңесінің мүше-і арасынан балама негізде Ә. Бөкейханов төраға болып сайланды. «Қазақ» газетінде Алаш партиясы бағдарламасы-ң жобасы жарияланды.10 бөлімнен тұратын бұл құжатта партия-ң мем-тік құрылыс, қорғаныс, дін, ғылым мен ағарту саласындағы, аграрлық мәселе ж/е т.б. жөніндегі кең бағдарлама-қ қағида-ы Бүкілқазақ съезінің шешім-інен көрініс тапты. Сөйтіп, тарих-ң бетбұрысты кезеңінде Алаш партиясы сол кездің нақты мүмк-рін ескере отырып, қазақ халқы-ң дамуы-ң балама жолын ұсынды.Төңкеріс-ң осы бір тарихи қиын кезеңінде билеуші партияға айналған большевик-р Алашордамен тіл табысу жол-ын қарастырмады. Әртүрлі саяси күштер-ң билік жолындағы тайталысы басталды. Петроградта болған Қазан төңкерісі Қ-н аумағында бұрын болмаған таптық қақтығыс-ға алып келді. Бұған қар-тан Ресей-ң халық бұқарасы соның ішінде қазақ-р да Бүкілресейлік құрылтай жиналысына үлкен үміт артты. 1917ж-ң қарашасы мен 1918ж-ң қаңтары арал-да өткен сайлау қазақ еңбекшілері-ң басым көпшілігі Алаш партиясы-ң бағдарлама-қ талап-ын қолдайтынын көрсетті.Жетісу губерниясында Алаш партиясы-ң блогы сайлаушы-р дауысы-ң 57,5%-ын алды. Олар Семей уезінде (85,6%), Торғай, Орал губерниялар-да (75%) бұдан да жоғары жеңіске жетті.Сайлау нәт-сі көрсеткендей, Алаш партиясы өкімет билігі жолындағы күресте большевик-ге елеулі оппозиция болды. Большевиктік экстремизм тайталас-ң ең басынан бастап –ақ бұл партия-ң орны баррикаданың басқа жағында болатынын анықтап берді.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|