Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Қарахан мемлекеті: этносаяси тарихы, әлеуметтік- экономикалық дамуы, мәдени өркендеуі. Қарахан мемлекеті (942-1210 жж.)
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- ХІ ғ. басы мен ХІІ ғ. Қ.ң экономикасы мен мәд.ң дамуы.
| 19. Қарахан мемлекеті: этносаяси тарихы, әлеуметтік- экономикалық дамуы, мәдени өркендеуі. Қарахан мемлекеті (942-1210 жж.). Х ғасырдың орта кезінде оңтүстік Шығ Қ. мен Шығ. Түркістан жерінде Қарахан мемлекеті пайда болды. Орт – Баласағұн қаласы. Қарахан мем/ң құрылуы тарихында Қарлұқ конфедерациясы зор роль атқарды. Қарлұқтар мен бірге шікілдер мен яғма кірді. Қарахан мем/ң құрылуы Батыста Жетісудан Испиджабқа дейінгі және Шығыста Қашқарға дейінгі ұланбайтақ аумақта болған саяси оқиғалар және Қарлұқ мемлекетінің ыдырауымен тығыз байланысты болды.Қарахан мем/і екі иеліктен тұрды: 1) Шығ хандық. Оның жері Оңт. Шыгыс Қазақстан мен Шығ Түркістан, астанасы Баласағұн, кейде Қашқар қаласы болып тұрған; 2) Бат хандық. Орт Тараз, кейде Бұхар болған. Шығ хандық қарахандықтардың негізгі бөлігі болып саналған. Сондықтан да оның қағаны дәстүр бойынша ұлы қаған деп есептелген. ХІ ғ. басы мен ХІІ ғ. Қ.ң экономикасы мен мәд.ң дамуы. Х ғ. орт Қарахан мем.ң құрылуы н/е олардың Орта Азияны басып алуы онымен Оңт Қ. н/е Жетісу регионын жақындатты. Қалалардың көтерілуі жалғасты, қолөнер және сауда, ғылым мен мәдениет дамыды. Қарах/ң Қ. мен Оңт. Азиядағы үстемдігі қалалардың дамуындағы маңызды кезең б/ы. Отырықш. н/е қала мәдениеті Шығ Қаз/ға, Ертіс бойына, Орт н/е Бат. Қаз/ға таралды. Одан әрі қалалық қол өнер дамыды. Суару ыдыстарын өндіру баст.ы.Бірқатар қалаларда темір ақшалар соғылды. Олардың Исфиджиб, Отырар, Тараз шығарды.Қ. қалаларының гүлденуі әлеуметтік-экономикалық алға жылжудың салдарынан, ең алдымен феодализмнің дамуынан б/ы.Орта Азияда қалалардың дамуына және жылдам өсуінің себептерінің бірі оған ауыл халқ/ң ағылуы болды. Шаруаларды қанау олардың кедейленуіне әкеледі. Ауыр экон/қ жағдай оларды қалаларға қуды.Көшпенділердің отыр/на Ислам дінінің де белгілі бір рөлі болды.ІХ-Х ғғ. Архит-қ құрылыс дәстүрі н/е жаңа идеология (ислам) күшті қоспасы нәтижесінде арх/қ типология негізі қалыптасып кейінгі мыңжылдықта дамыды.Аталған кезеңде моншалар пайда болды. Үлкен қалаларда бірнеше монша болды.ІХ-ХІІ ғғ. Исламның кең тарауымен араб тілі кең қолданысқа ие болды. Араб тілінде Шығыстың атақты ғалымы Әбу Насыр Әл-Фараби жазды, ол Отырар түбіндегі Весидж қаласында туылып, сосын Бұхара мен Бағдатта оқыған. Әл-Фараби энциклопедист-ғалым болып саналады. Оның ғылыми көзқарастары өз заманынан көп озық болды.ХІ ғ. сол заманның маңызды тарихи және әдеби шығармасы – «Құтты білік» жазылған (авторы Жүсіп Баласұғын). Бұл бізге бірінші болып жеткен Қ. н/е Орта Азия түркі халықтарының әдеби ескерткіші. Махмұд Қашқаридің еңбегі құнды болып саналады. Ол түркі халықтарының «Диван лұғат ат-түрік» сөздігін жасаған.Өз заманының әйгілі ойшылы немесе ақыны болып Ахмет Яссауи саналады. Ол «Диван-и-хикмет» атты өлеңдер жинағын жазған.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|