Ғылыми жоба бағыты: Секциясы: Тақырыбы
1.2. МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ СӨЙЛЕУ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
жүктеу/скачать 52,5 Kb.
|
АЖ Е.Бердібек ғылыми жоба
| 6
1.2. МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ СӨЙЛЕУ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ. "Математика-шамаларды, сандық қатынастарды және кеңістіктік формаларды зерттейтін ғылым". Математиканың өзіне тән ерекшелігі – онда арнайы белгілерді, ойлардың тиісті формаларын дәл және жалпылама түрде білдіруге мүмкіндік беретін белгілерді кеңінен қолдану, сондықтан оны арнайы тіл деп атайды. Математикалық тілді әдістемелік тұрғыдан шебер қолдану ілімнің саналылығын қамтамасыз етеді, логикалық операциялардың жиынтығы ретінде ойлаудың дамуын жеделдетеді, дедуктивті ойлау қабілеті, символдық жүйелермен ұтымды жұмыс жасау, кеңістіктік көріністер, есте сақтау және қиял [7, 19-бет]. Педагогикалық практиканы талдау оқушылардың математикалық сөйлеуінің дамуының төмен деңгейін көрсетеді. Бұл оқушылардың бірқатар оқу жағдайларында қиындықтарға тап болуынан көрінеді. Мысалы, қажет болған жағдайда: сіздің жауабыңыздың дұрыстығын немесе өз көзқарасыңызды негіздеу, бөгде адамның көмегінсіз оқу тапсырмасын толығымен орындау, Оқу мәселесін тұжырымдау, жалпылау, қорытынды жасау және т. б. Математикалық терминдерді қолданудағы қателіктердің түрлері: сандардың пайда болу тарихын білмеу; сандар атауларының ауытқуындағы қателіктер; математикалық терминдерді сауатсыз қолдану. Мұғалімнің сөйлеуі және балалардың оған еліктеуі маңызды рөл атқарады. Өйткені, бұл кәсіби қызметтің негізгі құралы ғана емес, оқыту формасы, сонымен бірге Оқыту құралдары мен әдістерінің бірі. Жұмыстың маңызды бағыты – математикалық сөйлеу мәдениетін қалыптастыру. Ол қателіктер мен сөйлеу кемшіліктерін жоюға дейін азаяды, мысалы, сөйлеудің дәлсіздігі мен кедейлігі, сөздердің дұрыс емес тәртібі, артық сөздерді қолдану және т. б. Математикалық тілдегі қарым-қатынас бастауыш сынып оқушыларын оқытудың түпкі мақсаты ретінде математикалық сауаттылықты, яғни оқушының осы ғылымның көмегімен шешілуі мүмкін мәселелерді тану қабілетін қалыптастыруды көздейді; оларды математика тілінде тұжырымдау; математикалық әдістерді қолдану арқылы мәселелерді шешу; шешу әдістерін талдау; шешім нәтижелерін түсіндіру, тұжырымдау және жазу [6, 25-бет]. 7 Сонымен қатар, оқушылардың математикалық сөйлеуін дамыту және оларды математикалық тілді меңгеру ілімнің саналылығын қамтамасыз етеді, логикалық операциялардың жиынтығы ретінде математикалық ойлаудың дамуын жеделдетеді, дедуктивті ойлау қабілеті, бүктелген құрылымдармен ойлау, математикалық тілдің символдық жүйелерімен ұтымды жұмыс жасау, кеңістіктік бейнелеу, есте сақтау және қиял. Адамның ойлау қабілетін барынша арттыра отырып, математика және оның тілі-оның ең жоғары жетістігі. Бұл математикалық тіл мен сөйлеу жалпы мәдениеттің ажырамас бөлігі және баланы тәрбиелеу мен оқытудың міндетті элементі болуы керек себептердің үлкен тізімінен аз. Оқушылардың математикалық сөйлеуін дамыту қалыптастыру және дамытудың келесі жолдарын ажыратуға болады: 1. Сөйлеудің дыбыстық жағымен жұмыс. 2. Математикалық сөйлеу мәдениетін қалыптастыру. 3. Біртұтас математикалық сөйлеуді дамыту. 4. Математикалық диктанттар. 5. Оқушының математикалық сөздігі. 6. Логикалық жаттығулар. Сөйлеудің дыбыстық жағымен жұмыс математикалық терминдердің дұрыс айтылуы мен қолданылуын қалыптастыруға дейін азаяды. Жаңа терминдерді енгізген кезде оқушылардың айтылуы мен жазылуына назар аудара отырып, тақтаға осы сөздермен тақтайшаларды (карталарды) бекіту керек. Күнделікті ауызша сауалнама барысында балаларға математикалық терминдерді қолдануға арналған тапсырмаларды қамтитын жаттығулар беріңіз, бұл оларды қолдану қажеттілігін қалыптастыруға ықпал етеді. Мысалы, келесі жаттығулар: 1. Екпіндерді сақтай отырып, сөздерді оқыңыз: километр, килограмм, есептеу, қосу, миллиметр, өрнек, Сан, дециметр және т. б. 2. Математикалық терминдерді пайдаланып өрнектерді оқыңыз: (83-47):4 69-42:6 35+9х (24-14) 3. Өрнектерді әртүрлі тәсілдермен оқыңыз: 36+18, 72:12, 59-7, 17х3 4. Мысал 25-12 Коля былай оқыды:"жиырма бестен он екіні алып тастаңыз". Ол дұрыс па? Егер оқушылар істі дұрыс қолданбаса, мұғалім оларға көмектеседі, өзі оқиды, содан кейін оқушылардың біреуін қайталауды сұрайды. Осылайша, сабақтан сабаққа дейін балалар математикалық терминдерді қолдана отырып, 8 өрнектерді оқуды үйренеді. Сөздік жұмыс әр түрлі бағытта жүргізілуі керек: математикалық терминдердің мағынасын түсіну және түсіндіре білу, олардың дұрыс жазылуын игеру және үйлесімді мәлімдеме жасау дағдыларын қалыптастыру. 1. Математикалық терминдердің мағыналарын түсіндіруге арналған жаттығулар: - сөздер мен өрнектердің мағынасын түсіндіріңіз: азайтылатын, қосылатын, биттік Сан, биттік терминдер, сандардың көбейтіндісі, бөлінетін және т. б. 2. Келесі жаттығулар терминдерді қолдану үшін білімді қосуды талап етеді (дұрыс және бұрыс). - Берілген мәлімдеменің дұрыс немесе бұрыс екенін анықтаңыз: а) 8 және 3 көбейтіндісі 21-ге тең. б) бірінші фактор 6, екінші фактор 3. Сонда өнім 18-ге тең болады. в)5 және 3 шығарма 7 және 2-ден аз. г) 6 және 9 сомасы 7-ге азайды, 3 алды. 3. Терминдерді дұрыс жазуға арналған жаттығулар: - жетіспейтін әріптерді енгізу арқылы сөздерді жазыңыз: num..рация, шегерім..таемое, бірл..жақсы, кил..ж, сл..ст..гимо, д..ЛИТ, д..лимое, сағ..к..саны, жүз..көпір, ра..тояния, пр..зерттеу, ра..т. б. - сөздерді жазудағы қатені түзету: "реттеу", "бөлу"," есептеу " және т. б. 4. Дұрыс үйлесімді мәлімдемелер жасауға арналған жаттығулар: - Сөйлемдердің қайсысы 18+16:2 өрнегіне сәйкес келеді? а) 18 және 16 сомасы 2-ге азайды. б) 18-ге 16 және 2-бөліктер қосылды. в) 18 және 16 сомасы 2 есе азайды. Бұл түрдегі жаттығулар ережелер мен анықтамалардың дұрыс және дәл тұжырымдалуын игеруге бағытталған. 5.Арифметикалық әрекеттердің компоненттерінің атаулары бойынша математикалық өрнектерді жаза білуге арналған жаттығулар: 1) сандар мен өрнек әрекеттерінің белгілері арқылы жазыңыз: а) жиырма тоғыз және отыз жетінің қосындысы; б) алпыс төрт пен он тоғыз арасындағы айырмашылық; в) сексен бес және он төрт шығарма; г) елу екі және төрт бөлік; 2) өрнекті жазып, оның мағынасын табыңыз: а) жиырма және жеті сомадан он тоғыз санын алып тастаңыз б) отыз сегіз санына сексен алты мен елу тоғыз арасындағы 9 айырмашылықты қосыңыз. в) 24 және 9 сандарының қосындысымен 8-ден 51 санының айырмашылығын қосыңыз г) 70 және 22 сандарының айырмашылығынан 6 және 35 сандарының қосындысын алып тастаңыз. Жұмыстың келесі бағыты-математикалық сөйлеу мәдениетін қалыптастыру қателіктерді, сөйлеу кемшіліктерін жоюға, мысалы, сөйлеудің дәлсіздігі мен кедейлігі, артық сөздерді қолдану, сөйлемдегі сөздердің дұрыс емес тәртібі және т. б. 1. Грамматикалық және математикалық қателерді жоюға арналған жаттығулар: - мәтіндегі математикалық қателерді жойыңыз: "...+2=8 өрнегінде белгісіз санды табу үшін 8-ге 2 қосу керек"; - Бекзат 8-X=3 теңдеуін шеше отырып, былай деп ойлады: "белгісіз x санын табу үшін үлкен саннан (8) кішісін (3) алып тастап, x: x=8-3, X=5 алу керек". Бекзат дұрыс ойлады ма? Ол қандай ережені қолдануы керек еді? Математикалық сөйлеуді дамыту бойынша жұмысты жүзеге асыру үшін мұғалімдер ауызша және жазбаша математикалық сөйлеуді дамытуға бағытталған жаттығулардың дамыған жүйесін қолданады. Тапсырманың түрі мен тұжырымдамасын өзгерту арқылы, бірақ оның негізгі мақсатын сақтай отырып, айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге болады. Математикалық сөйлеуді дамыту дәйекті жұмыс кезінде ғана тиімді болады, оның негізінде сөйлеу жағдайларында материалды бірнеше рет көбейту және дербес пайдалану жатыр. Айта кету керек, сөйлеуді меңгерудегі жетістік – бұл барлық мектепте оқуда және балаларды дамытуда сәттіліктің кепілі, өйткені тіл арқылы, сөйлеу арқылы оқушы ғылым мен өмірдің кең әлемін ашады. 10 1-тарау бойынша қорытынды Алгебра мен талдау принциптерін оқыту процесінде оқушылардың математикалық сөйлеу мәдениетін қалыптастыру әдістемесінің маңызды құрамдас бөлігі, тапсырмалар кешенін қолданумен қатар, сабақтың құрылымына өзара әрекеттесудің диалогтық формаларын жүйелі түрде енгізу болып табылады. Бұл тек сөйлеу ғана емес, сонымен қатар жоғары сынып оқушыларының танымдық белсенділігін ынталандыруға мүмкіндік береді. Диалог мұғалімнің оқушылардың барлық сұрақтарына мұқият және құрметпен қарауын, сондай-ақ оқушыларды қарастырылып отырған математикалық мәселе бойынша талқылауға және мұғаліммен ғана емес, бір-бірімен де талқылауға ынталандыруды қамтиды. Математиканы оқытуда дәстүрлі түрде қолданылатын мұғалімнің түсіндірмелері студенттерге белгілі бір білімді беруге ғана мүмкіндік бермейді. Бұл түсініктемелер мектеп оқушыларының математикалық сөйлеуі үшін үлгі рөлін атқарады, сондықтан олардың математикалық сөйлеу мәдениетін қалыптастыру процесінде қажетті буын болып табылады. Сондықтан, бұл процестің сәтті болуының шарттарының бірі-математика мұғалімінің жоғары кәсіби сөйлеу мәдениеті, оның негізінде жалпы сөйлеу мәдениеті жатыр. Әдістемеде оқушылардың жазбаша оқыту математикалық мәтіндерімен өзіндік жұмысына көп көңіл бөлінеді. Мұндай жұмыс алгебраның негізгі оқулығын да, талдауды да, басқа оқулықтардағы мәтіндерді, дидактикалық материалдарды, мектептің ғылыми-көпшілік математикалық басылымдарын, сондай-ақ мұғалімнің өзі жасаған мәтіндерді қолдануды қамтиды. Бұл оқу процесінде әртүрлі тапсырмалардың көптеген түрлерін қолдануға мүмкіндік береді. Математикалық сөйлеу мәдениетін қалыптастырудың ұсынылған әдістемесінің ерекшелігі-диалогты, мұғалімнің түсіндірмесін және оқушылардың өзіндік жұмысын (оның ішінде жазбаша оқыту математикалық мәтіндерімен) мектеп алгебра курсы тілінің әртүрлі компоненттерімен жұмыс жасау және талдауды бастау (терминдер, символдар мен белгілер, математикалық ұғымдардың анықтамалары, Теоремалардың тұжырымдары, есептердің мәтіндері, графикалық кескіндер және т. б.).). Бұл ретте оқушылардың жазбаша оқыту математикалық мәтіндері бар өзіндік жұмысына және өзара әрекеттестіктің диалогтық формаларына (мұғалім - оқушы және оқушы — оқушы) баса назар аударылады. Оқыту экспериментінің нәтижелері алгебра мен талдау принциптерін оқыту процесінде әзірленген әдістемені қолдану оқушылардың математикалық жүктеу/скачать 52,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|