Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Оразбекова З. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі мағжантану саласы
жалтақтар көтерілді. Бұл, әрине, басқа үлкен әңгіменің аңғары.
Негізгі бағытымызға оралатын болсақ, Мағжанның кеңестік жүйені үрейлендірген, бірақ ақындық әлеміндегі басты құндылықтарының бірі – түркішілдік сарыны болатын.
Мағжанның түркішілдігі поэзиясында сантараптан танылады. Ақынның бұл сарыны кейде зар-шерге толы, тым мұңды, кейде ащы, ызалы, кейде мақтаныш, өр жалынды қуатпен бой көрсетеді. Дегенмен өкініш, қайғы басым. Ақын үнемі бабаларының дүрілдеген даңқты кезеңдерін аңсайды. Бұл сарын кейде бір қарағанда туған жер, туған өлкесіне, тау- тасына арналғандай жырларынан да аңғарылады. Мысалы, «Орал тауы», «Орал» деген екі өлеңі бар. Орал тауының қасиетін, асқақтығын, сыр- сымбатын көрсете келіп, ақын ащы запыранын ақтарады:
Таласқан аспанменен көкпеңбек тас, Қарасаң төбесіне, айналар бас.
Жасаған мейірімі кең қадір Тәңірі, Шығарған сол тауынан алтын, алмас.
Жіп-жиі, шытырманды түрлі ағаш, Тұрғаны мұнарланып өсіп жалғас.
Қарағай, шырша-батыр бір қалыпта: Шілде, жаз, қысын, күзін есіне алмас! – деп, Орал тауының өзіндік сипатын ақындық көркем қуатымен бейнелей келе, әрі қарай өзек өртер өкініш білдіреді:
Ішінде аю, қасқыр, түрлі аң толған, Адамзат батып жалғыз аяқ салмас.
Бір күнде сенің иең түрік еді, Орын ғып көшіп-қонып жүріп еді.
Қорықпайтын таудан, тастан батыр түрік Қойныңа жайыменен кіріп еді...
Ер түрік ен далаңа көрік еді, Отырса, көшсе, қонса – ерік еді... [2.20]. Осындағы Мағжан өрлігі сонау VІІ ғасырда жасаған өр Күлтегіннің даңқты жеңімпаз жырларымен сабақтасады, ақын көңілі сол Күлтегіндердің салтанат құрған дәуірін аңсайтындай. Биікте көк тәңірі, Төменде қара жер жаралғанда, Екеуінің арасында адам баласы жаралған. Адам баласы үстіне ата-тегім, Бумын қаған, Істемі қаған отырған. Отырып, түрік халқының ел жұртын,
17 Қалыптастырған, иелік еткен. Төрт бұрыштың бәрі дұшпан екен, Сарбаздарымен аттанып, Төрт бұрыштағы халықты, А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Оразбекова З. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі мағжантану саласы
Көп алған, бәрін бейбіт еткен. Бастыны еңкейткен, Тізеліні бүктірген. Ілгері Қадырқан қойнауына дейін, Кері темір қақпаға дейін жайлаған. Екі аралықта жүрген иесіз Көк түріктерді осылай қоныстандырған екен... [3. 46-47]. Мағжан аласұрып, жоқтаған түркі жұртының даңқты кезеңдерінен хабар беретін бұл жолдар көпке дейін өз ұрпағына беймәлім болып келгені белгілі. Бұл дастандардағы түркі жұртының іргелі ел болып, төңірегіндегі жауларының аптығын басқан құдіреті, тарих тереңдігі, әрі білімпаз, әдеби дәстүрінің ерте қалыптасқандығы түркіні ел деп мойындамайтын еуропалық жұртты қатты абыржытқан болатын. Сол түркі рухының, асқақ жұрттың із- түзсіз жойылуы да мүмкін емес-ті. Сол өршіл рух Мағжан болып, оқыстан оянды, өзінің тәкаппар тұрпатын қайта тапты. Бір кездегі жеңімпаз түркі жұртының ата қонысын мирас етіп отырған қазақ елі айбынын жоғалтып соңғы ғасырларда көршілес империялық елдердің озбырлығынан әбден әлсіреп, езіліп-жаншылып, енді бордай тозудың аз-ақ алдында тұр еді. Алдында өнегесі бар елдің оянбауы, серпілмеуі мүмкін емес болатын. Мағжан жырлары осының айғағындай еді.
... Тұрғанда бақыт құсы бастарында, Іргесі, жел-күн тимей, берік еді.
Тұрақсыз бұл жалғанда опа бар ма, Сақтан, алдар, бой салып, жақын барма!
Бүгінгі күн жан досың болып жүріп, Құлатып кетер ертең сені жарға.
Қарашы төңірекке мойның бұрып, Алтай, Орал бойында тұрған түрік.
Аты да, заты да жоқ, дыбысы жоқ, Жоғалған әлдеқайда іріп-шіріп...
Осындай атамекен жерлеріне, Қасиетті атаның көрлеріне.
Аузы түкті шетелдер ие болып, Көрсетіп тұр қысымды ерлеріне.
Анамыз бізді өсірген, қайран Орал, Мойның бұр тұңғышыңа, бермен орал!
Қысылып батыр түрік бабалары, Таптатпа жолын кесіп, тізгінге орал [2.20].
18 Мағжанның түркішілдік жырларында Орал мен Алтай ерекше орын алады. Тіпті Мағжан поэзиясында бұл таулы өлкелер бабалар мекенінің символикалық атауына ие болып тұр десе де болады. Ақын Оралға арнаған тағы бір өлеңінде ол былайша мұң шағады: ... Ұзын Орал – күн мен түн шекарасы, А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Оразбекова З. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі мағжантану саласы
Өлім – түн, өмір – гүлді Гун даласы.
Өмір менен өлімнің шекарасын, Ұйықтап озбақ ежелден жер баласы.
Екі дүние: күн мен түн, өмір-өлім, Бірі – бесік, біреуі – даяр көрің.
Бала болып жата бер бесігіңде, Сар даланың еркесі – қазақ елім.
Мағжан ақында Алтай тауымен аталатын өлең болмаса да оның асқақ тұрпаты көп жырларында елес береді. Ақын Алтайды - асқарға, алтын анаға, қарт анасына, алып атасына, Орал мен Алтайды – қос қанатына теңейді. Ақынның туған жеріне деген махаббатында шек жоқ, және ол Отанын сүйгенде, оның жоғын жоқтағанда бабалар атынан сөйлейді. Бабалар тілегімен оның бүгінгі ұрпағының мұң-зарын, арман-шерін ұштастырғысы келеді. Бұл орайда Мағжан ақын ер Түрік бабасы мен оның бүгінгі ұрпағы арасындағы дәнекер. Ал Алтай, Орал сонау ғасырлар қойнауынан шеру тартқан салқар көштің тірі куәлары іспетті. Алтай Мағжанның аса көркем, айдынды өлеңдерінің көбінде ұшырасады «Алыстағы бауырыма» деген өлеңіндегі Алтай образы сонау жаугершілік замандарда ірге ажыратып, бөлінісіп кеткен бауырларына деген сағынышын кестелейді. ... Япырмай, емес пе еді алтын Алтай, Анамыз бізді тапқан, асау тайдай. Бауырында жүрмеп пе едік салып ойнақ,
Жүзіміз емес пе еді жарқын Айдай?! ... Алтайдың - анамыздың ақ сүтінен
Бірге еміп, бірге дәмін татыспап па ек? ... Алтайдың алтын күні еркелетіп,
Келгенде жолбарыс боп, жаңа ер жетіп. Ақ теңіз, Қара теңіз ар жағына,
Бауырым, мені тастап, қалдың кетіп! ... Бауырым! Сен о жақта, мен бұ жақта,
Қайғыдан қан жұтамыз. Біздің атқа Лайық па құл боп тұру? Жүр, кетелік
Алтайға, ата мирас алтын таққа... Ақын өлеңдеріндегі ескі бабалар дәстүрін, береке бірлікті аңсау өте әсерлі, боямасы жоқ шынайы сағыныш сезімін аңдатады. «Тез барам» деген өлеңінің идеясы да осындай ойларға жетелейді.
Қыранымен сары сайран даланың, Қос қанатым - алтын Алтай, Оралым.
19 ... Дұғада бол, алтын Алтай - қарт анам,
Алып ата, қуды жолың ер балаң. Ақ шашыңды, көкірегіңді иіскеуге,
Тәңірі жазса, сәулетпенен тез барам [4.46].
Оразбекова З. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі мағжантану саласы
Тарих қойнауына бойласаң Алтайдың байтақ түркі жұртының атамекені, ортақ анасы екендігі ақиқат. Тек одан бері көп замандар өткен. Тарих тегершігін кері айналдыру мүмкін емес. Ақын өкініші осыған саяды. Заманына ызалы ақын шарасыздықтан «Жер жүзінің топан басуын» көксеген. Осы өлең шыққанда таяз ойлы сыншылар «Мағжанның есіл-дерті - жамандық, жер бетіне жақсылық тілемейді» деп сынапты. Ойлы жанға аңғарылатыны, мұнда ақын адамзатқа, жер жүзіне жау емес. Ол тек лас саясатқа, озбырлыққа былғанған жер жүзіне араша түскісі келеді. Жердің бетін тазалап, «заулап тұрған отынан жаңа адам жаратып» шығаруды армандайды. Мұндай оқыс ойлар Мағжаннан бұрын қазақ поэзиясында болып көрмеген. Сондықтан да бұл жаңалық дүрбелеңмен қарсы алынды.
Мағжан түркішілдігі керемет батыл, өткір, қуатты серпінге толы. Ол бабалар жұртын, ескі дәуренін сұм заманынан қаймықпай жырлай отырып, оның құдіретті билеушілерін де, хан-сұлтандарын да, сырт жауларына қаһарлы болған ерлерін де езіле жоқтайды. Еуропа елдері бүйідей көрген, адамзаттың жауына, қанішерлерге балаған Шыңғыс хан мен Ақсақ Темір, Абылай хан мен Кенесарылар оның ең сүйікті кейіпкерлері. Мағжан поэзиясының шыңы дерлік, түркішілдік ұранына айналған асқақ өлең - «Түркістан». Ол қасиетті Түркістан тұғырын заңғар көкке көтере отырып, оны түрік жұртының құдіретін танытқан билеушілермен, ерлер атымен байланыстырады.
...Тұранды түгелімен билеп тұрған
Ертеде ертегі хан Афрасияб ...Тұранға қасиетті құмар болған
Ертеде Кей-Қысырау мен Зұлқарнайын... Мағжанның осы өлеңіне Түркиялық ғалым Фетгуллах Будах біздің заманымызда жауап іздеп, түрлі толғаныстары арқылы поэзия әлемінде шарықтауда.
Ақын Түркістан мен Тұранның асқақтығын, өрлігін оның даңқын шығарған ерлерінің жеңісті жолдарымен, олардың «кең ақыл, отты қайратымен» сабақтастыра өреді:
... Тұранда жер жүзінде жер жеткен бе? Түрікке адамзатта ел жеткен бе?
Кең ақыл, отты қайрат, жүйрік қиял, Тұранның ерлеріне ер жеткен бе?!
Тумайды адамзатта Шыңғыстай ер, Данышпан, тұңғиық ой, болат жігер.
Шыңғыстай арыстанның құр аты да
20 Адамның жүрегіне жігер берер.
Шыңғыстан Шағатай, Үкітай, Жошы, Төле - Атаға тартып туған бәрі бөрі,
Шыңғыстың қол бастаған екі көзі - Жолбарыс Сұпытай мен көкжал Жебе... [5.124]. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Оразбекова З. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі мағжантану саласы
Осы жерде бүгінгі біздің әдебиетшілеріміз, тарихшыларымыз зор көңіл бөлетін бір мәселе бар. Ол - Мағжанның қаһарлы Шыңғыс хан мен оның даңқты жолдарын жалғастырған балалары - Шағатай, Үкітай, Жошы, Төлелерге деген айрықша ілтипаты, олардың түріктің өз перзенттері деп тануы. Қазақтың арғы-бергі тарихын түгел білген, санқилы тарапта жырға қосқан Мағжанды ешкім білімсіз, тарихтан хабары жоқ ақын деп айтуға аузы бармас, осы күнгі түрік пен Шыңғысты қарсы қоя сөйлеушілер, қазақ т.б халықтардың қас дұшпаны есебінде көрсететіндер Мағжан танымына қарап ойланса керек еді. Жалғыз Мағжан емес, қазақтың ең алдыңғы ойлы ұлдары - Абай, Мұхтар Әуезов қазіргі қазақ әдебиетінің қабырғалы қаламгері Мұхтар Мағауин шығармаларында Шыңғыстың аты үлкен құрметпен аталатыны және бар. Тарихқа біржақты үстірт қарау, мыңдаған жыл бұрынғы өткен оқиғаларға бүгінгі саясат тұрғысынан баға беру ешкімге опа бермесе керек.
Тақырыбымызға қайта оралсақ «Түркістан» өлеңіндегі түркінің даңқты ұлдары бұлармен ғана шектелмейді.
... Тұранның билері бар Тарағайдай,
Сол биден Темір туған от боп ойнай. От шашып жер жүзіне Ақсақ Темір,
Жарқ етіп өте шыққан нажағайдай. Тұранды мақтамаймын тіпті текке,
Онсыз-ақ Тұран таныс талай шетке! Сырласқан үйде отырып аспан-көкпен
Білгіш аз жеткен жүйрік Ұлықбекке. Асыл қан - қасиетті түрік қаны,
Сол қаннан - Ибн Сина Әбуғали. Молдығы білімінің сиқыр дерлік,
Дүниеге мұндай адам туды ма әлі? [5.124]. Мағжанның қызуқанды түркішілдігін кеңестік саясат қана емес, өз халқымыздың ішінде де әзірейілдей, ел естімеген сұмдықтай көргендігі рас. Бұл әбден отаршылдыққа мойынсұнған құлдық сана-сезімнің әсері еді. Тіпті тәуелсіздікке қол жеткізген осы кезеңде де үрке қараушылық байқалады. Осындай тар түсінікке көрнекті әдебиеттанушы-ғалым Р.Бердібаев өз зерттеуінде байыпты жауап беріпті: «Мағжан шығармаларын кемітіп көрсеткісі келгендердің қайталап айта беретін бір көзірі - ақын туындыларында ұлтшылдық, түркішілдік сарын күшті дегенге саятын. Үстірт қарағанда, шынында да, суреткердің бірқатар өлеңдерінде «ұлт», «миллет», «түрік» деген сөздер жиі кездесетін секілді. Мұндай сарындар
21 үшін ақынды кінәлаудан гөрі түсіне білу парасаттылық болар еді. Туған елі патшалықтың басыбайлы құлындай халде болса, қазақтың барлық дерлік шүйгін жерлері тартып алынса сахара елінің өз атамекенінде зәредей де еркі болмаса, халық перзенті - шын ақын бұған күйінбегенде неге күйінуі керек?... Барлық еріктен жұрдай болып айрылған елінің мүшкіл халін
көріп, жаны шырқырап, тебірене үн қатқан ақынды нағыз отаншыл деуіміз керек еді ғой...» [6.364]. Ғалым орынды көрсетіп отырғандай, Мағжан түрікшілдігі асып-тасқандықтан, жалаң өркөкіректіктен шыққан күй емес, зәбір-жапа шекккен ұлттың жан айқайы. Ақын Түркістанды, Тұранды көтерсе, оның даңқты күндерін аңсаса, түрік ерлерін жоқтаса, оның бүгінгі халіне жаны ашып, отаршыл елдерден шеккен қиянатына жаны күйзелгендігі еді. Р.Бердібаев зерделеуіне қайта оралар болсақ, ғалым пікірін одан әрі былайша тереңдете түседі: «Ақынның Түркістан, Тұран, Әмір Темір туралы өлең-толғауларының шығу төркінін аңғару тіпті де қиын емес. Бұлар түрік халықтарының тарихын жалаң мадақтау үшін жазылған шығармалар демейміз. Ақиқатына келгенде бұл тектес туындылардың көбі дүниені жалмап келе жатқан еуропалық басқыншылыққа, дәлірек айтсақ, еуропоцентризмге қарсы көтерген үн болатын. «Азия халықтары надан, тарихи дамуға прогреске қабілетсіз, сондықтан ол елдерді еуропалықтар ғана қатарға қоса алады» деп келетін кейде ашық, кейде буалды түрде айтылып келген қисындарға көңілі ояу, сезімі сергек ақын тойтарыс бергісі келеді, өз тарапынан мұндай концепцияны әшкерелейтін дәлелдер іздейді». Ғалымның Мағжанның шығармасындағы Әмір Темірді жалғыз оған ғана емес, Шыңғыс хан мен оның ұрпақтарына, Есім, Қасым, Хақназар, Тәуке, Абылай, Кенесары хандарға да қатысты айтылған пікір деп қабылдаймыз: «Сондай-ақ Мағжанның Тұранды билеген, жаһанды жаулап алуды көздеген Әмір Темірді әсірелеп суреттеуі де Орта Азия халықтарының басқалардан артықтығын көрсету үшін емес, олардың іргелі тарихы, атақты қайраткерлері болғанын «еске түсіру» үшін жазылған деп қараймыз» Ғалым ала-бөле атап отырған Ақсақ Темірге арнаған ақын өлеңі аса көлемді емес, небары үш-ақ шумақтан тұрады. Бірақ қандай салмақты, уытты сөздер! Ақын ақсақ Темір атынан әлемге жар салады:
... Тәңірі - көктің Тәңірісі Күңіренсін, көгін билесін!
Жеріме Тәңірі тимесін!
Міне, сол қасиетті Баба-Түріктің бүгінгі тікелей ұрпағы атамекен мирасқоры - қазақ жұрты екенін Мағжан үлкен мақтаныш етеді. «Қасым ханның қасқа жолын, Есім ханның ескі жолын» ардақтайды; Хақназар, Тәукедей, Абылай, Кенесарыдай қаһарлы хандарын ұрпаққа өнеге етеді.
Тереңдей үңілген адамға түркі Азия елдері қиянат жасап, өзгелерді басып-жаншығаннан гөрі, өздері басылып-жаншылып келе жатқан елдер. Ал Ақсақ Темірлер, Шыңғыс хандар осы даланың айбарлары еді. Өзге алпауыт
22 елдерге жұтылып кетпей, әлі де болса елдігімізді сақтап келе жатсақ, осы дала жолбарыстарына қарыздар шығармыз. Еуропа елдері осы даланы аяусыз езгілеп, үстемдігін жүргізген саясатын, өз императорларын көкке көтеріп жатса, Мағжан сияқты отанының адал перзенттері неге дала рыцарларын ардақтамасқа?!
Мағжан поэзиясы туралы тыңғылықты зерттеулер жасап, орнықты ой- пікірлерімен көрініп жүрген тағы бір көрнекті ғалымымыз, әдебиеттанушы Ш.Елеукеновтің көзқарасы ойымызды дәлелдей түседі: «Мағжан поэзиясында түрік өлеңдерінің өрістеуіне әлденеше себептер бар. Ең бастысы - отаршылдыққа қарсылық, дүние жүзіндегі ұлт-азаттығы қозғалысының күрескерлерімен бірлесу, тізе қосу». Қазақ сол ынтымақ- бірлікті ту етіп ұстаса, ежелгі туыстығын бекіте түссе деген ақын тілегі. «Түркістан» өлеңінде мақтаныш пен масатқа толы... Бүгін біз Мағжан түрікшілдігін мақтан тұтқанда, оның мән-мағынасын кеңірек пайымдаймыз. Әдебиетімізде ол тұңғыш рет жеке-дара көтерген түрік тақырыбының халықаралық маңызы зор дейміз... «Мағжан Күншығыс пен Күнбатысты шендестіргенде, түрік халықтарымен ағайыншылық іздегенде бір ғана мақсат көздеген. Ол - жаһанды жаңарту, адамзаттың пейілін жаңалау, көгерту, кеңейту мақсаты. Бұған акынның «Жер жүзін топан басса екен» дейтін және бір өлеңі куә. Мағжан «Шығыс», «Батыс» деп жіктемей, екеуін атыстырмай, қоса ойлайды, адами биік ниет көздейді...» [7.260].
Қазіргі қазақ әдебиеті мағжантану тақырыбындағы Д.Досжанның архив құжаттарымен дәлелденген ойлары мен тұжырымдары да аса зор. Ал, Ж.Аймауытов қазақ әдебиетіндегі бірінші мағжантанушы және солай болып қала береді. Оның «Мағжанның ақындығы туралы» атты зерттеу мақаласы терең парасатты пайымдауларға толы. Солай болуы заңдылық, өйткені Жүсіпбек Мағжанды өзгелерден артық біледі, тізе қосып қатар жүрген, саясат отына бірге шарпылған, қабілет-қарымдары да қарайлас. Олардың арасында талай қызулы әдеби пікірталастар болғандығы күмән тудырмайды. Әрине, Жүсіпбек мақаласынан замана табы, саясаттан қаймығу лебі аңғарылмай қалмайды. Бірақ мұны біз Жүсіпбектің тайғақтығы, табансыздығы демейміз, керісінше, қазақтың Мағжандай ұлы ақынына жанашырлық, көрсоқыр, надан саясаттан арашалап алу деп қабылдаймыз. Әдебиет майданында Жүсіпбек те Мағжан секілді, ой-пікірін жасқанбай ашық айтып, өткір жазғандығы белгілі. Оның «Ақбілегі» тұтасымен отаршылдық саясатын әшкерелеген шығарма болатын. Сондықтан Жүсіпбек Мағжанды өрелеуде жалтақтық көрсетті деуге еш қисын жоқ. Мағжан мен Жүсіпбектер кеңестік саясат шынжырына бұғауланған қазақ әдебиетінің қайыспас қара нарлары, өр дауыспен үн көтерген ересен тұлғалары еді. Жүсіпбек мақаласынан қазақтың аяулы екі арысының бір-бірінің қадірін тани білген, қорған болуға дайын кісілік сипат, зор таным аңғарамыз. «... Мағжанның түрікшілдігі тыңнан тауып алған нәрсе емес, әуелден-ақ бар болатын, ол «Ғалияда» жүргенде түрікшіл
23 пікірде бірер өлең жазған. Бірақ орысша оқуға кіріскеннен былай, ол пікірін жарыққа шығара қоймайтын... Колчактың кер заманы, одан қала берсе, ұлтшылдықтың аузына қақпақ болған кеңес заманы Мағжанның баяғы басылып қалған түрікшілдік сезімін қайта оятты. Мағжан енді ұлт жалауын түрік жалауының панасына, түрік қанатының астына қоюды
табады. Жеке ұлтшылдықтың өрісі тарылғандығын көріп, түрік тұқымды жұрттармен әдебиет жүзінде өзінше одақ жасаған болады. Бара-бара Мағжанға түрікшілдік те тар ауданды көрінеді: ол күншығыстың - Азияның ақыны болып, Еуропамен, Батыспен «араздасады», Ресей болсын, Мағжанның түрікшіл, азиятшыл болу себебі, оның өз қиялынан болмаса, оның осылай болайын деген тілегінен деп ұғуға болмайды. Оның терең негізі бар: мәселен, күншығыс халықтарын алсақ, бәрі де Батыстың, Еуропаның жемі, азығы, атып жейтін аңы болып келе жатыр... Ресей қол астындағы түрік тұқымдары патша үкіметінің отары болып келеді. Батыстың мәдениетті жұрттары өнерсіз, ғылымсыз Шығыс жұрттарын жеуге ынтасы құрып, мойнын созғалы талай жылдар, ғасырлар өтіп барады. Еуропадағы талай қанды соғыс, капитал соғысы көбінесе күншығысқа қожа болу үшін шығып келген. Азия - құл, Еуропа - қожа есебінде үкім істеген... Міне, шығыстың осы халін ақын да білген, ойлаған...» Жүсіпбек бұдан асырып ол заманда не айта алсын. Бір мәселе айқын - сыншы бұл жерде өз басынан гөрі Мағжанды ақтап отыр. Жүсіпбектің астарлы ойларын, Мағжан ақын поэзиясын құлай қастерлейтіндігін көңіл төрімен сезінуге болады. Қалай болған күнде де, Мағжан ұлтының үлкен жүректі ақыны, оның теңіздей терең, маржандай асыл жырларын қадірлей білейік. Осыншалықты кемеңгерлікті қаншама жылдар бойы саясат зұлматына көміп келгеніміздің өзі қандай шексіз қиянат болған, жауһар мұраны тағы да саясат шаңына көмуді жалғастырсақ ұлы ақынның әруағы кешпес. Мағжан ақын ұлт тарихын, ұлт әдебиетін жасаушылардың бірі ғана емес, бірегейі еді. Мағжанды және сол сияқты ұлттың ұлы тұлғаларына кір жұқтыру тарихымызды бұрмалау, қиянат жасау деп ұғамыз.
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|