Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады



Pdf көрінісі
бет6/66
Дата06.03.2017
өлшемі4,29 Mb.
#7953
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   66

                

                                         

ӘДЕБИЕТТЕР 

 

1.



 

Мақатаев М. Жырлайды жүрек.- Алматы: Жазушы, 1993. - 492 б. 

2.

 



Оңғарсынова Ф. Өлеңдер мен поэмалар. - Алматы: Жазушы, 1987. -352б. 

3.

 



Жақыпбаев Ж. Ләйлә.- Алматы: Атамұра, 2002. -199 б. 

4.

 



Мырзалиев Қ. Көкейкестi.-Алматы: Атамұра, 2003. -275 б. 

   


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

    

 

38 



 

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 

А.БАЙНИЯЗОВ 

филология ғылымдарының кандидаты, доцент 

 

ҚАЗАҚ ЛЕКСИКОГРАФИЯСЫ ДАМУЫНДАҒЫ ТІЛҮЙРЕНІМДІК 

АУДАРМА СӨЗДІКТЕРІ ЖАЙЫНДА   

 

В статье рассматривается проблема теории изучения учебных переводческих словарей, а также 

затрагиваются вопросы издания первых переводческих словарей в истории казахской лексикографии. 

 

 The problem of translation lexicography theory and  edition problems of the first translation dictionary 

in Kazakh lexicography history are considered in this paper.  

 

Лексикограф  мамандарының  пікірі  бойынша  «Сөздік  бір  мезгілде  әрі 

тілге  белгілі  бір  нақты  дәрежеде  жасалған  сипаттама,  әрі  адам  туралы 

хабарлама болып табылады. Демек, сөздік мәдениеттің белгілі бір типі туралы 

хабарлама болып шығады. Осылайша, сөздік екі объектіге: онтологиялық (тіл) 

және  идеологиялық  (мәдениет)  –  сілтейді  деуге  болады».  Ғалымдар  өз 

тараптарынан  айтылған  ойды  қостайтын  тұжырым  ретінде  француздың  ұлы 

лексикографы  А.Рейдің  сөзін  келтіреді:  «Өзінің  басты  объектісі  ретіндегі  тіл 

туралы  хабарлама  бере  отырып,  сөздік  сонымен  бірге  әлем  жайлы  да 

бөлшектенген  хабарлама  жасайды»  [1.47].  Демек,  сөздік  ең  алдымен 

дидактикалық  құрал  бола  отырып,  екіншіден,  ғылым  мен  мәдениет  туралы 

ақпар  беретін  анықтамалық  құрал,  үшіншіден,  өзге  туындылардан  ерекше 

ғылыми еңбек. Сондықтан аударма сөздіктер басқа елдің тілдік байлығын, тілі 

арқылы  бейнеленетін  мәдениетін,  ғылыми-терминологиялық  кеңістігін 

көрсететін  лексикалық  бірлік  болумен  қатар,  өзге  тілді  үйретуге  қажетті 

тілүйретімдік  дидактикалық құрал болып табылады.  

Жалпы алғанда, сөздіктер типі жағынан біртілді және екітілді (немесе көп 

тілді)  сөздіктер  болып  екіге  бөлінеді.  Біртілді  сөздіктерге  тілді 

пайдаланушының  сөздерді  өз  ана  тілінде  сипаттама  жасайтын  түсіндірме 

сөздіктер  жатады.  Біртілді  түсіндірме  сөздіктер  болсын,  екітілді  аударма 

сөздіктер болсын лексикалық басты тұлғаларды қамту және мағыналарын ашу, 

дефиация беру дәрежесі жағынан сөздіктің адресатына және мақсатына қарай 

әр түрлі ауқымда жасала береді. Мәселен, мектеп оқушыларына арналған тілі 

жеңілдетілген    біртілді  түсіндірме  оқу  сөздіктері  –  көп  томды  түсіндірме 

сөздіктің  бір  томдық  ықшамдалған  нұсқасы  сияқты  сөздіктердің  жасалуы 

әлемдік  лексикографияда  бұрыннан  бар  дәстүр.  Екітілді  сөздіктерге  негізінен 

аударма  сөздіктер  жатады.    Аударма  сөздіктің  негізгі  объектісі  –  белгілі  бір 

тілдегі  сөздер  мен  тұрақты  сөз  тіркестерін  екінші  тілге  тәржімалау.  Аударма 

сөздіктер лексикография ғылымының принциптеріне сәйкес жасалады. Сөздер 

әліпби тәртібімен беріліп, оның тұсына стильдік белгілер (көне, тарихи, эмоц., 

экспр.)  қойылады  немесе  түсініктемелер  жазылады,  сондай-ақ  техникалық 

әдістер  (таңба  белгілер,  курсив,  қалың  бояулы  жазу)  пайдаланылады.  Екітілді 

сөздіктердің  білім  кеңістігінің  кеңейген  жаhандану  дәуірінде  лексикография 

ғылымында  алатын  орны,  оны  ұдайы  теориялық    және  практикалық  жақтан 

жетілдірудің маңызы ерекше.  


    

 

39 



 

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 Байниязов А. Қазақ лексикографиясы дамуындағы тілүйренімдік...  

 

 



Көздеген  мақсаты  мен  ғылыми  мазмұны  жағынан  маңызды  әрі  елеулі 

сөздіктердің  бірі  –  1954  жылы  шыққан  50 000  сөзді  қамтитын  «Орысша-

қазақша  сөздік»  (жалпы  редакциясын  басқарған  –  Н.Сауранбаев).  Аударма 

сөздіктің  тағы  бір  түрі  –  әр  түрлі  ғылымдар  саласында  қолданылатын 

аталымдар  тізімінен  тұратын  екітілді  (көптілді)  салалық  терминологиялық 

сөздіктер. 

Аударма  сөздіктер  екінші  тілді  оқып-үйренуге,  тілдерді  оқыту,  үйрету 

процесінің  тиімді  жолға  қойылуына,  сондай-ақ  тәржіманың  ғылыми-

практикалық  жұмыстарының  жоғары  деңгейде  қалыптасуына  игілікті  ықпал 

етеді [2.36-37].         

Аударма сөздіктері – «Бір тілдің сөздік құрамына, лексикалық байлығына 

негізделіп,  сөздің  негізгі  мағынасы,  семантикалық  құрылымы,  сөздің 

грамматикалық  тұлғалар  арқылы  түрленуі,  стильдік  ерекшеліктері,  сөз 

тіркесімділік  қабілеті,  осы  сөз  дәйек  болатын  тұрақты  тіркестер  жан-жақты 

қамтылатын  екітілді  сөздіктер;  ғылымның  белгілі  бір  саласына  қатысты 

терминдік  атаулардың  екінші  тілдегі  баламасы  көрсетілетін  салалық 

терминологиялық сөздіктер; сөздік құрамының белгілі бір шектеулі бөлігі ғана 

қамтылатын,  арнайы  бір  топқа  (мыс.,  мектеп  оқушыларына,  тілді  жаңа 

үйренушілерге)  арналған  тілашар  сөздіктер»  [3.123].  Осы  кезге  дейін  қазақ 

лексикографиясы бойынша баспа жүзін көрген аударма және терминологиялық 

сөздіктердің  хронологиясын  беріп,  талдау  жасаған  ғылыми  еңбектер  жарық 

көрді [4,3.124-130].          

Жалпы  лексикография  бойынша  жасалған  жіктемелер  арасындағы 

мамандар  тарапынан  сапалы  саналып  жүрген  еңбек  –  В.В.Дубичинскийдің 

«Лексикографиялаудың  ұстанымдары  мен  сөздіктер  типологиясы»  атты 

мақаласы  [5].  Ғалым  осы  еңбегінде  сипатталатын  тіл  санына  байланысты 

сөздіктердің мынадай типтерін атайды: 

–  біртілді:  1)  түсініктеме  беруші  немесе  түсіндіруші  (энциклопедиялық, 

түсіндірме,  терминологиялық,  этимологиялық,  ономастикалық,  кірме  сөздер 

сөздігі  т.б.);  2)  тіркеуші,  мұнда  түсініктемесіз  тек  сөз  тізбелері  беріледі 

(орфографиялық, жиілік, кері әліпбилік т.б.); 

 



екі тілді және көптілді (аударма); 

Лексикографияның  атқаратын  қызмет  түрлеріне  қарай  сөздіктерді 

В.Г.Гак төрт топқа бөліп қарастырады:  

1.

 



Тіларалық  қатынаспен  байланысты.  Олар  көбінесе  екітілді  аударма  

сөздіктер, тілдескіштер арқылы жүзеге асырылады. 

2.

 

Тілді  үйрету  ісімен,  түсініксіз  сөздерге  түсініктеме  берумен 



байланысты.  Бұл  жерде  лексикографиялық  материалдардың  біртілді  немесе 

екітілді  болуы  мүмкін.  Олар  глоссарийлер,  тілдескіштер,  сөздіктер  түрінде 

кездесуі мүмкін. Тілді үйрету ісі: а) қазіргі сөйлеу тілінен өзгешелігі бар мәдени 

мәтінді оқуға (бұл ерте дәуірде жазылған мәтін болуы немесе мүлде басқа тілде 



    

 

40 



жазылған  мәтінді  оқуға  байланысты  болуы  мүмкін);  ә)  шет  тілді  үйренуге 

қатысты  болуы   мүмкін; б) ана     тілін    үйренуге     қатысты   болуы    мүмкін; 



А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 Байниязов А. Қазақ лексикографиясы дамуындағы тілүйренімдік...   

 

 



3.

 

Ана  тіліне  сипаттама  жасаумен,  оны  нормаландыру  ісімен 



байланысты. Міндеттердің бұл тобы түсіндірме сөздіктер арқылы, және біртілді 

арнаулы  сөздіктер  (орфографиялық  сөздік,  қиындықтар  сөздігі,  т.б.)  арқылы 

жүзеге асады. 

4.

 



Тілді ғылыми тұрғыдан зерттеуге байланысты.  

Міндеттердің  бұл  тобы  өмірге  екітілді  және  біртілді  сөздіктердің  түрлі 

типтерін әкелді. Тіпті лексикографияның байырғы, ерте кезеңінің өзінде (XVI – 

XVII ғғ.) мұндай сөздіктер екітілді қатынас құралы ретінде емес, бар болғаны 

бұрын  белгісіз,  жаңа  тілдерді  сипаттау  үшін  эрудист-ғалымдар  тарапынан 

құрастырылып отырған [6.32]. 

Көне  түркі  кезеңіндегі  түркі  лексикографиясының  жетістіктері  туралы 

жазылған  еңбегінде  М.Малбақов  М.Қашғари  заманындағы  араб,  парсы  және 

түркі  лексикографиясы  туралы  ғалымдардың  ой-тұжырымдарына  талдау 

жасайды [7]. Ғалымның пікірі бойынша, жер жүзіндегі мәдениет атаулы дәстүр 

сабақтастығы  арқылы  сақталып,  біртектілікке  қол  жеткізеді.  Бірақ  қандай 

мәдениет  болса  да,  өзге  мәдениеттен  нәр  алып,  байып  отырады.  Біз  де 

ғалымның  осы  пікірін  қуаттай  келіп,  аударма  сөздіктердің  ғылым  тілін 

дамытудағы  рөлін  ерекше  атай  келіп,  аударма  сөздіктердің    жасалуы  тілдің 

жаңашылдық  пен  өзге  тілдердің  сөздікшіліктегі  озық  дәстүрін  бірге  алып 

келетініне сенеміз.  

          «Диуани  луғат  ат-түрк»  -  ХІ  ғасырда,  Қарахан  дәуірінде  жазылған  мұра. 

Оның  еңбегі  құрылымдық-әліпбилік  ұстаным  негізінде,  лексиканың  сөз 

таптарына бөліну ерекшелігі ескеріліп жасалған туынды [8].  «Диуани» - түркі 

тілдерінің бірінші салыстырмалы сөздігі және ең әуелгі филологиялық зерттеу. 

«Диуанда»  сол  кездегі  түркі  тайпаларының  тілдері  тұңғыш  рет  ғылыми 

тұрғыдан  жүйеленеді.  Ондағы  жеке  сөздердің  тек  қана  мағыналары  емес, 

этимологиясы  да  түсіндіріледі.  Сонымен  бірге  ол  сөздердің  қандай  тайпаның 

тіліне тән екендігі анықталады [9.3]. М.Қашғаридің сөздігі жоғарыдағы дәстүр 

сабақтастығының дәлелі. 

Қазақ  сөздіктерінің  халқымыздың  Ресей  империясына  кіргенге  дейінгі 

кезеңде араб-парсы-түркі лексикографиясы дәстүрінде жасалғанында дау жоқ. 

XVІІІ  ғасырдан  бергі  қазақ  тіліне  қатысты  сөздіктердің  басым  көпшілігі 

орысша-қазақша  тіл  үйрену‚  аударма  жасау  қажеттілігін  өтеуге  арналып‚  сол 

дәуірдегі  патшалы  Ресей  әкімшілігі  мен  Кеңес  үкіметінің  ұстанған  тіл 

саясатына  сәйкес  келетін  прагматикалық  мақсат-мүдделерге  сай  жасалды. 

Содан бергі аралықта әр қилы себептермен әр түрлі мамандық иелері екі ел, екі 

тіл  арасын  жақындастыруға  ат  салысып,  сөздіктер  құрастырумен  айналысты. 

Белгілі ғалым Р.Сыздықтың сөзімен айтсақ, соңғы

 

екі-үш ғасыр ішіндегі қазақ 



лексикографиясы орыс тілімен тікелей байланысты болған.  

Сондықтан 

XVIII-XIX 

ғасырлардағы 

қазақ 

лексикографиясы 



ескерткіштерінің  дені  –  екітілді  сөздіктер.  XIX  ғасырдың  екінші  жартысынан 

    

 

41 



1917 жылға дейінгі мерзімде жарық көрген лексикографиялық еңбектердің де 

басым  көпшілігі   орысша-қазақша  және  қазақша-орысша сөздіктер  еді. Олар  



А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 Байниязов А. Қазақ лексикографиясы дамуындағы тілүйренімдік...   

 

 



«Кезінде  күнделікті  мұқтаждықты  өтеу  үшін  жасалды,  яғни  Ресей 

империясының  қоластына  енген  қазақтармен  жасалатын  әр  алуан  қарым-

қатынасты  жеңілдету  мақсатын  көздеп,  қазақтардың  орыс  тілін,  орыстардың 

қазақ тілін үйренетін құралы ретінде құрастырылды» [10]. 

Қазақ  лексикографиясының  тарихын  зерттеген  ғалымдардың  еңбектеріне 

назар  аударар  болсақ,  ең  алғашқы  орысша-қазақша  сөздіктің  1774  жылы 

Өскемен  бекінісінде  құрастырылғандығы  анықталады.    Бұл  қолжазба  сөздік 

қазіргі  кезде  Санкт-Петербург  қаласындағы  Салтыков-Щедрин  атындағы 

көпшілік кітапхананың қолжазба бөлімінде сақтаулы. Сөздік парақ қағаздың екі 

жақ бетіне бірдей жазылған. Таза сөздік тізбесі 40 парақ, яғни, 80 бет. Ол 3130 

сөз  бен  сөз  тіркестерінен  тұрады.  Қазақ  тілі  материалдары  ішінен  алғашқы 

болып  баспа  бетін  көргені  –  академик  И.П.Фальк  құрастырған  немісше-

татарша-қазақша-бұхарлықша-қалмақша 

сөздер 


тізімі. 

Сөзтізбенің  

тақырыптық  аясы  төмендегідей  ретте  берілген:  сан  есімдер,  діни  сөздер, 

туыстық  атаулар,    табиғат  кұбылыстарының  атаулары  –  аспан  денелері,  ауа 

райы,  уақыт  пен  кеңістік  өлшемдері,  жыл  мезгілдері  атаулары,  кен,  ағаш 

атаулары,  анатомиялық  атаулар,  төрт  түлік,  үй,  ыдыс-аяқ,  қару-жарақ,  тағам 

атаулары, өздік есімдіктер, адам қасиеті мен түр-түсті білдіретін сапалық сын 

есімдер. Сөзтізбе 200 сөзден кұралған. 133 сөздің қазақша баламасы берілген.  

Қазақ  тілі  материалдары  арасынан  екінші  болып  жарық  көргені  –  1825 

жылы  Г.Ю.Клапрот  жариялаған  шағын  французша-қазақша  сөздік.  Аталмыш 

сөздікте төрт жүзге таяу қазақ сөздері келтірілген.  

1859 жылы М.Бекчуриннің «Начальное руководство к изучению арабского, 

персидского  и  татарского  языков  с  кратким  объяснением  существующих  в 

Оренбургском крае наречий башкир и киргизов и приложением к нему русско-

персидско-татарских  слов,  разговоров  и  прописей»  атты  оқулығы  жарық 

көреді.  Бұл  еңбекте  автор  араб,  парсы  және  татар  тілдерінің  фонетикалық, 

грамматикалық  негіздерін  салғастыра  түсіндіруді  мақсат  еткен.  Екінші 

бөлігінде  аталған  тілдердегі  сөздердің  салыстырмалы  кестесін  келтіріледі. 

Қазақ  тіліндегі  сөздер  салыстырма  материал  ретінде  беріледі.  1861  жылы 

Н.И.Ильминскийдің  «Материалы  к  изучению  киргизского  наречия»  атты 

еңбегінің  құрамында  көлемді  қазақша-орысша  сөздік  жарық  көреді.  Бұл 

тұңғыш  қазақша-орысша  сөздік  болатын.  Ы.Алтынсариннің  «Начальное 

руководство  к  обучению  киргизов  русскому  языку»  (Орынбор,  1879)  атты 

еңбегінде  қазақ  тілінің  сөздері  тақырыптарға  бөлініп  беріледі.  Төмендегідей 

тақырыптық топтамалар келтірілген. Жеке кітап болып шыққан тұңғыш сөздік 

–  1883  жылы  Ешмұхамбет  Букин  құрастырған  «Орысша-қазақша  және 

қазақша-орысша сөздік».  

Қазақ  лексикографиясындағы  екітілді  шағын  сөздіктер  құрылымын 

зерттеуші  Р.Түсіпқалиева  қазақ  тіліндегі  оқу  лексикографиясының  тарихына 

тоқтала отырып, Н.И.Ильминский, Ы.Алтынсарин, И.Букин, Ж.Көшербаев, т.б. 



    

 

42 



авторлар  тарапынан  жасалған  екітілді  сөздіктердің  құрылымына,  қазақ 

лексикографиясы үшін маңызына кеңінен тоқталады [11]. 



 

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 Байниязов А. Қазақ лексикографиясы дамуындағы тілүйренімдік...   

 

 



Аударма  сөздіктердің  жасалуы,  жарыққа  шығуы  қоғамның  әлеуметтік-

саяси жағдайымен де байланысты. Кеңес үкіметі кезінде барлық ТМД елдерінің 

халықтары  үшін  орыс  тілін  үйрену  басым  бағыттардың  бірі  болғандықтан, 

сөздіктеріміздің басым көпшілігі де орысша-қазақша болып келді. Қазіргі таңда 

Қазақстанның халықаралық тұрақты сыртқы байланыстарының кең өріс алып, 

елімізге  келім-кетім  артуынан,  ғылыми  байланыстардың  шегі  әлемге 

жайылуынан аударма сөздіктер көптеген елдердің тілінен жасалуда.    

Қорыта келгенде, екітілді сөздікте ескерілуі қажетті жағдайлар көп болады. 

Аударылатын  сөздің  мағынасын  толық  ашу  ісі  екінші  тілде  балама  сөздің 

болу/болмауына  байланысты  болмақ.  Кей  жағдайда  сөз  мағыналары 

біріктіріліп  жіберіледі  немесе  негізгі  мағына  ғана  беріледі.  Аударма 

сөздіктердің ғылыми-теориялық негіздерін зерттеуші ғалым В.П.Берков екітілді 

лексикографияның екі тіл арасында болатын өзара функционалдық тәуелділік 

мәселесін зерттейтіндігін  жазған болатын.  «Кіріс  тіл – аргумент, шығыс тіл  – 

функция» - деген еді [12.13]. Демек, екінші тілдің жүйесі мен құрылымы толық 

көрінбейді, олар тек бірінші тілге толық сипаттама беру үшін қажетті мөлшерде 

ғана ашылады. Және бұл мәселе де, жоғарыда сөз болғандай, сөздіктің көлемі 

мен  адресатының  ерекшеліктеріне  (оқырманның  ана  тілі,  тілдік  даярлығы, 

мамандығы, т.б.) байланысты әр түрлі шешілуі мүмкін.  

 

ӘДЕБИЕТТЕР 



 

1.

 



Rey  A.  Les  bases  theoriques  de  la  description  lexicographique  du  français:  tendances  actuelles.,  Р., 

1968. 


–240 p. 

2.

 



Қазақ  тілі.  Энциклопедия.  –  Алматы:  Қазақстан  Республикасы  Білім,  мәдениет  және  денсаулық 

сақтау  министрлігі Қазақстан даму институты, 1998. – 508 б.   

3.

 

Өзбекова  Г.С.  Энциклопедиялық-анықтамалық  басылымдардың  ерекшеліктері:  Оқу    құралы.  – 



Алматы: Қазақ университеті, 2003. – 212 б.  

4.

 



 Малбақов М. Қазақ сөздіктері (Қазан төңкерісіне дейінгі қазақ сөздіктері хақында). – Алматы: Ана 

тілі, 1995. – 112 б.    

5.

 

Дубичинский  В.В.  Принципы  лексикографирования  и  типология  словарей  //Вопросы 



языкознания. 1991. – №5. – C.24-287.  

6.

 



Гак  В.Г.    О  некоторых  закономерностях  развития  лексикографии  (учебная  и  общая 

лексикография в историческом аспекте) //Актуальные проблемы учебной лексикографии. – М.: 

Рус.я-к. 1977. – 320 c.  

7.

 



Малбақов  М.  Сөздік  түзу  тәжірибесіндегі  дәстүр  мен  жаңашылдық  //Құдайберген  Жұбанов 

және қазақ тіл білімі. – Алматы, 1999. – 239-243 бб. 

8.

 

Кононов  А.Н.  Махмуд  Кашгарский  и  его  «Дивану  лугат  ит-турк»  //»Советская  тюркология», 



1972, - №1. 

– С. 4-12.  

9.

 

Қашқари М. Түбі бір түркі тілі (Аударғандар: Қ.Бекетаев., Ә. Ибатов). – Алматы: Ана тілі, 1993. – 



192 б.  

10.


 

Сыздықова  Р.  Қазақ  лексикографиясының  дамуындағы  орыс  ғалымдары  мен  авторларының 

қызметі // ҚазССР ҒА Хабарлары. Тіл-әдебиет сериясы. 1975. - №1. 3-9 бб.   

11.

 

Түсіпқалиева Р. Қазақ лексикографиясы: екітілді шағын сөздіктердің құрылымы: филол. ғыл. 



канд. ... дисс.:10.02.02. - Алматы, 2007. – 126 б. 

12.


 

Берков  В.П. Вопросы двуязычной лексикографии. -Л.‚ 1973. – 190 с. 

 

 



    

 

43 



А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 

K.T.ANDABAYEVA 

head teacher of A.Yassawi KTIU 



 

 THE METHOD OF COMMUNICATIVE APPROACH AS THE MOST 

EFFECTIVE METHOD OF TEACHING A FOREIGN LANGUAGE 

 

       


Мақалада  шет  тілдерін  оқытудағы  коммуникативті  әдістің  мәні  қарастырылып,  оның 

принциптері талданады. 

 

 



В  данной  статье  рассматриваются  различные  методы  обучения  иностранным  языкам

Особое предпочтение отдается  коммуникативному методу  обучения как наиболее  эффективному. 

Дается анализ принципам вышеуказанного метода

 

         

Nowadays  in  the  times  of  high  technologies  and  in  the  times  of 

globalization  and  integration  knowledge  of  a  foreign  language  is  an  urgent 

necessity.  Realization  of  speech  activity  fluently  in  a  foreign  language  is  a  real 

way to another culture and its native-speakers. As Rogova G.V. states the study of 

a  foreign  language  must  bring  a  learner  to  the  acquiring  speech  skills  which 

realize  the  communicative  essence  of  the  language  –  serving  as  a  means  of 

communication,  broadening  of  the  learner’s  outlook  and  development  of 

intellectual  opportunities  of  learners  [1.55].  In  the  process  of  teaching  we  try  to 

use  widely  reserves  of  an  individual, reserves  of  brain  and  latent  possibilities  of 

mental activity. The language like a puzzle consists of a great number of parts. In 

order  to  design  this  puzzle  you  need  patience,  time,  diligence  and  mood.  It  is 

impossible to design this construction without maximum of efforts. But designing 

the  puzzle  is  not  only  a  labor  but  it  is  also  a  hobby  if  you  want  to  relax  in  this 

way.  Just  the  same  we  have  in  the  situation  with  the  foreign  language  –  you 

should pay attention to everything, you need time, patience, effort but you should 

not treat your study of the foreign language as a heavy labor as it is an interesting 

process  of  development  and  acquiring  extra  knowledge  and  skills  which  will  be 

useful in future. And as a reward you will be able to use this language as a means 

of communication in your everyday life.  

      English  teachers  have  been  setting  themselves  the  question  of  choosing  the 

best ways of improvement the process of teaching the foreign languages for last 

few decades. There are different methods of teaching the foreign languages: 

a)

 



grammar-translation method; 

b)

 



silent way method; 

c)

 



method of total-physical response; 

d)

 



method of immersion; 

e)

 



audio-lingual method; 

f)

 



method of communicative approach. 

     Every time with the appearance of another new method of teaching the foreign 

language scientific and theoretical principles and principles of teaching have been 

changing and the procedure of teaching has been changing as well. Nowadays the 

leading  specialists  in  the  sphere  of  linguistic  education  regard  the  method  of 

communicative  approach  as  the  most  effective  method  of  teaching  the  foreign 

languages. For  the  first  time  this method was approved more than 50 years ago.  


    

 

44 



А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 Andabayeva K.T. The Мethod of Communicative Approach as the Most Effective...   

 

 



Excellent results proved the effectiveness of the communicative approach which 

is widely used in the majority of language schools throughout the world. All the 

educational  equipment  of  world-famous  brands  like  Oxford  and  Cambridge  is 

based on this very method of teaching. Just this very method combines theory of a 

language  structure  and  communicative  linguistics  and  takes  the  principles  of 

formation  of  communicative  competence,  authentic  material  and  interactivity  of 

tasks  into  consideration.  The  method  of  communicative  approach  of  teaching 

foreign languages foresees the language training, consisting of the following four 

parts: reading, writing, speaking and aural comprehension. The division of these 

parts  into  active  and  passive  activities  is  wrong.  The  activity  cannot  be  passive 

because  passivity  is  inactivity.  But  they  are  divided  into  efficient  (speaking  and 

writing) and receptive (aural comprehension and reading) types of speech activity. 

“Speaking  and  listening  are  aural  types  of  speech  activity  when  writing  and 

reading are written” [1.103]. None of these types of speech activity does not exit 

isolated in the real communication. They are connected with each other. “ In order 

to take part in the communication a learner must have efficient skills ( speaking 

and  writing)  and  receptive  skills  (  aural  comprehension  and  reading)  as  well. 

Isolation  of  types  of  speech  activity  in  teaching  may  cause  that  situation  when 

learners  will  be  able  to  speak  on  the  definite  topic.  But  they  will  not  be  able  to 

comprehend  the  speech  and  so  they  will  not  be  able  to  take  part  in  the 

communication or to understand reading and hearing, will not be able to compose 

their own expressions” [1.103].  The communicative approach of teaching uses all 

these types of speech activities in complex. 

The  peculiarity  of  the  communicative  approach  of  teaching  the  foreign 

languages is that grammatical and lexical structures are used in situations which 

are very close to real life. As a rule the communicative direction does not concern 

operations  themselves,  fulfilled  by  learners  but  it  concerns  the  formulation  of  a 

task  which  has  communicative  character.  Let  us  explain  this  factor  through  the 

model. The first operation of efficient lexical skill is actualization of vocabulary. 

The essence of this operation is transition of lexical units into effective memory. 

The task without communicative approach will be the next: name orally the words 

belonging  to  the  topic  “Clothes”.  All  the  learner’s  attention  is  directed  to  the 

recalling  the  words  without  the  communicative  aim.  The  task  with  the 

communicative direction will be the next: “You are going to Moscow in winter. 

Name  the  parts  of  clothes  which  you  are  going  to  take  with  you”.  Due  to  this 

method  of  teaching  English  the  vocabulary  has  been  constantly  increasing 

because  of  constant  exchange  of  words  and  perception  of  new  idioms  not  only 

from the teacher but also from other group mates.  

         As  Passov  Ye.  I.  states  in the  communicative  approach  method  “the  basic 

situation  is  that  it  is  impossible  to  teach  speaking  without  teaching 

communication, without creating conditions of speech communication at lessons” 

[2.7].  The  method  of  communicative  approach  supposes  realization  of 

communication in class through the target language from the  very   beginning  of  


    

 

45 




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   66




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет