§11-§23. Қоғамға ер және әйел адамда мҥше бола алады. Қоғамға кiрер кезде

 
146 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
İ.ERPAY 
Ahmet Yesevi Üniversitesi Kazakistan Tarihi Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi 
 
                                   SOSYOLOJİK BİR ALGI OLARAK DİN   
     
 
Осы  мақалада  діни  сенімнің  қоғамға  әсері  мен  қоғамның  осы  діни  наным-сенімді  ӛзіндік 
тҥсініп-ҧғыну  мәселесі  зерделенген.  Сондай-ақ,  тарих  қойнауындағы  ӛзгерістер  ғалымдардың 
дәйекті кӛзқарастары тҧрғысынан да ерекше қарастырылған.  
 
В статье рассматривается влияние религии на общество и различия в понимание одной и той 
же религии в различных обществах, а так же на основе взглядов тех или иных ученых раскрывается 
содержание данных изменений в историческом процессе.  
 
The  article  deals with  the  religion  influence  on a  society and  differences  in  understanding  the  same 
religion in various societies. The substance of given changes in the historical process is successively opened 
on basis of different scientists‟ views as well. 
 
 
 
Yaşam  denilen  olgunun  her  alanını  tam  olarak  çözümleyemeyen  insanoğlu  tarih 
sürecinin başlangıcından bu yana bir takım inanç unsurlarına ihtiyaç duymuştur. Farklı 
toplumlarda ve zamanlarda değişik adlar adı altında din olgusu tüm insanların tarihinde 
var  olmuştur  ve  hala  da  olmaya  devam  etmekte  ve  etmeye  de  devam  edeceğe 
benzemektedir.  İnsanlık  tarihinde  birey  olarak  bir  dine  mensup  olmayan  kimseler 
bulunmakla  birlikte,  dinsiz  bir  toplum  görülmemiştir.  Zaman  zaman  dini  yok  sayıp, 
dinin  fonksiyonel  yönünü  görmezden  gelerek,  dinsiz  bir  toplum  oluşturmak  isteyen 
ideolojik hareketler ortaya çıkmış olsa da bunda muvaffak olamamışlardır. Din, sosyal 
bir  karaktere  sahip  olması,  inananlarına  belli  bir  takım  değerler  ve  semboller  sistemi 
vererek belli bir zihniyet kazandırdığı için toplumların yaşamında önemli bir yere sahip 
olmuş ve sosyolojinin imtiyaz sahibi bir konusu olma özelliğini teşkil etmiştir. İnsanın 

147 
 
ve  dolayısıyla  toplumun  yaşam  alanını  koymuş  olduğu  kural  ve  kaidelerle  belirleyen 
din, bu yönüyle de büyük ilgi ve saygı duyulan bir müessesedir. Dinin birey ve toplum 
hayatına  getirdiği  meşruiyet  ölçüleri  aynı  zamanda  ona  sosyal  bir  karakter  de 
kazandırmaktadır.  Böylece  din,  gündelik  hayatta  yaşananlarla  bire  bir  ilişki  içerisine 
girerken  gündelik  hayatta  meydana  gelen  değişimler,  dinin  geleneksel  dini  davranış 
biçimlerini  etkilemekte  ve  değiştirmektedir.  Din  toplumların  hayatlarında  etkili 
olabildiği gibi toplumlar da  dini  yorumlama noktasında dinin üzerinde belirli etkilere 
sahiptir.   Tarihten bu yana insanoğlunun hem zihin hem de eylem dünyasında etkisini 
hissettiren  din  kavramının  anlaşılması  ve  özellikle  onun  toplumsal  boyutta  ne  tür  bir 
yaşam biçimi ortaya çıkardığı konusu din sosyolojisi disiplinini ortaya çıkarmıştır. Din 
sosyolojisi  hem  dinin  sosyolojik  perspektiften  toplumlar  üzerindeki  etkilerini  hem  de 
aynı dinin farklı toplumlardaki farklı algılarını incelemektedir.       
Din  ile  toplum  arasındaki  münasebetleri  inceleyen  ve  birtakım  saptamalarda 
bulunan  sayısız  yazar  ve  düşünür  genellikle  iki  ana  yaklaşımdan  birini 
benimsemişlerdir. Bunlardan ilki aklın ve ruhun maddeyi yarattığını öne süren idealist 
bir  yaklaşımdır.  Din  ve  toplum  arasındaki  ilişkiler    noktasında    dinin  sosyal  yapıyı 
belirlediğini ve yarattığını savunur. İkinci yaklaşım ise sosyal yapının ve çevrenin dini 
belirleyeceğini, dinin ancak toplumsal yapının kendine özgü niteliklerini içeren ve bu 
niteliklere göre şekil bulan bir inanç ve değerler sistemi olduğunu savunan materyalist, 
yani  maddeci   dünya   görüşüdür.  Kapitalizmin   gelişmesi   için   elverişli  ortamı
  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Erpay İ.
 
Sosyolojik bir algi olarak din
  
 
 
  
Protestanlığın  oluşturduğunu  savunan  M.  Weber  ile  bu  görüşün  aksini  savunan, 
kapitalizmin  gelişmesi  tarihi  süreç  içerisinde  ortaya  çıkmıştır,  şartlar  onu  ortaya 
çıkarmıştır diyen Tawney ve dinin insan yapısı olduğunu, insanın açıklamakta güçlük 
çektiği  olguları  doğaüstü  düşünce  iklimine  mal  etmeye  çalıştığını  savunan  Marx-
Engels, din-toplum münasebetlerinin farklı değerlendirmelerini ortaya koymaktadır.  
Din  sosyolojisi  literatüründe  din,  asli  ve  işlevsel  olmak  üzere  ikili  bir  tasnifle 
değerlendirilmektedir.  Asli  tariflerinde,  dinin  sahip  olduğu  kutsal,  aşkın,  ilahi  ve 
tabiatüstü gibi hususiyetleri ön plana çıkarılırken; işlevsel tanımlamalarda ise birey ve 
toplum  hayatında  ortaya  koyduğu  işlevlerden  hareket  edilir.  Dinin  asli  tanımı  yerine 
onu  toplum  içerisindeki  bütünleştirici  fonksiyonlarından  hareketle  ele  alan  yapısal 
fonksiyonalistler  din  meselesini  sosyal  bütünleşme,  sosyal  çatışma  ve  sosyal 
değişmeye  etkisi  açısından  değerlendirmişlerdir.  Bu  görüşteki  din  algısı  din  ve  değer 
sistemi  ile  din  ve  cemiyet  olaylarının  anlamlandırılması  üzerine  kurulmuştur. 
Genellikle  din  tanımında  üç  farklı  görüş  belirtilmektedir:  ilki  dinin  özü  itibariyle 
tanımı, ikinci olarak dinin pratikteki tanımı, üçüncü ve son olarak da bu iki tanımın fert 
ve sosyal yapıya yararlılık (pragmatist yaklaşım) dereceleri itibariyle tanımıdır. Birinci 
yaklaşım  dinin  ne  olduğunu  sorar,  ikinci  yaklaşım  dinin  ne  yaptığını,  işlevinin  ne 
olduğunu sorar, üçüncü yaklaşım ise dinin bundan önceki iki tanımının fert ve toplum 
açısından  ne  derecede  faydalı  olduğu  sorusunu  sorar.  Bu  üç  farklı  bakış  açısı  ve  bu 
bakış açılarının  ortaya  çıkardığı  üç  farklı  soru  dinin  tanımını  ortaya  koymaktadır.  Bu 
dinin ne olduğu, işlevinin ne olduğu ve faydasının ne olduğu sorularından yola çıkarak 
sanayi  öncesi  durağan  toplumlarda  dinin  özü  ile  ilgili  tanımlamalara  uygun  bir  dini 

 
148 
yaşayışın hakim olduğu görülürken, hızlı, sosyal değişimlerin yaşandığı ve geleneksel 
olandan modern olana geçişin yaşandığı toplumlarda ise işlevsel din tanımlarına uygun 
bir  dini  yaşayışın  hakim  olduğu  görülmektedir.  Ancak  bu  iki  sorunun  din  açısından 
ortaya koyduğu ve yaşandığı zaman ve de toplumlarda hangisinin daha faydalı olduğu 
konusunda  kesin  bir  kanaate  varılamaz.  Her  zamanı  ve  toplumu  kendi  şartları 
çerçevesinde ele almak ve değerlendirmek gerekmektedir. Durağan toplumlarda dinin 
özünün,  mekanize  olmuş  toplumlarda  ise  dinin  işlevselliğinin  daha  faydalı  olduğunu 
söylemek  de  mümkün  olabilir.  Çünkü  dinin  özü  her  zaman  değişmez  olarak  kalırken 
onun  işlevleri  ve  yansıma  biçimleri  farklılıklar  arz  edebilir.  Örneğin  İslam  dinine 
mensup  olan  İran,  Endonezya,  Suudi  Arabistan,  Azerbaycan,  Türkiye  ve  Kazakistan 
devletlerinde  yaşayan  toplumlarda  İslam  dininin  işlevselliği  ve  yansıması  büyük 
farklılıklar arz etmektedir. Aynı şekilde Hıristiyan dinine mensup olan İtalya, Fransa, 
İngiltere,  Amerika,  Rusya  ve  Yunanistan  devletlerinin  toplumlarında  da  gerek   
mezhepsel   gerekse   kültürel  olarak  Hıristiyan  yaşam biçiminin farklılıklar arz ettiği 
görülmektedir.  Din  olaylarının  belirli  ölçülerde  coğrafi,  toplumsal  ve  kültürel 
değişkenlere  bağlı  bulunması,  dinin  sosyal  bir  karaktere  sahip  olduğunun  delilidir. 
Buradan  da  anlaşılacağı  üzere  din-toplum  arasındaki  etkisel  münasebetler  tek  taraflı 
yani  sadece  dinin  toplum  üzerindeki  etkisinin  var  olmadığını,  toplumların  da  dini 
yaşama  biçimlerinde  etkili  olduğunu  göstermektedir.  Dolayısıyla  dinin  yararlılık 
konusu izafi bir kavram olmakla beraber ondan faydalanana göre de değişmektedir.
  
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Erpay İ.
 
Sosyolojik bir algi olarak din
  
 
 
  
Din-Toplum-Fert İlişkisi 
Bir  inancın  sosyal  olarak  bir  geçerliliği  ya  da  bağlayıcılığı  varsa,  o  inancın 
sosyolojik  bir  din  olduğunu  söyleyebiliriz.  Sosyolojik  olarak  din,  birey  ve  toplumla 
ilişkisi bakımından, psikolojik ve sosyolojik bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir 
tek  inanca sahip  olmak,  inancın  bir  sistem  olarak  idrakinden  doğan  psikolojik  tatmin 
sağladığından  bireyi  ilgilendiren  psikolojik  bir  yöne;  sosyal  bütünleşmeyi  ve  aidiyet 
duygusunun tatminini sağlaması açısından da sosyolojik bir yöne sahiptir. Din-toplum 
münasebetlerinin psiko-sosyal bağıntısını bu şekilde ifade ederken, batıda, hususiyetle 
Protestan İlahiyatçı ve düşünürlerin etkisiyle XVIII. ve XIX. yüzyıllar boyunca ortaya 
çıkan aşırı sübjektif bakış açıları dini, tamamıyla ferdi bir olaymış gibi ortaya koyma 
eğilimini  doğurmuştur.  Ancak  bu  tutum,  XIX.  yüzyıldan  sonra  terk  edilmiş,  bu 
dönemden  sonra  din  sosyal  şartlardan  ve  olaylardan  hareket  edilerek  açıklanmaya 
çalışılmıştır. Dinin ferdi olduğu kadar, aynı zamanda ferdi aşan sosyal bir karakteri de 
vardır.  Her  din,  bir  toplum  içerisinde  ortaya  çıkmakta  ve  gelişmektedir.  Bu  da  dinin 
objektifleşerek bir gruba bir topluma  mal olması demektir. Din mahiyeti gereği teker 
teker  bireylere  nüfuz  etse  de  zaruri  olarak  onların  fevkine  yükselerek  fertler  arasında 
bir  köprü  vazifesi  görür.  Bilinen  bütün  insan  toplumlarında  bir  dine  rastlandığı  gibi, 
sosyal bir olgu olması nedeniyle sorunların, olayların ve çatışmaların olmadığı bir din 
de mevcut değildir. Çünkü dinin objektifleşip, sosyalleştirici araç olması, bir topluma 
mal  olması,  bir  cemaati  ortaya  çıkarması,  dini  olayların  belli  ölçülerde  ve  çeşitli 
değişkenlere bağlı bulunduğunu göstermektedir. Bu da bizi din ve  toplum ilişkilerine 
götürmektedir.  Buradan  da  anlaşılacağı  üzere  din  ferdiyetçi  bir  etkiden  daha  fazla 
toplumsal bir etkiye sahiptir. 

149 
 
Dinin Toplumsal İşlevi 
Bireysel anlamda insanların aşkın olanla bağ kurmalarını sağlama, dünya kurma, 
içinde  yaşanılan  dünyayı  tanıma  ve  bu  dünyada  insanın  kendisini  belirli  bir  yere 
yerleştirmesinin  modeli  olma  gibi  birtakım  fonksiyonları  üstlenen  din,  toplumsal 
düzeyde de bir çok işlevi yerine getirmektedir. 
Toplumsal  gelişim  ve  değişimin  düşünce  ve  değerleri  değil  de  düşünce  ve 
değerlerin  toplumsal  gelişimi  sağladığını  savunan  ve  bu  alanda  özellikle  dinin 
ekonomik  gelişme  alanında  nasıl  etkili  olduğunu  savunan  Max  Weber,  kuşkusuz 
soruna bu yaklaşımla eğilenlerin en önemlilerinden biridir. Weber, dinsel düşüncelerin 
kapitalist  gelişmeyi  ne  ölçüde  etkilediğini  araştırmış,  ekonomik  bir  ethos‘un  ya  da 
ruhun  oluşmasında  bu  dinsel  fikirlerin  ne  gibi  bir  payı  olduğunu  incelemiştir. 
Ekonomik  faktörün  önemini  inkar  etmemekle  birlikte  Weber,  kapitalizmin  ortaya 
çıkışında  ve  gelişmesinde  en  az  ekonomik  faktör  kadar  psikolojik  faktörün  de  etkin 
olduğunu  belirtmiştir.  Ona  göre  Calvin‘in  en  önemli  etken  olarak  belirttiği  dinsel 
akımlar, ticaretin hızlanması ve sanayinin yayılmaya başlamasında büyük ölçüde etkili 
olmuştur. 
Wach,  din  ile  topluluk  arasındaki  etkileşimin  yakından  ve  sistematik  bir  şekilde 
incelenmesi halinde bunun birinci derecede dinin topluluk üzerindeki etkisi biçiminde 
var  olduğunun  görüleceğini  belirtmektedir.  Yine  Wach,  dinin  toplum  içerisindeki 
yapıcı  ve  birleştirici  gücünün,  ihtilaf  yaratıcı  ve  parçalayıcı  fonksiyonundan  kat  kat 
daha fazla olduğunu belirtmiştir. 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Erpay İ.
 
Sosyolojik bir algi olarak din
  
 
 
  
Toplumlara belli bir zihniyet kazandırma veya yeni bir dünya kurma vizyonu 
sağlaması  bakımından  din,  temel  işlevselliklerden  biridir.  Berger‘in  ifadesiyle; 
―Hayata anlam ve gaye kazandıran din, insanın dünya kurma girişiminde stratejik 
bir  rol  oynamaktadır.  Din,  evrenin  tamamını  insan  açısından  manidar  bir  varlık 
olarak kavramanın cüretkar bir girişimidir.‖ Din, hayatta karşılaşılabilecek pek çok 
mühim  meselelerle  alakalı  hal  tarzları,  insanları  ilgilendiren  çeşitli  hususlar  ve 
problemlere karşı birtakım tutum ve davranışlar ihtiva etmektedir.  
Şerif  Mardin‘e  göre  din,  insanlara  çevrelerindeki  dünyayı  özel  gözlüklerle 
görmeyi sağlayacak kavramsal görüş imkanları sağlar.  
Freyer‘e göre ise din, bir dine has zihniyetin o dine mensup bireyler arasında 
paylaşılması  ve  yayılması  neticesinde  insanlar  günlük  işlerini  görürken  ve  hatta 
tabiatı  seyrederken  bile  bu  zihniyetin  tesirinde  kalırlar.  Öyle  ki,  onlar  dünyaya 
karşı takındıkları tavrın, intisap ettikleri dinden kaynaklandığının farkında olsunlar 
veya olmasınlar kendileri dışındaki dünyayı daima dinlerinin ışığı altında görürler. 
Bu  zihniyet,  dinin  insan  hayatında  etrafı  sınırlarla  çevrili,  kapalı  bir  bölge  teşkil 
etmeyip,  kültür  ve  toplum  hayatının  din  dışında  kalan  kısımlarında  da  sürekli 
olarak varlığını hissettirmesinin başlıca sebeplerindendir.  
Dinin  en  önemli  toplumsal  işlevsellerinden  birisi  de  toplumda  sembolik 
bütünleşmeyi sağlamasıdır. Öyle ki, toplumda cereyan eden fiillerden bir kısmının 
kutsallık  izafe  edilerek  yapılmaya  teşvik  edilmesi,  bazılarının  ise  günah 
kategorisine sokularak yasaklanması, bireylerin her çeşit tavırlarını ilgili toplumun 

 
150 
değer yargılarına uygun olmasını sağlar. Ayrıca toplumun tüm bireyleri tarafından 
ortaklaşa  yapılan  dinsel  ayin  ve  törenler,  grup  ruhunu  geliştirerek,  bireyler 
arasındaki toplumsal kaynaşmayı temin eder. Böylece din, toplumdaki istikrarı ve 
devamlılığı  sağlar.  Nitekim,  dini  toplumun  yapısal  bir  elementi  olarak  gören; 
sosyolojik  çalışmalarını,  dinin  toplumda  büyük  bir  birleştirici  güç  olarak  gören 
Durkheim‘e  göre  din;  ―Ayrılmış,  yasak  edilmiş  kutsal  şeylerle  ilgili  inanç  ve 
eylemlerin  öyle  dayanışmalı  sistemdir  ki,  bu  inanç  ve  eylemleri  kabul  edenleri 
ümmet denen tinsel (manevi) bir kamu halinde birleştirir.‖ Bu bağlamda Bacon da, 
dini cemiyetin en kuvvetli zinciri olarak görmektedir.  
Dinin  diğer  bir  önemli  toplumsal  işlevi  de  toplumsal  kontroldür.  Bu  konuda 
Vernon‘a  göre  dinler  toplumun  sosyal  düzenine  ait  değer  yargılarına  da  tesir 
ettiklerinden,  önemli  ölçüde  bir  sosyal  kontrol  kuvveti  sağlamaktadır.  Henry 
Bergson‘un  da  dediği  gibi;  ―Geçmişte  olduğu  gibi,  bugün  de  ilimsiz,  sanatsız, 
felsefesiz cemiyet vardır. Fakat dinsiz bir cemiyet asla yoktur.‖     
Netice  itibariyle  sosyolojik  olarak  dinin  algılanması  ve  pratik  olarak  yaşam 
alanına  dahil  edilmesi  noktasında  dinin  toplum  ve  toplumun  din  üzerindeki 
karşılıklı etkileri pozitif ve negatif farklılıklar arz etmektedir. Yani toplumların din 
algısı ve yaşayış biçimleri o toplumlar açısından birleştirici, bütünleştirici özelliği 
taşımasının yanı sıra ayrıştırıcı, çatışmacı sonuçlar da doğurabilmektedir. Nitekim 
aynı toplumda farklı sosyal sınıflar ve toplumlar ile farklı yapı ve anlayışlara sahip 
olan sırf dini gruplar da (mezhep, tarikat ve cemaat) kaynağını dinden almış  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Erpay İ.
 
Sosyolojik bir algi olarak din
  
 
 
  
olmasına  rağmen  sosyolojik  olarak  ayrışmacı  bir  görüntü  sunmaktadır.  Yine 
inanan, inanmayan arasındaki ayrılıklar da tarih boyunca şiddetli çatışmalara sahne 
olmuştur.  Bütün  bu  çatışma  görüntüsünün  yanında  din  tarih  boyunca  toplulukları 
toplum  haline  getiren  birleştirici,  bütünleştirici  bir  tutkal  vazifesini  de  yerine 
getirmiştir. Özellikle içerisinde çeşitli nedenlerle ortaya çıkan farklılıklardan dolayı 
bölünüp parçalanmak tehlikesiyle karşı karşıya kalan karmaşık toplumlardaki farklı 
kategorileri birleştirmek, kaynaştırmak ve bütünleştirmek gibi önemli bir problemi 
de din fonksiyonları itibariyle çözüme kavuşturmaktadır. 
 
                              
                           KAYNAKÇA 
 
1.
 
Akdin, Fatma Betül, Türk Modernleşme Sürecinde Din-Toplum İlişkisi, 
httptez2.yok.gov.trtezvtarama_basit.php.pdf, 23.11.2011. 
2.
 
Keskin, Y. Mustafa, Din ve Toplum İlişkileri Üzerine Bir Genelleme, 
httpwww.dinbilimleri.comMakaleler1149630859_0402010419.pdf.pdf, 24.11.2011. 
3.
 
Mardin, Şerif, (2011), Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları, İstanbul. 
4.
 
Taplamacıoğlu, Mehmet, Din ve Toplum İlişkileri ve Dini Gruplar, 
httpdergiler.ankara.edu.trdergiler377369391.pdf.pdf, 25.11.2011. 
5.
 
Yücekök, Ahmet N., Siyaset‘in Toplumsal Tabanı (Siyaset Sosyolojisi), 
httpkitaplar.ankara.edu.trdosyalarpdf065.pdf.pdf, 25.11.2011.  
 
 
 
 

151 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
Г.Ж.ПРИМКУЛОВА  
кандидат исторических наук 
МКТУ им. А.Ясави 
 
ТРАДИЦИОННЫЕ И СОВРЕМЕННЫЕ ЧЕРТЫ В ДОПОЛНИТЕЛЬНЫХ 
ЭЛЕМЕНТАХ ОДЕЖДЫ КАЗАХОВ ЮЖНОГО КАЗАХСТАНА
  
(на примере головного убора и обуви) 
 
Бҧл  мақалада  Оңтҥстік  Қазақстан  қазақтары  арасында  кең  тараған  бас  киім  және  аяқ  киім 
ҥлгілерінде  сақталған  дәстҥрлі  белгілерімен  қатар  заман  талабына  сай  еніп  отырған  ӛзгерістеріне 
сипаттама беріледі. 
 
The traditional lines and modern changes in headdresses and footwear of Kazakhs of Southern Kazakhstan 
are considered in the give work. 
 
Одежда с ее дополнительными элементами и украшениями всегда отражали 
этнографическую  особенность  отдельного  этноса,  а  также  выполняя  защитную 
функцию  несли  в  себе  определенную  знаковую  различительную  систему  в 
обществе.  В  настоящее  время  одежда  казахов  южного  региона  в  определенном 
уровне сохраняет в себе свою традиционность, несмотря на возраст и социальное 
положение  ее  носителя.  Этот  процесс  можно  проследить  достаточно  у 
представителей разного возраста, пола и профессии изучаемого нами региона. 
 Традиционные  головные  уборы,  имевшее  место  в  прошлом  сохранились  в 
основном  в  среде  старшего  поколения.  Если  раньше  они  ярко  отражали 
возрастные,  социально-экономические  и  другие  различия,  то  сейчас  в  данном 

 
152 
регионе  это  прослеживается  достаточно  хорошо.  Из  зафиксированных  нами 
полевых,  музейных  материалов  они  полностью  совпадают  с  традиционными 
формами,  распространенными  в  регионе  и  в  республике  в  целом.  Из  мужских 
головных уборов среди взрослого и пожилого возраста наиболее употребительны 
бӛрік,  тымақ,  тақия,  реже  войлочная  шляпа  (қалпақ).  Приобретаются  они 
населением  в  магазинах,  на  рынках,  некоторые  их  виды  изготавливаются  на 
заказ,  шьются  дома  или  преподносятся  в  качестве  подарка  на  семейных 
торжествах, к знаменательным событиям в жизни и т.д.    
Наиболее  почитается  бӛрік  –  круглая  шапка  с  низким  коническим  цилин-
дром на ватной или шерстяной прокладке, с меховой опушкой. Верх покрывают 
какой-либо  тканью  (сарж,  бархат,  плюш,  велюр).  На  опушку  используют  меха 
пушных  зверей:  лисицы,  хорька,  ондатры,  зайца,  были  даже  из  каракуля  или 
мерлушки. В прошлом такие шапки шили на меховой подкладке, которую упот-
ребляли и на опушку [1]. Указанную шапку, удобную в местных климатических 
условиях,  носит  и  молодежь,  как  покупные,  так  и  кустарные.  Для  стариков  он 
является непременным атрибутом головного убора как в домашних условиях, так 
и при посещении гостей, праздничных и других торжеств и мероприятий. 
Местный  тымақ  представляет  собой  зимнюю  шапку  с  менее  выпуклой 
макушкой.  В  других  регионах  республики  он  имеет  более  высокую  и  узкую 
верхушку.  В  остальном  он  имеет  стандартную  форму:    козырек,    две  длинные 
лопасти  для  ушей,  задняя  часть,  прикрывающая  затылок  и  шею.  Шьют  его  из 
бараньего или лисьего меха, в первом случае он называется «елтір тымақ», а во 
втором –  «тҥлкі   тымақ»   Покрывают    тымақ   также   тканью,  идентичной
  

жүктеу/скачать 2,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: