Ғылымның тарихы мен философиясының пәні
Пифагор және оның мектебі қызметі
жүктеу/скачать 436,98 Kb.
|
������ ������ ��� ������������� ���
- Бұл бет үшін навигация:
- 17.Ежелгі дүние ғылымының ерекшеліктері. Теориялық ғылымның алғашқы формаларының пайда болуы
| 16.Пифагор және оның мектебі қызметі
Ертедегі Грецияда ең бір маңыздысы – Пифагор (б.д.д. 580-500 жж.)мектебі. Ол сұлулықты сандық пропорцияға теңестірді (90-60-90).Пифагор бойынша қоршаған ортаның бастамасы – сан. Пифагор ғылым саласы ретінде математиканың негізін қалаған оның философиялық көзқарасы көп жағдайда математикалық түсініктермен байланыстырылады. Ол «бәрі де сан болады», «барлық заттың сандық мәні бар» деп, әлем түсінігінің тек бір жағын ашты, яғни мөлшерлік, сандық өлшемділігін айтты.Пифагордың ойынша, сезімдік танымның объектілерінен гөрі, ой объектілері шын өмір сүреді, өйткені санның уақыттан тыс табиғаты бар, демек мәңгі. Олар – заттардың «табиғаты», нақты заттардан жоғары тұратын белгісіз шынайылық. Осы аталған пікірлер Пифагордың рационалистік діннің негізін қалаушы екенін көрсетеді. Оның ойынша, сезім арқылы емес, парасат көмегімен ғана түсінуге болатын, мәңгі өмір сүретін әлем бар.Пифагор – ғарышты, ондағы барлық затты санмен орнатылған тәртіп есебінде белгілеген бірінші адам. Бұл тәртіпке ақыл, оймен қол жеткізуге, ұғынуға, жете түсінуге, әлемді бүтіндей жаңаша көруге болады.Әлемді тану үдерісі – Пифагордың ойынша, оларды басқаратын сандық мөлшерді тану. Бірлік сандар жүйесінің негізі, математикалық білім таза ой негізінен алынады. Ойды сезімнен жоғары қойған ойшыл сезімдік әлемді математикалық идеалға еріксіз енгізді. 17.Ежелгі дүние ғылымының ерекшеліктері. Теориялық ғылымның алғашқы формаларының пайда болуы Ғылымның бастамасын анықтаудың оңай емес екендігі белгілі, бірақ оның даму тарихын ең алдымен үлкен екі кезеңге бөліп зерттеуді ғалымдардың көпшілігі жақтайды. Ғылым зерттеуші ғалым А.Карноның пікірінше, суы мол, арнасы кең ұзаққа созылған үлкен өзеннің бастауын дəл табу қандай қиын болса, ғылымның қайнар бастауын да дəл көрсету оңай емес. Оның бастамасына ой жүгірткенде, қап-қараңғы, шым-шытырық күңгірт ойларға тап боласың, ақырсоңында тұрпайы да жабайы түсініктерге келіп тірелесің1. Орыс зерттеушісі В.И.Ильин "Ғылым бастамасы" ұғымының айқынсыздығы мен релятивистігі бұл проблеманың шешімін аса қиынға соқтыратынын атап көрсетеді. Осы қиындықтардың нəтижесі ғылымның бастамасын сыртқы жəне ішкі деп бөлуге мəжбүр етеді. Сыртқы бастама — ғылымға дейінгі санадан ғылымның белгілі бір түрде құралуының шегі болса, ішкі бастамасы — ғылым тарихының алғашқы ағымын анықтау, содан бастап есептеу. Ғылымның сыртқы бастамасын қарастыру деген сөз, оның алғашқы ғылыми танымдық формалардан қалай шыққанын, қалыптасу динамикасын айқындау болып табылады. Ал ішкі бастамада — тарихи кеңістікте дамыған ғылым белгілерін көрсету. Ғылымның ішкі жəне сыртқы бастамаларын қарастыра отырып, біз ғылым қашан, қалай жəне қайда пайда болды деген сұрақтарға жауап бере аламыз. Ғылымның бастауын анықтау үшін көп мəнді "ғылым" ұғымның қазіргі заманғы мазмұнын ашып көрсету міндетті. Жоғарыда атап көрсеткендсй, ғылым, ең алдымен, білім жəне ол білімді алуға бағытталған іс-əрекет, қоғамдық сананың айрықша формасы, əлеуметтік институт (XIX ғ.ғ. екінші жартысында пайда болған арнайы ұйымдар мен мекемелер жүйесі), XX ғасырдың екінші жартысынан бастап қоғамның тікелей өндіргіш күші т.б. Бұл сұрақтың елдің бəрі мойыңдайтын жалпы жауабы болмағанымен, бірақ Г.Спенсердің ғылымның бастауы "есейген "жабайы адамның" ақыл-ойы..." деген пікірімен келісуге болмайды жəне оның бұл пікірін қолдаушы О.Конттың жəне басқалардың ғылымды мəдениет пен тарихтан тəуелсіз түсіндіретін пікірін де қолдауға болмайды, өйткені ғылым дегеніміз білім "өндіруге" арнайы бағытталған қоғамдық қызметтің нəтижесі болып табылады. жүктеу/скачать 436,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|