Филологические науки

ИзвестИя КазУМОиМя
серия «ФИЛОЛОГИЧесКИе НАУКИ» 
116
House” – Ақ Үй 
және т.б. Ал кей жағдайларда аудармашыға екі түрлі 
әдіспен аударуға тура келеді: транскрипциялау және түсіндіру әдістері, 
мысалы, 
the Pentagon – 1. Пентагон. 2, АҚШ Қорғаныс Министрлігі
. 
Мұның себебі тыңдармандар аудиториясына немесе адресатқа 
қатысты. Егер адресат саясат мамандарынан немесе әскери адамдардан 
құралған болса, 
Пентагон
сөзінің мағынасы әрине түсінікті­ақ. Егер 
де, адресаттың сыртқы саясаттан немесе әскери істен хабары шамалы 
болса, АҚШ Қорғаныс Министрлігі деп аудару абзал болар. Қай 
жағдайда да, мұнда аудармашының аялық білімінің маңыздылығын 
айтпай кете алмаймыз. Мұндай амалдар аударманың кез келген 
жағдайында болмасын қолданыла бермейді. Себебі, жер­су аттарына 
қатысты бұрыннан қалыптасқан аудару дәстүрін ұмытпауымыз қажет. 
Айта кетерлігі, 
Ливан – Lebanon, Дамаск – Damascus, Ла-Манш бұғазы 
– 
the English Channel
. 
Саяси дискурс лексикасындағы жаңа сөздердің рөлі ерекше. Саяси 
үдерістердің ғылыми зерттеулері жаңа терминдер мен түсініктердің 
пайда болуына алып келеді. Саяси дискурста саясаткерлер мен 
саясаттанушылар ұсынған неологизмдер жеткілікті. Мысалы, 
soft power 
тіркесі
, 
бізбұл тіркесті аударудағы ұсыныс ретінде
“жеңіл ықпал” 
(калька) 
аудармасын ұсына аламыз
, 
яғни бұл
мәдениет, идеология 
және үгіт-насихат жолдарымен әсер ету, hard power 
тіркесіне 
“қатаң 
ықпал” (калька)деген аударма ұсындық, 
яғни бұл тіркестің мағынасы 
– әскери және экономикалық жолдармен қысым көрсету, velvet divorce 
тіркесіне
 – “бейбіт бөліну” (калька) 
тіркесін балама ретінде бердік, 
мағынасы
 – бейбіт жолмен бөліну – Чехословакияның бейбіт жолмен, 
соғыссыз екіге бөлінуі. 
Осындай саяси дискурс неологизмдерін аударуға 
тура келгенде, аялық білімнің қаншалықты маңызды екенін көруге 
болады. Аудармашылар өмір бойы “оқиды, үйренеді” деген тәмсіл де 
осыдан шыққан болуы керек. Тіл күнделікті қандай қарқынмен өзгеріп 
отыратын болса, аудармашы да “заманға сай бөркіңді ки” демекші, 
тілмен бірге дамып отыруы тиіс. Демек, саяси дискурс аудармашысы 
саясат, саяси ғылымдар саласындағы дискуссиялардың мәнін түсініп 
отыруы қажет. А.В.Федоров осыған қатысты: “
Дұрыс аударманың ең 
негізгі алғышарты – аудармашының аударма болып жатқан саладағы 
аялық білімі 
“, – деген екен [4, 298 б.]. 
Саяси дискурс аудармасының қиындық тудыратын тұстарының 
бірі ретінде “прецедентті феноменді” (ПФ) айтса болады. Яғни, мәселе 
халықтың мәдениетіне, ұлттық ерекшеліктеріне сүйене айтылған 
сөздер жайында болмақ. Прецедентті феномендердің қатарына бір 
ISSN 2411-8745
Number 1 (2016), 111 - 120

ҚазХҚжӘТУ ХАБАРШЫСЫ
«ФИЛОЛОГИЯ ҒЫЛЫМДАРЫ» сериясы
117
ортақ тілді мәдениетте кең таралған кез келген есімдерді, сөздерді, 
мәтінді, түрлі жағдайларды жатқызуға болады. Аталмыш феномен 
мәселесін зерттеген ғалымдардың қатарынан Д.Б. Гудков пен В.В. 
Красныхты ерекше айта кеткен жөн. Мысалы, Дж. Шульцтің М.С. 
Горбачевпен кездескендегі сөздері “
All the usual suspects are here”.
Бұл феномен шамамен барлық американдықтарға таныс “Касабланка” 
фильмінен алынған сөздер еді. Оның аудармасы: “

жүктеу/скачать 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: