«Филология» мамандыєына арналєан



бет13/29
Дата06.03.2023
өлшемі403,5 Kb.
#71921
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   29
Бақылау сұрақтары:
1.Қарым – қатынас механизмі
2.Перцептивті қарым-қатынасты сипатта
Әдебиеттер:
1.Рагозин Ю.Т. Секреты общения. -М.,1991.
2. Миникес А.В. Деловое общение. М, 1994.
3.Сафронов В.И. Культура общения. -М, 1992.
4.Социальная психология и этика делового общения. Учебное пособие под.ред. Лавриненко В.Л. -М., 1995


4-дәріс. Қарым - қатынастағы вербальды емес құралдар
Мақсаты: Вербальды емес құралдар туралы түсінік беру. Вербальды емес қозғалыстың маңызы жайлы мәлімет беру.
Дәрістің мазмұны:
Вербальды емес құралдардың қарым - қатынастағы маңызы. Әңгімелесушілердің ішкі жағдайын, олардың қимыл - қозғалысы, мимикалары арқылы танып білу. Көз және ерінмен берілетін белгілер. Жалғандықты білдіретін мимика, қимыл - қозғалыстар. Вербальды емес қозғалыстың маңызы.

Вербальды емес құралдардың қарым-қатынаста қажет кездері:



  1. Қарым-қатынас процесін реттеу, серіктестер арасында психологиялық контакт орнату үшін;

  2. Айтылып жатқан сөзге түсінікті, нақты мағына беру үшін;

  3. Эмоцияны көрсету және мәселеніқорыту үшін өте қажет;

Вербальды емес қарым-қатынастың кейбіреулері өз алдында түсінікті мән бере алмайды. Олар, әдетте сөз, яғни ауызша мәтінде қосарланып жүреді. Олардың жиынтығын симфониялық оркестрмен салыстыруға болады. Жеке вербальды емес қатынастың жеке жүруі тұлға аралық қарым-қатынасты қиындатады. Ешкімде өз әрекетін, яғни вербальды емес құралдарын бақылап отыра алмайды. Вербальды емес қарым-қатынас құралдары: визуалды, акустикалық, тактильді-кинестикалық, ольфакторлық болып бөлінеді.
1.Қарым-қатынастың визуалды құралдары:

  • Көз әлпеті;

  • Бет әлпеті;

  • Тері өзгерісі (қызару, терлеу);

  • Қашықтықтық (әңгімелесуге дейінгі жеке кеңістік);

  • Қарым-қатынастың қосымша құралдары, соның ішінде, дене мүшесі және олардағы өзгеріс.

2.Қарым-қатынастың акустикалық (дыбыстық) құралдары:

  • Паралингвистикалық яғни сөйлеумен байланысты (интонация, дыбыстың жоғары төмендігі, тембр, тон, ритм, сөз тоқтамдары және олардың мәтінде үйлесуі ):

  • Экстралингвистикалық, яғни сөйлеумен байланысты емес (күлкі, жылау, жөтел, дем алу, тіс шытырлату, мұрын тарту және т.б.).

3.Қарым-қатынастың тактильді кинестикалық құралдары:

  • Физикалық әсер (соқырды қолынан алып жүру, билеу);

  • Такесика (қол қысу, иық қағу);

4.Қарым-қатынастың ольфакторлы құралдары:

  • Қоршаған ортадағы жағымды және жағымсыз иістер;

  • Адамның табиғи және жасанды исі:

Вербальды емес қарым-қатынас құрадарына кез кезлген мәдениет өз ізін қалдырады. Сондықтан оның адамдар үшін арнайы нормасы болмайды. Өзге елдің вербальды емес тілін сөздік тілі сияқты үйрену және оқу қажет.
4.Кеңістікті және уақытты ұйымдастыру процестері
Коммуникация-ситуацияға байланысты қосымша компонент. Қарым-қатынас қай уақытта және қай жерде болатынына байланысты.
Кеңістік пен уақытты ұйымдастыруда проксемика саласы жеке аймақ ретінде, осы қатынастың кеңістігі мен уақытына байланысты көптеген эксперименттік материалдарға ие. Проксемиканың негізін салушы-Э.Холл, проксемиканы «кеңістік психологиясы» деп атаған. Э.Холлдың зерттеуінде адамадрдың қарым-қатынасқа түсуінің арақашықтығына байланысты:

  1. Интимді арақашықтық (0-45см);

  2. Персоналды арақашықтық (45-120см);

  3. Әлеуметтік арақашықтық ( 120-400см);

  4. Публикалық арақашықтық (400-750см);

5.Визуалды контакт- немесе көз байланысы сияқты бөліктерге бөліп қарастырған. Бұл әлеуметтік психологияда көздің рөлі, яғни қарау ұзақтығы, көздің статистикалық және динамикалық ауысуы және көзді алып қашу. Негізінен бұл жүйе сыртқы бейнесі жағынан қарапайым болып көрінуі мүмкін. Бастапқы уақытта көз контактісі М.Агайлдың зерттеуі бойынша ең алғашқы қарым-қатынас кезінде пайдалынады.
Сонымен, қарым-қатынастың коммуникативті жағы- вербалды және вербальды емес процестер арқылы адамдардың ақпарат алмасып, бірігіп әрекет етуге міндетті керек жағдай. Басқа вербальды емес қарым-қатынас сияқты көз контакты да вербалды қатынасты толықтырып отырады.
Коммуникатордан келген ақпарат 2 түрлі болады:
Тудырушы –ақпарат, өсиет, нұсқау, өтініш түрінде жүзеге асады. Яғни бұл белгілі бір стимул туғызу мақсатында жүреді. Өз кезегінде стимулдар: активизация-белгілі бағытта әрекет тудырушы; интердикация-кері әрекеттерді жасауға тиым салу; дестабилизация-кейбір жүріс-тұрыс, іс-әрекет формаларына келісу немесе келіспеу сияқты түрлерге бөлінеді.
Хабар жеткізу – ақпарат хабарлау түрінде жүреді.
Ал коммуникативті үш түрін бөліп көрсетуге болады:
-ашық –коммуникатор өз ойын ашық түрде жеткізеді;
-шеттетілген-коммуникатор нейтралды түрде болады;
-жабық-коммуникатор өз ойын ашық айтпайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   29




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет