Философияның пәні мен әдісі, негізгі бөлімдері, қызметі және негізгі бағыттары
жүктеу/скачать 166,35 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ержүректілік категориясының
- Пайдалы үш дос, зиянды үш дос бар
| 2. Негізгі этикалық категориялар
(жақсылық, жамандық, әділеттілік, парыз, ізгілік, мән, қажеттілік, ар-ұят, еркіндік) Этиканың категориялары бip-бipiмен тығыз байланыста болғаны соншалық, олар бip-бірінің, мазмұнын ашады. Яғни, белгілі бip этикалық категорияның мазмұнын екінші бip этикалық категорияны пайдалану арқылы ашуға болады. Ержүректілік категориясының мазмұны батылдық, шыдамдылық, қажырлылық, қайраттылық және т.б. категориялардың көмегімен ашылады. Әділдік категориясын адамсүюшілік, шыншылдық, кеңпейілділік, еңбексүйгештік және т.б. категорияларсыз түсіну мүмкін емес. Этикалық категориялар тым көп, оларды белгілері бойынша біріктіріп топтап қарастырады. Біз оларды пайдалануы және мән-мағынасы бойынша келесідей үш топқа бөліп қарастырамыз: Достық – адамдар арасындағы байланыстың ең ізгі, ең қалаулы, ең келісті түрі. Ол адамдардың бір-бірін қажетсінуінен, құрмет тұтынуынан, шынайы тілектестіктен, сенімнен құралады. Достық қарым-қатынас дегеніміз, жеке адамдардың бірін-бірі жақсы көруіне, ұнатуына, мақсат бірлігіне, ұзақ уақыт және жан-жақты тату-тәтті араласуына негізделген аса тығыз қарым-қатынас, үлкен сезім. Пайдалы үш дос, зиянды үш дос бар. Пайдалысы – әдiл дос, адал дос және бiлгiр дос; Зияндысы – жарамсақ дос, аяр дос, мылжың дос. Сонымен, достың мәнiсi мынада екен: ақыл қосқанда адал болу; жақсылыққа үндеу; егер, кеңесiңдi тыңдамаса, зорламау, өйткенi, өз басыңды кемiтесiң. Махаббат – достықтың тату-тәттіліктің, құрмет-ізеттіліктің асқар шыңы. Онсыз өмірдің мәні, қызығы, құны жоқ. Абай «махаббатсыз дүние – бос», деп бекер (тегін) айтпаған. Сезім атасы – махаббат – құдіретті күш. Ол адам жанының екінші біреуге, адамдар қауымына немесе белгілі бір идеяға бағытталған сүйіспеншілігі мен құштарлық сезімінің аса нәзік түрі. Махаббат ұғымының мазмұны өте кең. Оның жыныстық махаббат, белгілі бір идеяға, Отанға, ата-анаға, жалпы адамзатқа деген түрлері көп. Махаббат жануарлар әлеміндегі биологиялық инстиктке негізделген сезімнен әлдеқайда күрделі сезім. Жомарттық – басқаға жақсылық жасап, көмек көрсетуге пейілділік. «Жақсылық жасасаң жасыр, жақсылық көрсең асыр», «Жақсылық жайында жасқанбай сөйле» дегендей-ақ, адамдардың бiр-бiрiмен қарым-қатынас кезiнде жомарттық қасиеттiң көрiнiстерi көрiнiп отырады. жүктеу/скачать 166,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|