ҒҰндар (б з. б. Іііғ. б з.ІV ғ.) Ғұндар-алғашында Орталық Азия

Түменбасы Билік жүйесінде ру көсемдері-ақсақалдар

жүктеу/скачать 6,44 Mb. бет 5/12 Дата 15.12.2023 өлшемі 6,44 Mb. #139789

Бұл бет үшін навигация:

• У-дидың
• үйсіндердің
• Оңтүстік ғұндар Солтүстік ғұндар Хуханье
• Қаңлы

Түменбасы Билік жүйесінде ру көсемдері-ақсақалдар айрықша құқыққа ие болды. Барлық ақсүйектер «Аспанға, жерге, ата-баба аруағына және көктегі тәңірге арнап құрбандық шалу үшін» жылына 1 рет, мамыр айында Ұлубалық деген жерде тәңірқұттың алдына жиналды. Бұл жиын халық жиналысының міндетін атқарды. Онда мемлекеттік мәселелер талқыланды. Ру көсемдері Әскердің негізі өте жақсы ұйымдасқан шапшаң қимылдайтын атты әскер болды. Маңызды қаруы садақ пен жебе болды. Соғыста ысқырғыш жебелер қолданылды. Ерлер жасаққа тіркелуге, әскери жаттығулармен шұғылданып, жебелі садақ, қылыш пен найза алып жүруге тиіс болған. ғұндардың қарулары: қамал бұзғыш машиналар, тас атқыш техника, жылжымалы қамалдар. Әскер Ауыр қылмыстар мен опасыздық жасағандарға- өлім жазасы. Ұрлық жасағандардың бетін тілген. Құқық қорғау жүйесі ҒҰН ИМПЕРИЯСЫНЫҢ ЫДЫРАУЫ Б.з.б.133-127 жылдары Ғұндар мен қытай соғысының жаңа кезеңі Хань императоры У-дидың ғұндарға қарсы жорық жасауымен басталды. Ғұндар империясында дағдарыс орын алып, ғұндар жан-жақты қыспаққа түседі. Б.з.б. 90 жыл Яньжан шайқасында Хань әулеті үйсіндердің қолдауымен ғұн және қаңлылар және олардың одақтастарымен соғысып жеңіледі. Б.з.б.72 жыл Б.з.б. 90 жыл Қытайлықтар үйсіндермен бірігіп ғұндарға ауыр соққы берді. Бір мезетте батыстан үйсіндер, шығыстан ухуандар, солтүстіктен динлиндер ғұндарға басып кірді. Ғұндардың бөлінуі Б.з.б.55 жылы (б.з.б.1 ғ. ортасы) ғұндар екіге бөлінді Оңтүстік ғұндар Солтүстік ғұндар Хуханье шаньюй басқарды. Тәуелсіздігінен айрылып Хань мемлекетіне бағынышты болды. Чжи-чжи шаньюй басқарды. тәуелсіздігін сақтап қалу үшін батысқа қарай жылжыды. Б.з.б 49 жылы Чжи-чжи ғұндарды қайта біріктіруге ұмтылып,үйсіндерге әскери көмек сұрап елші жібереді. Үйсіндер елшіні өлтіріп, ғұндармен соғысады. Чжи-чжи үйсіндердің 8000 атты әскерін талқандайды. Қаңлы елімен бейбіт келісім жасады.Талас өзенінің шығысында көшіп- қонуға мүмкіндік алды. Б.з.б. 46-36 жылдары Қаңлылармен одақтасып, Қытай мен Үйсін әскерімен соғысты.Бұл батыс бағытқа ғұндардың алғашқы көшу толқыны болды. жүктеу/скачать 6,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу: