ҒҰндар (б з. б. Іііғ. б з.ІV ғ.) Ғұндар-алғашында Орталық Азия


Лаушан б.з.б.174-161 жж



бет4/12
Дата15.12.2023
өлшемі6,44 Mb.
#139789
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Лаушан
б.з.б.174-161 жж.
  • Мөденің ұлы. Ғұн мемлекетінің құдыреті күшейе түсті.
  • Б.з.б 166 жылы 140 мың әскермен Қытайды шауып, Қытай жыл сайын салық төлеп тұратын болды.
  • Б.з.б. 165 жылы юечжилерді және үйсіндерді бағындырды. Юэчжи тайпалары Солтүстік Үндістан мен Ауғанстан жеріне қашуға мәжбүр болды.

Тәңірқұты
(Шаньюй)
.
Ғұн мемлекетінің құрылымы
Түменбасы
Білге хан
Ру көсемдері
Әскер
  • Ғұндардың жоғарғы билеушісі. Қытай деректерінде «шаньюй» деп атаған. Тәңірдің жердегі өкілі.
  • Мөдеге дейін тәңірқұтты әр тайпадан жиналған ақсақалдар кеңесі сайлаған. Мөде бұл тәртіпті өзгертіп, тәңірқұтқа мұрагер бекітуді енгізді.
  • Атқару, заң шығару, сот билігі болды.
  • Шаньюй қоғамда Бас абыз саналды. Тәңірге табыну мемлекеттік дін болды. Ақсүйектер арасында әсіресе оңтүстік ғұндарда кейінгі дәуірде Қытайдың әсерінен конфуцийлік ағым тарады.
  • Дипломатиялық қатынас хаттарда шаньюй өзін «Көктің (тәңірдің) ұлы» деп атады. Ал Лаушан шаньюй кезінде бұл лауазым «көк пен жерден туған, ай мен күннің еркімен тағайындалған ғұндардың ұлы шаньюйі» аталды.

Тәңірқұты
(Шаньюй)
  • Мемлекет орта, сол, оң қанаттарға бөлінді.Орталықта тәңірқұтының өзі билік жүргізді. Сол және оң қанатта тәңірқұттан кейінгі билік иесі- Білге хандар отырды.
  • Білге хан лауазымына тәңірқұттың бауырлары немесе балалары тағайындалды.

Білге хан
  • Мемлекеттің басты тұлғалары «түменбасы» аталатын бекзадалар болды.
  • Ғұндар 24 руға бөлінген, оларды түменбасылар басқарды. Бұлар шаньюйдің ұлдары, інілері немесе жақын туысқандары. Олардың әрқайсында 10 00-нан атты әскері болған.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет