Құжаттыжасаурежімі.Құжатты жасау үшін мына амалдарды орындау қажет:
Мәтінді енгізу.
Мәтінді редакциялау.
Символдарды пішімдеу.
Абзацтарды пішімдеу.
Иллюстрацияларды енгізу.
Колонтитулдарды енгізу.
Беттерді пішімдеу.
Сілтеме1(орысш. – сноска) енгізу;
Мәтіндік Word процессорында жаңа құжатты жасаудың мына әдістері қолданылады: жаңа бетті ашып құжатты теру, дайын шаблон бойынша жасау, бар құжаттың негізінде жасау.
Жаңа құжаттыжасау (тазабеттерді «алу»)– Файл СоздатьНовыйдокументОК.Немесе саймандар тақтасындағы
«Создать» батырмасы шертіледі.
Жаңақұжатты дайынүлгі (шаблон)бойыншажасау– Файл Создать(Намоемкомпьютере,НамоихWeb-узлах,ШаблоныOfficeOnline), құжаттың типін таңдау (Письмаифаксы,Записки,Другиедокументы,Web-страницы),таңдалған типтен нақты құжаттың атауын шерту, мысалы, Изысканноеписьмонемесе Современноерезюме.Мұндай құжатта ұсынылған қасиеттер бойынша деректерді енгізсе болғаны.
Барқұжатты(файлды)шақыру(ашу)– ФайлОткрыть,дискілерде, қапшықтарда тұрған керек файлды тауып, оның атауын екі рет сырт еткізу. Немесе тақтадағы «Открыть»батырмасын шертіп Открытиефайла терезесінен ... .керек қапшықтан файлды табу.
Мәтіндіенгізу.МР енгізу режімін жағдай жолы анықтайды. Мәтін алфавитті-цифрлық пернелер көмегімен енгізіледі. Үлкен әріпті енгізу үшін SHIFTпернесі қолданылады. Үлкен әріптердің ұзын тізбегін енгізу CAPSLOCKпернесімен пернетақтанің режімін ауыстыру арқылы жүзеге асады. Мәтінді енгізгенде мына ережелердіұстану қажет:
қазіргі мәтіндік редакторлардың бәрінде, мәтінді теру барысында жаңа жолға өту автоматты түрде жүреді;
абзацтың аяғы Enterпернесін басу арқылы белгіленеді;
тыныс белгілерінен кейін міндетті түрде бос орын қажет; алдында бос орын терілмейді. Арнайытынысбелгілеріпернелердің мына комбинациясы арқылы жүзеге асады (6.1-кесте):
Меңзер(сілтеуіш)ұғымы. Мәтінді енгізу жыпылықтаған меңзердеп аталатын, тік сызық –тұрған жерден басталады. Меңзерді тінтуірдің меңзеріменшатыстыруға болмайды. Оқушылардың назарын осыған аудару қажет. Тінтуірдіңмеңзері– ол, МР басқарудың белсенді элементі, ал меңзер құжаттың аймағынан шықпайтын тек маркер ғана.
Әрекеттердікеріқайтаружәнекүшінжоюқұралдары.Мәтіндік редакторда мәтінді енгізу, редакциялау және пішімдеу амалдарының бәрі хаттамаланыпжатады, сондықтан соңғы әрекеттердің қажет санын кері қайтаруға болады. Ол үшін
«Стандартная» тақтасындағы дөңгелектілді «Отменить» батырмасы шертіледі немесе CTRL+Zпернелер комбинациясы қолданылады.
Мәтіндіредакциялау.Редакциялау– бар құжатқа қандайда бір өзгерістерді енгізу. MS Word редакторы құжаттарды редакциялау құралдарының жиынын кеңінен ұсынады.
Тікелей редакциялау құралдарына көшпес бұрын MS Word редакторының ортасында құжатпен жұмыс жасау режімдерін қарастырып кетейік.
Экрандақұжаттыұсынуқұралдары.MS Word редакторында құжатпен жұмыс жасау, экранда ұсынудың мына режімдердің біреуінде жүреді:
«Обычный»режімі.
«Разметкастраницы»режімі.
«Структура»режімі.
«Схемадокумента»режімі.
«Web-документ»режімі.
«Вовесьэкран»режімі.
«Предварительныйпросмотр»режімі.
Төменде (6.2-кесте) режімдерді бірінен-біріне ауыстыру құралдары келтірілген.
6.2-кесте
Құжатты редакциялауда, негізінен бірінші үш режім қолданылады.
«Обычный»режімі – құжатпен жұмыс жасаудың жылдамдығын қамтамасыз етеді. Әйтсе де, бұл режімде элементтердің көбіне қол жеткізу қиындап қалады.
«Разметкастраницы»режімі – пайдаланушыға еңыңғайлысы, себебі мәтіннің терезедегі пішімі, қағазға дәл сондай пішімде шығарылады.
««Структура»режімі – құжаттың құрылымын жасауға ыңғайлы құралдарды ұсынады.
«Схемадокумента»режімі – арнайы құжатты экраннан оқуға арналған. Бет екіге бөлінеді: құжаттың схемасына және мәтінге. Үлкен құжаттың ішінен керек бөлімді іздеуге ыңғайлы.
«Web-документ»режімі – Интернет құжаттарын дайындауға арналған.
«Вовесьэкран»және «Предварительныйпросмотр»режімдері әдетте, құжатты редакциялауда қолданылмайды.
Мәтінді редакциялаукезінде – мәтінді ерекшелеу, түзеу, құжаттыңүзінділерінкөшірмелеу,орнынауыстыру,әртүрлісимволдарды,суреттерді,т.б.объектілердіенгізуәрекеттері орындалады. Осы әрекеттер мәзіржолындаорналасқан: Правка, Вставкабұйрықтарына бағынышты опциялар арқылы жүзеге асырылады.
Мысалы, мәтіндегі бірсөздібасқа сөзгеауыстыруүшін мына әрекеттер тізбегі орындалады: ПравкаЗаменитьшыққан диалогтық терезенің «Найти»жолында ауыстырылатын, «Заменитьна»жолында соныауыстыратынсөздерді теріп, (мысалы рубсөзін тенгесөзіне) НайтидалееЗаменить. Немесе мына жылдам пернелер тізбегі қолданылады:
Ctrl + f немесеа (орысш)
Табу (Найти)
Ctrl + h илир (орысш)
Ауыстыру (Заменить)
Shift + F7
Синонимдер
F7
Жазу ережесі (Правописание)
Мәтіндіформаттау(пішімдеу).Бұл режім мәтінді керектітүрдеқұрастыруғамүмкіндік береді. Мәтін элементтерін пішімдеуге арналған батырмалар, шрифтердің түрін, өлшемін таңдайтын, мәтінді туралау және т.б. қажет құралдар МР форматтаусаймандартақтасындаорналасады. Мәтіндегі символдарды, абзацтарды пішімдеу, тізім жасау, әріптердің регистірін (кіші/үлкен), мәтінде бағамдар (колонки) жасау, т.б. амалдарды – «Формат» бұйрығына бағынышты – Шрифт, Абзац, Список, Колонки, Регистр, т.б. бұйрықтары арқылы жүзеге асырылады.
Символдардыпішімдеуге– шрифттің әртүрлі параметрлерін, символдар арасындағы интервалдарды, жоғарғы және төменгі индекстерді қою жатады. Шрифттіңпараметрлеріне– шрифттің типі және өлшемі, кескіні, түсі, арнайы эффектілері жатады.
Абзацтардыпішімдеудіқарастырғанда оқушылармен мына ұғымдарды талдап алу қажет:
шегініс(жол басындағы бос жер) – беттің сол жақ өрісінен абзацтың мәтініне дейінгі қашықтық, әдетте 1,25 см қойылады;
табуляция– әр абзацтың бірінші жолының басында, белгіленген шегініс жасау үшін қолданылады;
жоларалықинтервал– абзац жолдарының арасындағы қашықтықты қоюға мүмкіндік береді; абзацтардың арасында да қашықтықты қоюға болады.
Мысалы: Форматтау тәртібі: қажетабзацтардыерекшелеу ФорматАбзац«Абзац» терезесінде мына параметрлер: выравнивание: поширине,отступ-1,25,слева-0, справа -0, междустрочный:одинарный– қойылады. Анықтама алу режімі.Бұл режімге, мәзір жолындағы
«Справка» бұйрығы арқылы ауысқанда экранда қосымша анықтама алу терезесі ашылады. Мысалы, MS Word 2010 мәтіндік процессорында ?– белгісімен бейнеленген батырманы шерткенде,
«СправкаWord» анықтама алу терезесі шығарылады. Қазіргі Word тектес мәтіндік редакторлары, Интернет арқылы Office.comсайтымен байланысу мүмкіндігі бар, қуатты анықтамалыққамтамасызетужүйесіменжабдықталады. Көптеген танымал бағдарламаларға ұқсас MS Word мәтіндік редакторының мәнмәтіндік-тәуелдіанықтамалықжүйесібар.
Орфографиялықтексерурежімі.Бұл режімде жұмыс жасау үшін сөздіктер қорының болуы қажет. Орфографиялық тексеру режімін редакциялау режімімен сәйкестіруге болады. Орфографиялық(лексикалық)тексеру– емле ережесін (орысш. – правописание) автоматты түрде тексеру. Ол үшін магниттік дискіде (винчестерде) орфографиялықсөздіктіңфайлы сақтаулы тұрады. Және де әртүрлі тілдегі мәтіндерді тексеру үшін ондай сөздіктердің бірнешеуі болуы мүмкін, мысалы, орысшанемесе ағылшынсөздіктері. Сонымен қатар, мәтіндікредакторменжұмыс жасау анықтамасыдамагниттік дискіде тұрақты сақталып тұрады.