а т п а к л ет к а л а р ы н ы ң с е з ім т а л ж іп ш е с ін е
к н и д о ц и л ь г е
ұ қ с а с . О д а н
е р е к ш е л іг і с е з ім т а л к ір п ік ш е л е р і б а с г а н г л и я л а р ы м е н б а й л а н ы с т ы
н е р в к л е т к а л а р ы м е н ж а л ғ а с ы п ж а т а д ы ( 5 5 , А - с у р е т ) . О с ы н д а й
147
ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
55-cypem.
Турбелляриялардыңтері сезім мүшесінің құрылысы (бас бөлімінің
көлденең кесіндісі) (A): 1 - ұзын сезімтал кірпікшелері,
2 -
нерв клеткасы, 3 - нерв
өсіндісі, 4 - ми ганглиясы, 5 - эпителий клеткасы; Планарияның көзі (Б);
1 - пигментгі бокал, 2 - пигмент клеткасының ядросы, 3 - рецепторлы клетканың
сәуле сезгіш бөлігі, 4 - рецепторлы клетканың ядросы, 5 - нерв талшықтары
құрылыс жануардың тітіркендіргішке бүкіл денесі арқылы жауап
беретінін көрсетеді. Осындай сезім мүшесін сенсилла деп атайды.
Кейбір турбеллярилерде (Асоеіа) ішінде көмір қышқыл кальцилі
тастары бар түйық қапшықтар - статоцистер (тепе-теңдік мүшесі)
болады. Статоцист ми үстінде орналасқан.
Көздері бір жұп және олар да тікелей ми үстінде орналасқан.
Көздері бірнеше пигментті клеткаларымен астарланған пигментті
бокалдан құралады. Бокалдың қуысына рецепторлы клеткалардың
сәуле сезгіш бөлігі жалғасады. Олардан нерв талшықтары шығып,
кору нерв талшығымен жалғасып, миға қарай бағытталады. Пигментті
бокал өзінің ойық жағымен дененің үстіңгі бетіне қарай орналасқан.
Сол себепті жарық сәулелері сәуле сезгіш бөлімдерге тимес бұрын,
рецепторлы клеткалары арқылы өтеді. Мұндай көздер теріс айналған
немесе инвертирленген деп аталадьГ](55, Б-сурет).
Ж ы н ы с ж ү й е с і
гермафродитті және өте күрделі. Ішекқуыс-
тылармен салыстырғанда ең негізгі күрделіленуі - жыныС' клеткаларын
сыртқа шығару жолдарының құрылуы. Жыныс жолдары турбелля-
ридің жорғалап тіршілік етуіне байланысты жаңа бейімделушілігі.
Турбелляридің көпшілігіне өзіндік қабаты бар жинақы жыныс без-
дерінің болуы тән.
148
ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
Достарыңызбен бөлісу: |
