Ңг Жоғары оқу орындарының Кауымдастыгы
Т ы н ы с а л у м ү ш е с і
жүктеу/скачать 23,02 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қ а н а й н а л у ж ү й е с і
| Т ы н ы с а л у м ү ш е с і
дамымаған, бүкіл денесімен, ал теңіздерде тіршілік ететін Branchellion туысының өкілдері дене сегменттерінің бүйіріндегі орналасқан желбезектері арқылы тыныс алады. Қ а н а й н а л у ж ү й е с і целомға байланысты әр түрлі құрылысты. Қылтандылар (Acanthobdellida) отрядының өкілдерінде целом қуысы сақталып, ішіндегі жатқан ұзын арқа және құрсақ қан тамырлары са- қиналы тамырларымен жалғасып, тұйықталған. Тұмсықты (Rhynch- obdellida) сүліктер отрядыньщ өкілдерінде целом қуысы редукция- ланып, оның қалдығы 4 ұзына бойы созылған түтіктер немесе лаку- налар (синустар) түрінде болады: арқа, құрсақ және екі бүйірлі. Олар бір-бірімен көлденең сақиналы өзектер торымен байланысады. Арқа және құрсақ лакунаның ішінде арқа және құрсақ қан тамырлары бар, ал екі бүйір лакуналары қан тамырларымен қатыспай, қабыр- ғаларының жиырылуының нәтижесінде, целом сұйық затын дене бо- йымен өткізіп отырады. Сөйтіп тұмсықты сүліктердің қан тамырлары мен лакуналар жүйесі сақталады. Ақырында, жақты (Gnathobdellida) сүліктер отрядының өкілдерінде қан тамырлары түгелімен жойылып, қан айналуды лакунарлық жүйе атқарады (97-сурет). Лакунарлық жүйенің сұйық заты қан сияқты қызыл (еріген гемоглобині болуынан) және ішінде амебоцид клеткалары кездеседі. Сонымен, сүліктерде қан айналу жүйесі мен целомның арасын- дағы байланыс субституцияға негізделген (латынша substitutio - ауыстыру, алмастыру). Демек, пайда болу жолы әр түрлі, бірақ физиологиялық жағдайы бірдей екі мүшенің алмасуы бір мүшенің жойылып, оның орнына екінші мүшенің ауысуы. 261 ОМЫРТҚА СЫЗДАР ЗООЛОІ ИЯІ'Ы 5 97-сурет. Сүліктер (Hirudinea): A-В целом қуысы- ның схемасы: А - Acanthobdella-ның; Б - Rhynchobdellida- ның; В - Gnathobdella-ның; 1 - целом, 2 - құрсақ нерв тізбегі, 3 құрсақ қан тамыры, 4 ішек, 5 арқа лакунасы, 6 бүйір лакунасы, 7 - құрсақ лакунасы, 8 - арқа қан тамыры; Г медициналық сүліктің (Hirudo medicinalis) көзінің құрылысы; 1 - ядро, 2 - кору клетканың сезгіш таяқ- ш асы, 3 көру клеткасы , 4 - пигмент, 5 - кору нервтері жүктеу/скачать 23,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|