Г. К. Ахметова-п.ғ. д., профессор, Ж. А.Қараев- п.ғ. д., профессор

49

БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1,  2016 г. 

жеке тұлға қалыптастыру. Тек қана жоғары оқу 

орындарында  ғана  емес,  сонымен  бірге,  мек-

тептерде де көптілді білім беру үшін тілді терең 

меңгерген  мұғалімдер  дайындау  жұмысы  да 

дұрыс  шешілуі  тиіс.  Бір  жағынан  мемлекеттік 

тілдің  қызмет  аясын  кеңейту  бізде  шешімін 

таппай жатқан мәселе. Ол ұлттық келісім мен 

қазақстандық  патриотизмді  нығайтудағы 

рөлін арттыру ең басты мәселелердің бірі. [1]

Қазіргі  кездегі  жаңа  білім  саласына 

қойылатын  талап,  жас  маманның  кәсіби 

білімділігін,  біліктілігі  мен  дағдысын  қойып 

отыр.  Қазіргі  кезде  оқушыларға  ағылшын 

тілін  оқытудың  әртүрлі  деңгейлеріне  сәйкес 

оқытудың жаңа технологияларын, ақпараттық 

және  компьютерлік  жүйелер  арқылы  ізденіс 

жұмыстарын  жандандыра  түсудің  барлық 

мүмкіндіктері  жасалған.  Шетел  тілін  оқытуда 

лингафондық  құрал-жабдықтар,  аудио,  ви-

део  кешені  –  оқушылардың  ауызша  және 

жазбаша  аударудағы  білім  жетілдіру,  сөздік 

қорын  қосымша  жаңа  сөздермен  байыту, 

толықтыру,  ой-өрісін  дамыту  мақсатында 

қолданылады.  Сондай-ақ  оқыту  процесінде 

мультимедия  бағдарламасының  көмегімен, 

ғаламтордан  алынған  әлемдік  жағдайлар, 

педагогикалық 

технологиялардың 

түрлі 

әдіс  –  тәсілдері,  комуникативтік  бағыттағы 

оқыту  элементтері  кең  қолданылады.  Тілге 

байланысты  оқу  процесінде  жүйелі  жетілдіру 

жұмыстары  жүргізіліп  отырады,  атап  айтсақ 

ашық  сабақтар,  пікір-сайыстар,  семинар,  кон-

ференциялар, практикалық сабақтар, дөңгелек 

үстелдер, кездесулер, өзара сабаққа қатынасып 

талдау,  оқушылардың  зерттеу  жұмысымен 

айналысулары,  сонымен  қатар  студенттердің 

жеке ізденіс жұмыстарына басшылық ету. [2]

–  оқытуда  көп  тілді  білім  беру  саясатын 

басшылыққа алу;

–  жеке  тұлғаны  дамыту  арқылы  өзіндік 

«дара» тұлғаны қалыптастыру;

–  ақпараттық  технологияларды  қолдану 

арқылы  заман  талабына  сай  жас  ұрпақты 

тәрбиелеу;

–  оқытудың  сапасына  көңіл  бөле  отырып, 

студенттерді ғылыми жұмыстар жасауға баулу.

Көптілді  меңгерген,  өзін-өзі  әлеуметтік 

және кәсіби билеуге, өздігінен дамуға, өздігінен 

жетілуге  қабілетті  тұлға.  Бүгінде  елімізде 

ағылшын тілді мамандарды даярлау ісіне ерек-

ше мән берілуде. Алайда, бізде қазақ және орыс 

тілдерін  игеру  сияқты  ағылшын  тілін  үйрену, 

сондай-ақ  осы  тілде  сабақ  беруде  көптеген 

кемшіліктер бар. Оның салдарын барлығымыз 

сезініп  отырмыз.  Көптілді  білім  беру  жүйесі 

аясында  білім  саласындағы  оқу-әдістемелік 

құралдар  қайта  қарастырылады.  Себебі  осы 

саладағы  ағылшын  тілін  оқыту  жұмысы 

әлемдік талапқа сай емес. Осыған байланысты 

келешекте  осы  мәселені  шешу  үшін  нақты  іс-

шаралар  өткізілу  керек.  Сондықтан  жоғары 

білім беруді жаңартудың негізгі құжаттарында 

ең  негізгі  мақсат  білікті  маман  даярлау  деп 

көрсетілген  болатын.  Ол  жауапкершілігі  мол, 

өз  мамандығы  бойынша  халықаралық  стан-

дарт  деңгейінде  тиімді  іс-әрекетке  қабілетті 

болуы,  кәсіби  деңгейінің  өсуіне  ынталы  бо-

луы,  әлеуметтік  және  кәсіби  бейімділігі 

жоғары, үш тілді: мемлекеттік тілді-қазақ тілін, 

ұлтаралық қатынас құралы ретінде орыс тілін, 

дүниежүзілік  экономикалық  кеңістікке  кірігу 

тілі  ретінде  ағылшын  тілін  еркін  меңгерген 

тұлға болуы тиіс. [3,4]

Бұл  міндетті  шешудің  маңыздылығы 

Қазақстанның жаhандану жағдайында ұлттық 

білім  жүйесінің  бәсекеге  қабілеттілігін 

арттыруға  ұмтылысымен  анықталады.  Оның 

жүзеге  асырылуына  Елбасы  .Ә.Назарбаевтың 

«Тілдердің  үш  тұғырлылығы»  мәдени 

жобасы  септігін  тигізді  деп  айтар  едім. 

Қазақстандықтардың  үш  тілді  еркін  меңгеруі 

туралы  идеяны  тәжірибе  жүзінде  іске  асы-

ру  бүгінде  отандық  мектептен  маманның 

шығармашылық  өзін-өзі  жетілдіру  сала-

сын  дамытуға,  мемлекеттік  тілдің  қоғамдық 

өмірдің  барлық  саласында  қызмет  етуін 

қамтамасыз  етуге,  оның  ұлтаралық  келісім 

мен  қазақстандық  патриотизмді  нығыйту 

факторы  ретіндегі  рөлін  арттыруға,  орыс 

тілінің лингвистік белсенділігін сақтауға және 

ағылшын тілін ғылыми ақпарат пен жаhандану 

экономикасына сәтті кірігу тілі ретінде енгізу 

бағытталған көптілді білім беруді енгізуді та-

лап етеді. Қазіргі таңда студенттерге компью-

термен,  интернетпен,интербелсенді  тақтамен 

сабақ  өткізу  толығымен  қамтылған.  Көптеген 

оқытушылар  осы  уақытқа  дейін  техникалық 

құралдармен  сабақ  өтіп,  оның  қаншалықты 

тиімді  екенін  дәлелдеді.  Компьютермен 

сабақ  өткізу  арқылы  оның  қолданылуын 

үйрене  отырып  телесабақтарды  тың,  жаңа 

деңгейде  өткізуге,  оқытушы  мен  студенттің 

қарым-қатынасының  педагогикалық  және 

методикалық  тұрғыдан  сараланып  алынған 

алуан  түрлі  қызмет  түрлерінің  қолданылуы 

жүзеге  асады.  Компьютерді  қолдану  ба-

рысында  өздерін  қызықтыратын  әр  түрлі 

мәселелерді шешуге болады және талқылайды. 

50

МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1,  2016 г. 

Техникалық  құралдарды  пайдаланудың  ең 

тиімді  жағы  уақытты  ұтасың,  дәл,  тиянақты. 

Сонымен  қатар  оқытушы  қазіргі  ЖОО-  да 

ақпараттық құралдарды жетік меңгеру, Power 

Point, Active Studio бағдарламаларымен жұмыс 

істеп қана қоймай үнемі интернет жүйесіндегі 

жаңалықтар  мен  өзгерістерді  өзінің  кәсіби 

шеберлігіне  қолдана  білу,  білім  кеңістігін 

кеңейту,  ашу  бағытындағы  өзгерістер  мен 

әлемдік  білім  беру  кеңістігіне  кіруге  талпыну 

керек. Сондықтан әрбір оқытушы өз қызметіне 

ақпараттық технологияны пайдалана білуі ка-

жет.[ 5]

Кәсіби бағыттылық адамның өз тәжірибесі 

нәтижесінде 

жиналады. 

Оның 

дамуы 

адамның  өмірде  өзін  өзі  анықтау  мәселесін 

шешуіне,  белгілі  бір  кәсіпті  таңдағанда  өзінің 

қабілеттері  мен  мүмкіндіктерін  дер  кезінде 

аңғаруына  және  кәсіпті  таңдауда  қоғамдық 

маңызды  мотивтерді  ескеруіне  байланысты. 

Кәсіби бағыттылықты дамыту - бұл тұлғаның 

мүддесі мен қабілетінің белгілі бір іс-әрекетке, 

қызығатын кәсібі қоятын талаптары мен өзінде 

бар қабілеттердің, тұлғаның кәсіби мүддесі мен 

қоғамның  мамандарға  мұқтаждығы  арасында 

үнемі  пайда  болатын  қайшылықтарды  шешу 

процесі. 

А.И.Кочетов  көрсеткен  бағыттылықтың 

даму  сатыларын  жалпы  жоспар  бойынша 

мына түрде көрсетуге болады: а) тұрақты және 

өзекті қажеттілік ретінде қызығудың болуы; б) 

іс-әрекетте  жүзеге  асырылатын  бейімділіктің 

және  тұрақты  қызығудың  қалыптасуы;  в) 

кешенді  және  тұрақты  қызығу  мен  әуестіктің 

мінез-құлықтың  басты  мотивтері  болып, 

мақсатқа  көзделуі;  г)  бағыттылықтың 

қалыптасуы  тұлғаның  басты  қасиеттерінің 

мақсатқа көзделген байланысы ретінде болуы.

[6] 

Қазіргі  таңдағы  жоғары  оқу  орнында 

кредиттік  оқыту  жұмысын  ұйымдастырудағы 

басты  міндеттердің  біріне  студенттердің 

өзіндік  жұмыстарының  ролі  мен  тиімділігін 

арттыру  және  оның  кәсіби  бағыттылықты 

дамытуға көзделуі жатады. 

Студенттің  оқуы  -  бұл  оның  өз  қалауы 

бойынша өз оқуын өзі жалғастыруы емес, бұл 

танымдық  және  кәсіби  мамандығында  өзін 

өзі  жүзеге  асыруға  және  өзін  өзі  жетілдіруге 

бағытталған  оқытушының  жетекшілігімен 

басқарылатын  өзіндік  іс-әрекет  екенін 

айрықша атап өту қажет . 

Студенттердің 

өзіндік 

жұмысында 

оқытушылар  мен  студенттердің  арасын-

да  субъект-  субъектік  қатынастардың  да-

муы  -  студенттердің  «өздерін  өздері  басқару 

тәртібіне»  көшуін,  яғни  оқу  іс-әрекетінің 

барлық кезеңдеріне олардың белсенді қатысуы 

үшінші  деңгейдегі  басқару  деп  анықталады. 

Өзін  өзі  басқаруды  адам  факторының  өзін  өзі 

ұйымдастыра білу қабілеті деп қарап, оны оқу 

іс-әрекетінде  қолдансақ,  онда  одан  мынандай 

қызметтердің  бөлініп  шығатынын  көреміз. 

Олар өзара бір бірімен байланысты бір мақсатқа 

көзделген  мотивтер  жүйесі,  өз  жұмысын  өзі 

жоспарлау, өзін өзі ұйымдастыру (өз қызметін 

ұйымдастыру), өзін өзі қадағалау және өзін өзі 

бағалау, өзін өзі түзету. 

Кредиттік  оқыту  жүйесіндегі  жоғары 

білім  беру  орны  Қазақстан  Республикасының 

Мемлекеттік  білім  беру  стандарты  талапта-

рына сәйкес студенттердің оқу дәрежесін алу-

ына  барынша  қолайлы  жағдайлар  жасайды. 

Ең  алдымен  жоғары  оқу  орны  оқу  жұмысын 

әдістеме  жағынан  қамтамасыз  етуге  жауапты. 

Осы мақсатта:

1.  Әрбір  студентті  қамтамасыз  ету  үшін 

анықтамалар. 

2.  Әрбір 

пәннен 

студенттер 

мен 

оқытушылар үшін оқу-әдістемелік кешендер. 

3.  Әрбір  пәннен  дәрісхана  жұмыстарына 

материалдар:  лекция  көшірмелері,  тәжірибе 

және  зертхана  сабақ  жоспарлары,  оқу  құрал 

жабдықтары.

4.  Студенттердің  өзіндік  жұмыстарына 

арналған  материалдар:  үй  тапсырмала-

ры  мәтіндері,  әр  пәннен  бақылау,  тексе-

ру  сұрақтары,  тақырыптық  баяндамалар 

және  курстық  жұмыстар,  электрондық  оқу 

құралдары.

5.  Білімді бақылауға  материалдар:  жазба-

ша бақылау жұмыстары, тестілер, емтихандық 

билеттер және т.б.

Тәжірибе жұмысы материалдары: тәжірибе 

жұмысын  жүргізу  әдістеме  нұсқаулары  және 

жоспарлары, есеп беру құжат түрлері әзірленеді

Осыған байланысты біздің модель құрудағы 

мақсатымыз  -  университет  студенттерінің  ар-

найы  және  экономикалық  дайындықтарын 

жетілдіру (1 кесте). 

51

БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1,  2016 г. 

1-кесте. Тіл маманы студенттерінің кәсіби бағыттылығындамыту моделі

мазмұндық сипат-

тама 

Студенттердің кәсіби бағыттылығын дамыту 

Таным

Қарым қатынас

Өзін - өзі 

жетілдіру

Тұлғалық 

көріністері

психологиялық 

сипаттама

Когнитивтік ком-

понент

жаңа әлеумет-тік-

экономикалық 

қатынаста кәсіби 

қызметтің қоғам-

дық маңызын 

түсіну - білу;

- таңдаған кәсібі 

саласында кәсіп-

керлік іс - әрекет-

тің мүмкіндігін

түсіну – білу;

- нарық кәсіби 

өнімінің және 

білім ұсынысын

түсіну - білу.

- кәсіби қызметтің 

байлығын және көп 

бейнелігін түсіну- білу;

- тіл кәсібі саласын-

да нәтижелі қызмет 

ету факторы ретінде 

ынтымақтастық-

тың ролін түсіну- білу 

-тіл кәсібінің 

бәсекелестік 

өлшемдерін түсіну 

-білу ;

-өз іс - әрекетінің 

жағымды және 

жағымсыз 

жақтарын түсіну- 

білу ;

-болашақ кәсіби 

қызметінде 

тұлғалық өсу жол-

дарын түсіну -білу 

өзін - өзі 

бағалау 

Мотивациялық 

компонент

- жаңа әлеуметтік 

- экономикалық 

жағдайда кәсіпке 

қызығушылық 

білдіру;

- нарық саласында 

өз білімін ұсыну-

дың жолдарын 

табуға талаптану;

- өмірде тұлғалық 

маңызды 

мақсаттарын 

барынша жүзеге 

асыру. 

- тұлғаға объект және 

субъект ретінде көңіл 

бөлу;

- тұлғааралық қатынасқа 

ұмтылу;

- іскерлік қарым – 

қатынастыққа ұмтылу.

- білім беру 

саласында 

жетістіктерге

 жетуге ұмтылу;

-өзінің жеке 

тұлғалық 

өзгешелігін 

көрсетуге ұмтылу;

-білімін заман тала-

бына сай жетілдіріп 

отыру 

Біліктілік

Мінез-құлық 

компоненті

- кәсіби 

қызметінде білімін 

қолдана білу. 

- қарым – қатынас жасай 

білу, тәжірибесінің болым-

ды жақтарымен алмасу 

- көздеген 

мақсатына барын-

ша жету үшін өз іс 

- әрекетін түзету

Белсен-

ділік,

өз мақ-сатын 

жү-зеге асыру 

И.Д.Багаева  да  педагогикалық  іс-әрекеттің 

кәсібі  тұжырымдамасында  біріктіруге  көңіл 

бөледі:  кәсіби  бағыттылық  бұл  іс-әрекетте 

қалыптасатын 

тұлғаның 

интегральдық 

қасиеті,  өзіндік  ерекшелігі,  бұл  іс-әрекет 

процесі  және  нәтижесі.  Автордың  пікірінше, 

іс-әрекеттік  кәсіп  тұлғаның  және  іс-әрекеттің 

мазмұнымен  сипатталады.  Сөйтіп  оның  ой-

ынша  педагогикалық  іс-әрекеттің  кәсіптік 

құрылымы үш компоненттерден тұрады. Олар: 

кәсіби білім, құрылым бойынша танымдық іс-

әрекет; кәсіби қарым қатынас жасау, құрылым 

бойынша  сөйлеуіс-әрекеті;  және  кәсіби  өзін 

өзі жетілдіру,құрылым бойынша бағалау және 

шығармашылық іс-әрекетінің бірігуі[7]. 

Қалыптасқан 

кәсіби 

бағыттылықтың 

көрсеткіштері 

психологиялық 

көзқарас 

жағынан 

тік 

сызықпен 

белгіленген 

тұлғаның  маңызды  жақтарын  білдіреді,  яғни 

когнитивтік  (танымдық),  мотивациялық, 

мінез-құлық  компоненттерін  көрсетеді.  Пай-

да  болуына  қарай  әр  жақ  күрделі.  Тұлғалық 

білімнің  мазмұнды  сипаттамасын  –  кәсіби 

бағыттылықты: іс-әрекеттің танымдық, сөйлеу 

және  құндылықтарды  бағдарлау  түрлері 

құрайды.  Біз  осы  іс-әрекет  түрлерін  филосо-

52

МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1,  2016 г. 

фия және социология ғылымдарының адам іс-

әрекетінің жалпы құрылымы саласынан алып, 

кәсіп саласы жағына бұрдық.

Қорыта  айтқанда,  қазіргі  Қазақстандық 

жоғары  оқу  орындарының  кредиттік  оқыту 

жүйесі  жағдайында  кәсіби  бағыттылықты 

дамытудың  ерекшеліктеріне  студенттердің 

білім  алу  траекторияларын  өз  беттерімен 

тиянақты жоспарлауы; бірыңғай халықаралық 

жоғары  білікті  еңбек  нарығында  бәсекелестік 

қабілетке 

дайындығын 

дамыту 

үшін 

студенттердің шетел жоғары оқу орындарында 

оқулары қалаулы; студенттердің өзіндік жұмыс 

көлемдерінің көбеюіне байланысты пәндердің 

мазмұнын  тереңдету  және  өзіндік  жұмысты 

дұрыс ұйымдастыруды атап айтуға болады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. 

Мектептегі шет тілі. Республикалық әдістемелік-педагогикалық журнал. №4 (22), 2006

2. 

Мектептегі шет тілі. Республикалық әдістемелік-педагогикалық журнал. №2(44), 2010

3. 

О проблеме межпредметных связей в процессе учебно-познавательной деятельности 

студентов.- Наука и образование - ведущий фактор стратегии Казахстан - 2030: Труды Междуна-

родной научной конференции. / Караганда: Изд-во КарГТУ, 2006. - С 186-188

4. 

К вопросу изучения межпредметных связей в профессиональной подготовке студентов 

языковых специальностей. - Вестник КарГУ. - 2007.- №1(45).- С. 79 -81. (Соавтор Г.К. Нургалиева)

5. 

Кредиттік оқыту жүйесінде тіл маманы студенттерінің өзіндік жұмыстарын 

ұйымдастыру ерекшеліктері. ҚарМУ хабаршысы. -2007, - №2 (46). - 57-59 б.

6. 

Жоғары мектепте тұлғаның кәсіби бағыттылығы ұғымы мәселесі. - Тіл саласында білім 

беруге арналған халықаралық ғылыми - тәжірибелік конференцияларының Материалдары ( 15-

16 қараша 2007ж) / ҚарМУ. -Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2007. - 175-160б.

7. 

Тұлғаның кәсіби бағыттылығын дамыту үрдісінің моделі.- Абылай хан атындағы Қазақ 

халықаралық қатынастар және әлем тілдері Хабаршысы журналы, Педагогика ғылымдары серия-

сы, 2008, - № 2 (19).

ЗНАЧЕНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ СТУДЕНТОВ, ОСОБЕННОСТИ ОБУЧЕНИЯ В 

УСЛОВИЯХ ПОЛИЯЗЫЧНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

Л.Б. Раманова 

Аннотация. 

В  статье  рассмотрены  вопросы  подготовке  педагогов  для  полиязычного 

образования,  со  знанием  языка.  Хорошее  знание  информационных  средств  в  высших  учебных 

заведениях, формирование и развитие профессиональной направленности студентов значимость 

изыскания.

Ключевые 

слова: полиязычное образование, межнациональное общение, профессиональная 

направленность.

PROFESSIONAL COMPETENCE OF STUDENTS,

FEATURES OF MULTI-LANGUAGE EDUCATION

Ramanova L.B.

Abstract. 

This article deals with the question of training teachers, for multi-language education, with 

the knowledge of language. Good quality of informational technology in the Universities will lead students 

to professional development of their skills.

Keywords: 

Multi-language education, international communication, professional development.

53

БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1,  2016 г. 

ЖАНА ТЕХНОЛОГИЯЛАР 

НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ 

NEW TECHNOLOGIES

УДК 54.07: 378.1 

ПРИМЕНЕНИЕ ЭЛЕКТРОННЫХ ОБУЧАЮЩИХ ПРОГРАММ

НА УРОКАХ С УГЛУБЛЕННЫМ ИЗУЧЕНИЕМ ХИМИИ

Д. Р. Сатывалдиев, Ж. Сагындыков, Ж.А. Шокыбаев

Ошский государственный унивеситет

1

, Бишкек

Ошский технологический университет

2

, Бишкек

Казахский национальный педагогический университет имени Абая

3

, Алматы

Аннотация. 

Созданы обучающие анимационные программы, которые с успехом применяются 

в школах  на  уроках с углубленным изучением  химии.  Экономическая  эффективность  данного 

программного  обеспечения  зависит  от  количества  переведенных  в  виртуальную  форму 

различных уроков по неорганической и органической химии.

Ключевые слова: 

обучающие программы, химия, органическая химия, неорганическая химия, 

экономическая эффективхность.

Нынешнее  состояние  педагогического  об-

разования  требует  систематической  коррек-

ции всей технологии обучения. Новые техноло-

гии направлены на максимальное обеспечение 

развития личности школьника и студента, обо-

снованность каждого элемента педагогическо-

го  развития,  обеспечение  контролируемости 

результатов  учебной  деятельности  разными 

способами.  Повышение  качества  образования 

в современном обществе лежит в сфере более 

умелой  организации  инновационной  деятель-

ности,  максимально  полном  использовании 

всех возможностей, представляемых рыночны-

ми условиями. Одним из самых перспективных 

и  необходимых  условий  повышения  качества 

образования является компьютеризация учеб-

ного процесса, разработка и внедрение обуча-

ющих компьютерных программ и технологий.

Прочные  знания  по  элементарной  химии 

создаются  глубоким  познанием  основных  фи-

зических и химических понятий и их взаимос-

вязи,  которые  являются  необходимым  фунда-

ментом к усвоению фундаментальных законов 

общей  химии.  Чем  лучше  ученики  8-9-х  клас-

сов усвоят основные химические понятия, тем 

успешнее изучают они органическую химию в 

10 и 11 классе. Ученики, прочно усвоив их, смо-

гут самостоятельно объяснять новые факты и 

пополнять свои знания в области химии. Но со-

знательное  усвоение некоторых  основных  хи-

мических понятий часто затрудняется, так как 

оно связано с отвлеченным мышлением. Поэто-

му образование и развитие таких понятий тре-

бует особенно продуманной методики.

Формирование  основных  понятий  на  за-

нятиях  осуществляем  всем  предполагаемым 

комплексом  средств  наглядности,  который 

дает ощущение и представление, являющиеся 

базой  для  формируемого  понятия.  Особое  ме-

сто  мы  отводим  подбору  анимационных  про-

грамм,  созданных  на  компьютере.  Часто  в  пе-

дагогической литературе находим указание на 

то,  «что  применение  эксперимента  и  различ-

ных комплексов учебного оборудования» дает 

больший педагогических эффект по сравнению 

с  отдельными  средствами  наглядности.  Здесь 

54

МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1,  2016 г. 

происходит  не  простое  сложение  результатов 

наблюдений и теории, в результате взаимосвя-

зей возникает новое их свойство» [1].

Наш опыт показывает, что наиболее успеш-

но формирование основных физических и хими-

ческих понятий у учащихся и студентов проис-

ходит при комплексном использовании средств 

наглядности.  Под  последними  имеем  в  виду 

учебник,  химический  эксперимент,  модели, 

анимационные компьютерные программы соз-

данные  нами.  Необходимость  использования 

комплексов  определяется  ограниченностью 

функциональной  и  дидактической  возмож-

ностей  отдельного  вида  средств  наглядности. 

«Ни один из видов учебного оборудования, взя-

тый  в  отдельности,  не  может  полностью  обе-

спечить  успех  обучения, и  только  правильное 

их  сочетание,  отвечающее  особенностям  из-

учаемого  вопроса,  познавательной  задаче,  по-

ставленной перед обучением, и особенностями 

познавательной  деятельности  студента,  дает 

возможность достигнуть оптимальных резуль-

татов» [1-5]. Только согласованное и дополня-

ющее  друг  друга  по  содержанию  и  методике 

сочетание  компонентов  с  сохранением  взаи-

мозаменяемости  можно  считать  комплексом. 

Он  отличается  целостностью  и  определенной 

структурой, усиливающей педагогическое воз-

действие каждого из компонентов на учащихся 

и студентов.

Комплекс  создаем  подчинением  всех  его 

компонентов  одной  цели  -  формированию  и 

развитию  определенного  химического  поня-

тия.  Очень  важно,  чтобы  «раскрывалось  одно 

единственное  понятие...  Присутствие  еще  од-

ного явления или понятия (даже связанного с 

первым) затрудняет использование пособия на 

уроке, посвященном объяснению нового мате-

риала» [1]. Комплекс средств наглядности мож-

но успешно создать с помощью компьютерных 

технологий.

При  формировании  химических  понятий 

основное  внимание  мы  уделяем  их  содержа-

нию  и  объему.  Содержание  любого  понятия 

раскрываем  системой  взаимосвязанных  суще-

ственных  признаков.  Объем  его  определяем 

числом  объектов,  на  которых  раскрывается 

данное  понятие.  Весь  учебный  материал  де-

лим  на  этапы,  находящиеся  в  определенной 

последовательности.  Затем  подбираем  анима-

ционную программу необходимую для форми-

рования определенного химического понятия, 

осуществления обратной связи, его системати-

зации,  повторения,  закрепления,  применения. 

Определяем  последовательность  включения 

компьютерных  дидактических  средств,  отве-

чающих  педагогическим,  психологическим, 

гигиеническим, эргономическим требованиям. 

Таким образом, создаем комплексные компью-

терные программы по формированию и разви-

тию  основных  химических  понятий,  начиная 

с  первичных  комплексов.  Каждый  из  которых 

ориентирован на формирование и развитие до-

статочного  объема  и  содержания  одного  или 

нескольких  понятий.  Формирование  первич-

ных комплексов начинаем с анализа подробно-

го плана подготовки педагога к занятиям. Этот 

анализ  позволяет  провести  основной  отбор 

именно  таких  компьютерных  схем,  которые 

действительно  необходимы  для  осуществле-

ния  замыслов  педагога.  План  подготовки  пе-

дагога к занятиям составляем, основываясь на 

имеющиеся  педагогические  рекомендации  со 

своими добавлениями. Обязательно указываем 

основную литературу для педагога.

Целью  данной  рабо

ты  является  создание 

пакета прикладных программ для виртуальных 

лабораторных работ и электронных вариантов 

учебников по курсу неорганической и органи-

ческой химии. Для этого необходимо 

1. Введение в базу данных информации о хи-

мических  соединениях,  реакциях,  параметрах 

среды для проведения реакций и т.д. 

2.  Написание  на  языке  ЭВМ  учебников,  те-

стов, задач, курса лекций, практических и лабо-

раторных работ по неорганической и органиче-

ской химии. 

За  основу,  при  разработке  компьютерных 

программ, взят учебник как основное средство 

обучения.  Таким  образом,  компьютерная  про-

грамма наглядности, органически вписываясь, 

помогает  реализовать  методическую  систему, 

заложенную в учебниках по школьной и вузов-

ской программах.

Номенклатура  наших  разработок  соответ-

ствует  логике  занятия,  организации  позна-

вательной  деятельности  обучаемых.  Отсюда 

основное требование к компьютерной програм-

ме. Наглядности - своевременное, методически 

оправданное включение всех компонентов при 

проведении занятия.

Все  первичные  компьютерные  программы 

наглядности  пронизаны  ведущим,  направля-

ющим,  организующим  словом  педагога,  без 

которого  данная  программа  малоэффективна. 

Разработка  компьютерных  технологий,  вклю-

чение их не только в школьную, но и в вузов-

скую программу изучения химии позволит по-

55

БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1,  2016 г. 

высить  качество  обучения,  активизировать 

мыслительную деятельность и развить творче-

скую активность.

Прочные знания по химии создаются глубо-

ким познанием основных химических и физи-

ческих  понятий,  которые  являются  необходи-

мой опорой, предпосылкой к усвоению частных 

вопросов химии.

Применение на уроке анимационной про-

граммы по неорганической химии. 

В  начале  урока  в  первую  очередь  надо  ак-

тивизировать к уроку учащихся. Для этого учи-

тель,  задавая  наводящие  вопросы,  проверяет 

остаточные знания учеников. Например, в шко-

лах с углубленным изучением химии отводится 

достаточно  много  часов  на  изучение  химиче-

ской термодинамики. Главной задачей химиче-

ской термодинамики является определение на-

правление  процесса  или  химической  реакции. 

Это достигается расчетным путем из термоди-

намических  параметров  или  эксперименталь-

ным путем. А при введении химической термо-

динамики не маловажным является раскрытие 

понятия  система  (понимание  учениками).  Это 

понятие  мы  объясним  с  помощью  комплекс-

ной  компьютерной  программы  включающей 

и  анимационную  программу,  составленную 

нами.  Анимационную  программу  покажем  че-

рез  компьютерный  диапроектор.  При  работе 

программы составленной на тему: законы тер-

модинамики,  на  экране  видно  три  пробирки. 

Микро  частицы  (молекулы,  атомы,  электро-

ны и т.д.) в пробирке находятся в хаотическом 

движении.  В  первой  пробирке,  когда  пробир-

ка  закрыта  пробкой,  частицы  обмениваются 

с  окружающей  средой,  как  в  энергетическом 

отношении, так и количеством массы. Как мы 

знаем, такая система называется закрытой. Во 

второй пробирке без пробки, молекулы могут 

покидать пределы сосуда, но обмен с окружаю-

щей средой имеется в энергетическом отноше-

нии. Такие системы называются открытыми. В 

третий сосуд, называемый сосудом Дюара, со-

стоящим из стеклянной колбы обыкновенного 

бытового  термоса.  Такая  система  называется 

изолированной  системой,  в  ней  отсутствует 

связь с окружающей средой в энергетическом 

отношении и отсутствует масса обмена. Показ 

анимационной программы занимает примерно 

2-3 минут. После демонстрации анимационной 

программы преподаватель с помощью готовых 

формул и текстов переходит к объяснению ос-

новного содержания 1-закона термодинамики. 

Здесь  педагог  должен  раскрыть  математиче-

ское выражение формулы 1-закона термодина-

мики:

∆U =

Q W

−

 (1)

∆U= U2-U1 (2)

dU = d 

Q

 - δW (3)

при условии V=соnst и когда не совершается 

полезная работа:

dU = d 

Q

  или ∆U=

Q

 

 (4)

dH=d 

Q

   

или DH =

Q

 (5)

Из уравнения 4 величина 

Q

для химических 

реакций равна тепловому эффекту. Физической 

смысл уравнения 4 объясняем с помощью ани-

мационной программы. При работе анимацион-

ной программы, для экзотермической реакции 

в закрытых системах, из системы теплота пере-

ходит  в  окружающую  систему  (это  видно  на 

компьютере  -  график  справа,  пропорциональ-

но  выделенному  тепловому  эффекту  реакции 

уменьшением  внутренней  энергии  системы). 

В  изолированных  системах  пропорционально 

теплоте,  повышается  температура  системы.  В 

случае  эндотермической  реакции  в  закрытых 

системах, теплота поступает в систему извне. А 

для  изолированных  систем  пропорционально 

уменьшению внутренней энергии, понижается 

температура системы (на экране компьютера - 

справа). 

Такое же обсуждение учитель просить уче-

ников  сделать  для  уравнения  5  при  условии 

p=const и когда не совершается полезная рабо-

та.

После чего совместно с учениками учитель 

рассматривает анимационную программу и об-

суждает уравнение 5 при условии p=const и ког-

да не совершается полезная работа. 

Далее  переходим  к  объяснению  закона 

Гесса  с  помощью  компьютерной  комплексной 

программы. В качестве базового уравнения ис-

пользуем уравнения 4 и 5. 

Нажимая кнопки №1, №2, №3 быстро мож-

но объяснить верность закона Гесса, уравнение 

6.  В  комплексной  программе  созданной  нами, 

приведено много примеров относительно при-

менения закона Гесса. 

Далее после введение понятия энтропии,

dS=

Ò

Q

δ

 (7)

необходимо  дать  ученикам  в  доступной 

форме понятие о самопроизвольности процес-

са, в том числе о направлении реакции или воз-

можности  протекании  реакции  при  заданных 

56

МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1,  2016 г. 

(данных  параметрах)  условиях.  Это  условие 

определяется с помощью уравнения Гиббса:

∆G=∆H+T∆S (8)

Условия ∆G<0, (9)

означает  о  самопроизвольности  протека-

нии процесса (химической реакции).

реакция  идет  в  прямом  направлении,  т.е. 

слева направо.

Условия ∆G>0, (10)

означает, что процесс не идет, но обратный 

процесс  может  идти  (самопроизвольно  может 

идти обратная химическая реакция).

Прямая реакция не идет, но реакция может 

идти с права на лево. 

Условия ∆G = 0, (11)

означает,  что  система  находиться  в  равно-

весии, т.е. процесс может идти и прямом и об-

ратном  направлениях  (наступает  химическое 

равновесие).  Мы,  с  помощью  анимационной 

программы на доступном уровне объясняем ус-

ловия 9-11 (рис. 1).

Наш опыт подсказывает, что работа с ком-

пьютерными  программами  наглядности  тре-

бует  от  учителя  четкости,  собранности,  уме-

лой  организации  урока.  Использование  этих 

программ  предполагает  инструктаж  учителем 

обучаемых о предстоящей работе, умелое пере-

ключение их с одного вида работы на другой. 

Темп работы учителя управляется конкретной 

педагогической  задачей  в  целях  обеспечения 

условий,  необходимых  обучаемым  для  осмыс-

ления своих суждений, сознательного обдумы-

вания  содержания  изучаемого  понятия.  Здесь 

надо отметить, что применение компьютерной 

программы  на  уроке  не  отнимает  много  вре-

мени.  Наоборот,  создаются  условия  быстрого 

пониманию того или иного понятия. Даже глу-

хонемой может понять механизмы и причины 

протекании физических и химических процес-

сов.

жүктеу/скачать 1,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: