Г. К. Ахметова-п.ғ. д., профессор, Ж. А.Қараев- п.ғ. д., профессор
жүктеу/скачать 1,32 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- БІЛІМ БЕРУ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСНАМАСЫ ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ THEORY AND METHODOLOGY OF EDUCATION
- Использованная литература
- БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА БАЛА ҚҰҚЫҚТАРЫН САҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ А.А. Маханбетова
Использованная литература 1.
Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 гг. Астана 2010. 2. Инклюзивное образование: законодательные рамки, концептуальные основы и практи- ческие механизмы реализации. Материалы международной конференции. - Астана, ноябрь 2014 г. 3.
Руководство для тренера. www.cpm.kz. ПЕДАГОГТАРДЫҢ БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ЖАҒДАЙЫНДА ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ О.Я. Абдульманова Түйіндеме. Мақалада инклюзивтік білім беруді жүзеге асырудағы педагогикалық кадрларды дайындау мәселесіне назар аударылған. Біліктілікті арттыру курстарының барысында педагогтердің кәсіби инклюзивтік құзыреттіліктерін дамыту мүмкіншіліктері көрсетіледі. Инклюзивтік білім беру міндеттерін шешуде қазіргі талаптарға сай әдіс-тәсілдерді де қарастырылған. Түйінді сөздер: инклюзивтік білім, педаготердің құзыреттілік, инклюзивтік білімге заманауи көзқарас. TEACHER’S ADVANCE QUALIFICATION IN TERMS OF REALIZATION INCLUSIVE EDUCATION O. Abdulmanova Аbstract. The article focuses the attention on the urgent problems of stuff training for the implemen- tation of inclusive education. It shows the possibility of the development of inclusive professional compe- tence at the teachers training courses. The current approach in the implementation challenges of inclusive education has been considered in this article.
іnclusive education, teacher’s competence, modern look on inclusive education. 26 МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1, 2016 г. БІЛІМ БЕРУ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСНАМАСЫ ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ THEORY AND METHODOLOGY OF EDUCATION УДК 37:372.8 КОМАНДНОЕ ПРЕПОДАВАНИЕ – ЗАЛОГ УСПЕШНОГО ОБУЧЕНИЯ А.Н. Иманова, Р.Т. Самуратова ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Акмолинской области, Кокшетау Аннотация. Авторы работают над созданием открытой безопасной образовательной среды развития и саморазвития педагога. Обучение на уровневых курсах проводят в форме тренингов, во время которых слушатели, работая индивидуально, в парах, в группах, имеют возможность учиться, общаясь друг с другом. Для достижения более высоких результатов обучения слушателей внедряют командное преподавание –team-teaching. Тренеры, работая в паре, принимают равную ответственность в обучении. Перед занятием они обсуждают функции каждого из них на каждом этапе, моделируют предстоящую деятельность. При этом, тренеры координируют свои действия, открыто обсуждать разногласия и т.д. При обучении авторы применяют следующие варианты разделения функций членов команды: кто-то преподает, кто-то наблюдает; параллельное преподавание; альтернативное обучение; парное преподавание и аспектное преподавание. Сотрудничество преподавателей, работающих вместе, помогает совершенствовать, оттачивать собственное преподавание и создает благоприятную безопасную образовательную среду для слушателей. Ключевые слова: тренинг, командное преподавание, большая сплоченность группы, активная межкультурная коммуникация между слушателями, улучшение результатов обучения. Потребность современного общества в вы- сококвалифицированных кадрах сегодня высо- ка как никогда, поэтому развитие профессио- нализма у учителя является составной частью общегосударственной политики в социальной сфере. В формировании и развитии профессио- нализма педагога важную роль играет система повышения квалификации, для которой новые стратегии развития компетентности педагогов являются актуальной проблемой. На выполнение вышеперечисленных задач направлена деятельность филиала «АО НЦПК «Өрлеу» Института повышения квалификации педагогических работников по Акмолинской области». Конечным результатом деятельно- сти института является обеспечение единого концептуального подхода к повышению квали- фикации педагогов области. Мы пересматри- ваем традиционные подходы к организации курсов повышения квалификации, которые складывались на протяжении шести десятков лет. Поиск нового содержания, а также органи- зационных форм препадования направлен на создание открытой безопасной образователь- ной среды развития и саморазвития педагога. Обучение на уровневых курсах организо- вано в форме тренингов, во время которых слушатели, работая индивидуально, в парах, в группах, имеют возможность учиться, общаясь друг с другом. При этом очень важная роль от- водится тренеру, роль которого не только обу- чение, а прежде всего оказание помощи слуша- телям в формировании практических навыков по внедрению новых подходов к обучению в свою практику. Тренер стимулирует групповой процесс, творческое инновационное взаимодействие, контролирует темпы и качество работы как
27 БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1, 2016 г. группы в целом, так и каждого ее участника. Это предъявляет к нему такие профессиональные требования как: позитивная направленность, умение активно слушать; умение задавать ди- вергентные, нестандартные вопросы, способ- ность к саморегуляции, владение разнообраз- ными мыслительными моделями, высокий энергетический потенциал, наличие личност- но-профессионального опыта интерактивного обучения, способность к ценностно-смыслово- му взаимодействию с обучающимися. Практика показывает, что вместе учиться не только легче и интереснее, но и значитель- но эффективнее. Причем важно, что эта эффек- тивность касается не только академических успехов обучающихся, их интеллектуального развития, но и нравственного. Помочь другу, вместе решить любые проблемы, разделить ра- дость успеха или горечь неудачи - также есте- ственно, как смеяться, петь, радоваться жизни. Главная идея обучения в команде - учиться вместе, а не просто что-то выполнять вместе! Для достижения более высоких результатов обучения в последнее время все более популяр- ными, наряду с обучением в команде, является такой подход как командное преподавание – team-teaching. Команда – это группа людей, объединен- ных общей целью, принимающих эту цель, как свою, выполняющих четко определенные роли. Члены команды говорят на одном про- фессиональном языке, имеют высокий уровень возможностей и права, отличаются слаженно- стью действий, приятием общих нравственных норм, традиций и ценностей.[1, стр.119]. Командное преподавание –team-teaching.— форма ведения очного обучения, когда два пре- подавателя регулярно и сообща ведут занятия по единой программе с одной или несколькими группами учащихся. Методика командного об- учения способствует интенсивному общению между учениками и преподавателями. Работая командой, преподаватели обеспечивают высо- ко контролируемое, скоординированное и ор- ганизованное обучение. А наличие в команде преподавателей с различными специальными навыками и опытом работы, просто бесценно и необходимо для всестороннего развития и ка- чественного обучения. [2, стр.23]. Термин «team/collaborativeteaching» (бук- вально: «преподавание в команде»/ «сотрудни- чество в преподавании») – в широком смысле обозначает взаимодействие двух преподавате- лей с целью сделать обучение более эффектив- ным. В более узком смысле термин описывает совместную работу двух или более преподава- телей во время аудиторных занятий, и именно это понимание является наиболее распростра- ненным в зарубежной методике преподавания языка [3, стр.23]. Командное преподавание стало в нашем институте общепринятой практикой в работе тренеров Центра уровневых программ на кур- сах третьего (базового) уровня. Тренеры, рабо- тая в паре с одной группой, принимают равную ответственность в обучении слушателей. Пе- ред занятием они обсуждают функции каждого из них на каждом этапе, моделируют предстоя- щую деятельность. При этом, тренеры должны уметь координировать свои действия, открыто обсуждать разногласия, быть готовыми к из- менениям собственных подходов в обучении и нести ответственность за свои действия (в том числе и за неудачные). Педагоги отмечают, что данная практика дает очень многое в плане профессионального развития: совместная постановка целей, поиск решений, эффективное взаимодействие в про- цессе совместной работы, подготовка к заня- тиям и их обсуждение. Совместно планируют и преподают занятие или серию занятий, де- лятся учебными ресурсами, вместе оценивают достижения слушателей, а также совместно разрабатывают методы обучения на основе ре- зультатов оценивания[3, стр.24]. При обучении на уровневых курсах трене- рами Центра уровневых программ разраба- тываются и развиваются различные модели командного преподавания, при которых наибо- лее типичными являются следующие вариан- ты разделения функций членов команды:
— Кто-то преподает, кто-то наблюдает
– это модель командного преподавания, где один преподаватель ведет урок, а второй про- водит детальное наблюдение обучающихся, во- влеченных в учебный процесс, а также то, на- сколько эффективны используемые приемы и формы обучения. Опыт показывает полезность структурированного наблюдения за работой коллеги с позиции четырых аспектов: препо- давание, обучение, оценивание, эвалюация (от- слеживание изменений и динамики развития).
— Параллельное преподавание - модель, когда оба преподавателя обучают одному ма- териалу, но они делят группу на микрогруппы и проводят занятия одновременно. Некоторые группы могут работать достаточно самостоя- тельно под руководством одного преподавате-
28 МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1, 2016 г. ля, в тоже время как другие группы - под руко- водством другого. Данная модель реализуется чаще всего во время второго этапа очного об- учения при подготовке портфолио слушателей и презентаций к ним. При этом тренеры делят группу на две подгруппы и проводят форма- тивное оценивание деятельности слушателей с помощью устных и письменных комментариев.
—
- модель, ког- да один преподаватель проводит запланиро- ванное занятие с одной группой, пока другой преподаватель проводит альтернативное или то же занятие, обучая слушателей второй под- группы с иным уровнем подготовки. Члены ко- манды дают обучаемым возможность увидеть несколько подходов к изучению тем или реше- нию задач (оценить эффективность использо- вания тех или иных вариантов).
—
- модель, где оба учителя преподают одновременно. Один тре- нер преподает новый материал, в то время как напарник дает разъяснения, задает вопро- сы, чтобы провести контроль деятельности слушателей. При этом каждый из преподава- телей играет роль «консультанта». Возможен вариант: один преподаватель работает над изучением нового материала, другой прово- дит практическую часть урока. На четвертой неделе первого этапа очного обучения учителя разрабатывают среднесрочные планы серии последовательных уроков, работая в индиви- дуальном режиме. В это время тренеры прово- дят консультации параллельно для всех слуша- телей.
—
- модель, где содержание и слушатели разделены по аспек- там, и слушатели чередуются от одного учите- ля к другому. Каждый преподаватель отвечает за конкретный фрагмент занятия. Распределение функций между членами ко- манды может быть как стабильным, так и ди- намичным, меняющимся от занятия к занятию. В своей работе тренеры применяют стратегию «гибкого равноправия». Работа команды преподавателей открыва- ет дополнительные возможности для эффек- тивности обучения на уровневых курсах повы- шения квалификации. Так как сотрудничество не заканчивается подготовкой к занятию и его совместным проведением. После занятия тре- неры проводят детальную рефлексию: анали- зируют и тщательно обсуждают результаты занятия, отмечают положительные моменты и особенности занятия, в то же время детали- зируют ситуации, возникшие во время занятия и требующие корректировки. Находят пути решения существующих проблем, определяют дальнейшие шаги их преодоления. Отличительными чертами сильной коман- ды тренеров является то, что они оба верят в свой успех, поддерживают друг друга. Во- вторых, члены команды могут ставить точные цели и задачи перед каждым занятием, опреде- лять четкие правила, стиль и поведение. Таким образом, работая на высоком уровне доверия, будучи честными друг перед другом, члены команды преподавателей способны по- стоянно совершенствовать свою профессио- нальную деятельность. Вместе с тем, работа в команде может быть связана и с определенными сложностями, об- условленными как организационными, так и психологическими причинами. Сложности пси- хологического плана связаны с особыми требо- ваниями, предъявляемыми к межличностному взаимодействию в команде. Преподаватели, приступающие к работе в команде должны быть: симпатичны, ком- плементарны друг другу как личности. Испы- тывать взаимное уважение друг к другу как к специалистам в своей области, стремиться к со- трудничеству, уметь координировать свои дей- ствия, улаживать возникающие конфликты, от- крыто обсуждая разногласия, быть готовыми к изменениям собственных подходов к обучению и нести ответственность за свои действия. На курсах слушатели знакомятся с команд- ным подходом, наблюдая за работой двух тренеров. Бесспорно, что командный подход в преподавании вызовет интерес у обучаю- щихся, так как данное преподавание помогает удержать концентрацию их внимания в тече- ние всего занятия. Перед слушателями всегда разные личности, голоса, методы, подходы, что вызывает неподдельный интерес, не дает за- скучать. Парное преподавание помогает слуша- телям включиться в процесс обучения с первых дней достаточно быстро и легко. В то же время, команда демонстрирует пример общения и со- трудничества, обучает этому группу, снимает существующие у многих педагогов психологи- ческие барьеры, связанные с общением и пре- зентациями на профессиональные темы. Партнерские отношения тренеров между собой и соблюдение перечисленных выше ус- ловий работы команды дают реальные резуль- таты:
сплоченность группы, улучшение взаи- 29 БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1, 2016 г. мопонимания участников;
— активная межкультурная коммуника- ция между слушателями;
—
Таким образом, сотрудничество препода- вателей, работающих вместе для совершен- ствования, оттачивания собственного препо- давания создает благоприятную безопасную образовательную среду для обучающихся.
1.
Жайтапова А.А, Садвакасова З.М. Уроки менеджмента в организации образования: схемы и таблицы. Учебное пособие – Алматы.: 2007.-224 с. 2. Герчикова И.Н. Менеджмент. М., 1994. 3. Профессиональное развитие учителя: традиции и перемены.сб.докл. II Междунар. науч.- практ. конф. (г. Астана, 4-5 декабря, 2012 г.) – Астана: Центр педагогического мастерства АОО «На- зарбаев интеллектуальные школы», 2012. том II- 561 с. КОМАНДАЛЫҚ ОҚЫТУ – ТАБЫСТЫ ОҚЫТУДЫҢ КЕПІЛІ А.Н. Иманова, Р.Т. Самуратова Түйіндеме. Авторлар ашық қауіпсіз білім беру ортасын дамытумен жұмыс істейді және педагог өзін-өзі жетілдіреді. Оқыту деңгейлік курстарда тренингтер түрінде жүргізіледі, тыңдаушылар, жеке, жұпта, топта, бар мүмкіндігін көрсетіп, бір-бірімен талқылай отырып жұмыс істейді. Жоғарғы нәтижелерге жету үшін тыңдаушыларға жаңа командалық оқыту енгізілуде. Тренерлер оқыту кезінде жұптасып жұмыс істей отырып, тең жауапкершілік қабылдайды. Сабақтың алдында функцияларды талқылайды, әр кезеңде алдағы қызметтерін қарастырады. Тренерлер өз іс-қимылдарын үйлестіреді, ашық талқылайды. Оқыту кезінде авторлар нұсқаларды команда мүшелеріне мынадай функцияларға бөледі: кім оқытады, кім бақылайды; параллель оқыту; балама оқыту; альтернативті оқыту және аспектілі оқыту. Ынтымақтастық оқытушылардың жұмыс сапасын арттырады, өзін оқыту және тыңдаушылар үшін қолайлы қауіпсіз білім беру ортасын жасайды. Түйінді сөздер: тренинг, командалық оқыту, біріккен белсенді топ, тыңдаушылардың мәдениетаралық қарым-қатынастары, оқыту нәтижелерін жақсарту. TEAM-TEACHING – CONDITION OF A SUCCESSFUL TRAINING A.N. Imanova, R.T. Samuratova
The Authors working on creating open and safe educational environment, that will help teachers on self-development. Training on the level courses taking form of a workshop. During which listeners working individually, in pairs or in groups, and have the opportunity learning through communication with each other. To achieve a better results, teachers working together as a team. It calls team-teaching. Trainers taking on equal responsibilities. Before the workshop they’re discussing functions of each other and coordinate each other steps. The Authors divide following functions of team- members: while someone is teaching, the other one is watching; parallel teaching; alternative teaching; pair teaching and aspect teaching. Teacher’s cooperation, helps to improve their teaching skills, and creates safe educational environment for the listeners. Keywords: тraining, team-teaching, cooperation of a group, active multicultural communication among the listeners, improvement of training results.
30 МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1, 2016 г. УДК 37:34
Мақалада білім беру ұйымдарында бала құқықтарының сақталуы, мектепте құқықтық тәрбие беруде тәрбие мамандарының кәсіби біліктіліктерін арттыру мәселелері туралы айтылады. Сондай-ақ кәмелетке толмағандар арасында құқықбұзушылықты азайту мақсатында құқықтық тәрбие беру жұмысын тиімді ұйымдастыру жолдары қарастырылады.
құқық, бала құқықтарының сақталуы, құқықтық тәрбие, құқықбұзушылықтың алдын алу, құқықтық мәдениет. Егеменді еліміз бен оның азаматтарының өміріне тікелей тірек болатын құқықтық негіз Ата Заңымыздың 1-бабында «Қазақстан Ре- спубликасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады» деп бекітілген. Өркениет пен мәдениеттiң маңызды құбылысы ретiнде құқық мемлекеттiң жағымсыз iс-әрекеттерiне заңды түрде тосқауыл қоя отырып, адамның табиғи тарихи еркiндiгi мен бостандығының жанашыры болып, оның жан-жақты еркiн да- муына, қолайлы өмiр сүруiне кепiл болады. Осы тұрғыдан алғанда, құқық – қоғамдағы ең негізгі және маңызды қатынастарды реттеп, қоғамға пайдалы әрі қажетті қатынастардың дамуына жол ашады. Қоғамға зиянды қатынастарды шектеп, тыйым салатын құрал ретінде адамдардың іс-әрекеттері мен мінез- құлықтарының қоғамдық мүддеге, белгіленген тәртіпке, қабылданған заңдарға сай келуін та- лап етеді. Сондықтан қоғамның дамуы әрбір адамның өз құқықтары мен еркіндіктерін жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерінің болуы арқылы көрініс табады. Мектеп қабырғасынан бастап құқықтық білім мен тәрбиеге үлкен мән берілуі қажеттілігі осыдан туындайды. 18 жасқа (кәмелеттік жасқа) толмаған тұлғалар мемлекеттің айрықша қамқорлығында болуға тиіс. Бұл ретте мем- лекет кәмелетке толмағандардың жастығына орай өз әрекеттеріне толыққанды баға бере алмайтындығын, мұның өзі олардың қосымша құқықтар мен заңдық жауапкершіліктер алу мүмкіндіктерін шектейтіндігін басшылыққа алады.
Кәмелетке толмағандардың құқықтары мен мүдделерін қорғау қоғамдағы жалпы құқықтық мәдениетті көтеруді, оқушылар бой- ында Қазақстанның мемлекеттік дамуына негіз қалайтын идеяларға, Конституцияға, заңдарға құрмет сезімін, құқықтық құзыреттіліктерін қалыптастыруды көздейді. Тәрбие
жұмысын ұйымдастыруда басшылыққа алынатын негізгі құжат Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылдың «22» сәуірдегі № 227 бұйрығымен бекітілген «Тәрбиенің тұжырымдамалық негіздері» «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идея- сы аясында отбасылық тәрбие құндылықтары, сондай-ақ оқу және тәрбие процестерінің өзара кірігуі негізінде білім беру процесінің тәрбиелік әлеуетін арттыруға, оқыту мен тәрбиенің кіріктірілуіне, тәрбие әдіснамасын, мазмұны мен
құрылымын жаңартуға бағдарланған. Жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтарды, адам өмірі мен денсаулығын, тұлғаның еркін дамуының басымдықтарын, патриотизм, еңбексүйгіштік, адам құқықтары мен бостандығын құрметтеуге тәрбиелеуді көздейді» [1, 3б.]. Оқу-тәрбие үдерісінде құқықтық мәдениетті қалыптастыру тек оқушыларды құқықтық білім және түсініктермен қаруландыруды ғана білдірмейді, сонымен қатар іс-әрекетте жүзеге асатын күнделікті заңды мінез-құлық дағдылары, біліктері мен әдеттері негізінде құқықтық салада белсенді ұстанымдарын тәрбиелеуді білдіреді. Құқықтық тәрбие – бұл тәрбиеленушілерде терең және тұрақты сенімдер мен сезімдерді, жоғары құқықтық мәдениетті, заңдық
қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру мақсатында олардың санасына, психологиясына, барлық қоғамдық өмір құрылысына, идеологиялық факторларға нақты бағытталған жүйелі әсер ету.
Дегенмен, қазіргі таңда білім беру ұйымдарында оқушылардың құқықтық 31 БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1, 2016 г. мәртебесi, олардың ересектермен өзара қатынастар барысында тең құқылы болуға деген ұмтылысы арасындағы сәйкессiздiк, олардың санасындағы саяси, құқықтық бiлiмдерiнің жетіспеушілігі, оқу-тәрбие үдерісінде құқықтық білімнің жүйелі тұрғыдан енгізілмеуі және тәрбиемен ұштастырылмауы орын алып отыр. Қоғамды кәмелетке толмаған арасындағы құқықбұзушылық алаңдатуда. 2013 жылдың 6 айында Қазақстанда жалпы саны 48833 қылмыс тіркелген болса, оның ішінде кәмелетке толмағандар арасындағы құқықбұзушылықтар саны 2736-ны құраған. Жасөспірімдер арасындағы қылмыс қашанда ұлттық тұтастығымыз бен елдің болашағына қауіп төндірері сөзсіз. Қоғамдағы адамгершілік қасиеттер мен рухани құндылықтардың бұзылуы, отбасы институттарының әлсіреуі жастар арасында қылмыстық ахуалдың артуы- на әкеп соғуда. Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 07 желтоқсандағы № 1118 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Респу- бликасында білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында: «Девиантты жəне делинквентті балалар- мен жұмысты күшейту жоспарлануда. Балалар мен жасөспірімдер арасында девиантты мінез- құлықтың алдын алуы түрлі факторлардың өзара іс-қимылымен қамтамасыз етілетін бо- лады: отбасы, мектеп, бос уақыттағы орта жəне тұтас қоғам»,- деп атап көрсетілген. [2, 50б.]. Аталған мәселеге қатысты «Өрлеу» ҰБАО АҚ филиалы ББЖ ҚБАРИ басшылығымен Тәрбие және тұлғаны әлеуметтендіру кафе- драсында қысқа мерзімді біліктілікті артты- ру курстарының оқу бағдарламаларын жасау, әдістемелік құралдар дайындау, республикалық деңгейдегі іс-шаралар өткізу жолға қойылған. Мектеп басшылары мен директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасарларына, педагог- психологтарға арналған біліктілікті арттыру курстары жиі ұйымдастырылады. «Білім беру ұйымдарында бала құқықтарының сақталуы» тақырыбында міндетті дәрістер, «Девиантты және делинквентті мінез-құлықтың алдын алу», «Жасөспірімдердің өзіне-өзі қол жұмсаушылық әрекеттерінің алдын алу», «Кәмелетке толмағандардың құқықтық мәдениетін қалыптастыру» және т.б. тақырыптарда семи- нар, дәріс, тренингтер өткізілуде. Сонымен қатар аталған мәселеге қатысты республика деңгейіндегі ақпараттармен ал- масу да жүзеге асырылды. ҚР БжҒМ, ЮНИ- СЕФ, «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ұйымдастырумен 2015 жылғы 17 қарашада Өскеменде өткізілген «Қазақстанда балаларға қарсы зорлық-зомбылықтың алдын алу және шара қолдану бағдарламаларының тәжірибесін тарату стратегиялары» тақырыбында республикалық кеңесте ШҚО бағдарлама аясында жұмыс атқарған мектеп басшылары мен мамандары қатысып, пікір ал- масу жүргізілді. Оқу бағдарламасы «Мектептің этика ережелерін зерттеу», «Жағымды мінезді дамыту», «Өзіңді және өзгелерді сый- ла», «Таңдауды қалай жасап, мәселені қалай шешу керек» және т.б. тақырыптарда жеті сабақтың мазмұнына құрылған. Осы алғашқы алдын алуға арналған оқу бағдарламасы «Мектептегі зорлық-зомбылықтың алдын алу және жоюға, оқушының тәртібіне оң әсер етуді дамытуға, қолдауға, мінезді тәрбиелеуге және әлеуметтік-эмоционалдық оқытуға байланы- сты әдебиеттерді, құжаттар мен құралдарды мұқият зерттеп, талдау негізінде әзірленгенін атап өту маңызды». [3, 3б.]. Біліктілікті арттыру курстарында тыңдаушылардың кәсіби дағдысын, біліктерін дамытуға бағытталған мақсатты жұмыстар жүргізіледі. Бұл ең алдымен білім беру ұйымдарында бала құқықтарының сақталуына педагогикалық ұжым мүшелері мүдделі болғандықтан, оны ұжымда тиімді жүзеге асырудың жолдарын белгілеуді көздейді. Курс
басындағы диагностикалық сауалнамалардың нәтижесіне сүйенсек, құқықтық тәрбие, бала құқықтарын сақтау мәселесіне қатысты тәрбие жұмыстарын жүзеге асыруда тәрбие орынбасарлары кездесетін қиындықтар аясы қандай? Бұл:
— білім беру ұйымдарында құқықтық білімді кеңінен насихаттауды жоспарлап, жүзеге асыруда;
— оқу үдерісіндегі тәрбиелік мақсаттарды дұрыс белгілеп, оның орындалу барысын бақылауға алуда;
— оқушылар арасындағы құқықтық тәрбиенің, құқықбұзушылықтың алдын алу, бала құқықтарының сақталуы деңгейіне зерт- теу жүргізіп, бағалауда;
—
мамандарының оқушылардың құқықтық құзыреттіліктерін қалыптастырудағы бірлескен іс- әрекеттерін жүзеге асыруда қиындықтарға кездесетіндіктерін атап көрсетті. 32 МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ № 1, 2016 г. Осыны ескеріп, алдымен тыңдаушылардың теориялық білімдерін тереңдету көзделеді. Педагогикалық-психологиялық модуль
мазмұны аясында танымал ғалымдардың ғылыми-әдістемелік еңбектеріндегі сана мен iс-әрекет бiрлiгiнiң мәселелерi, тұлғаның дамуының iшкi және сыртқы жағдайлары арасындағы өзара қатынастары, тәрбие фило- софиясына байланысты сұрақтар бойынша Аль-Фараби, Ы.Алтынсарин, Ш.Уалиханов, А.Құнанбаев еңбектерін және тәрбиенi iзгiлендiру идеясын көтерген Ж.Аймауытов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердиевтің еңбектері басшылыққа алынды. Құқықтық мәдениетті тәрбиелеуде қазақ халқының ұлттық тәлім-тәрбиесінің озық тәжірибелерін пайдалану туралы Қ.Б.Жарықбаев, С.Қ.Қалиев, С.А.Ұзақбаева, Ж.Наурызбай, К.Қожахметова, Ә.Табылдиев, Қ.Бөлеев еңбектерінің маңызы зор. Мазмұндық, технологиялық модульдер- де практикалық сабақтарды ұйымдастыруда құқықтық мәдениет аспектілерін тәрбиелеу мазмұнын анықтаудың, бұзақылыққа бейім
оқушылардың мiнез-құлық ауытқуларының алдын-алудың ғылыми- практикалық жолдарын ұсынған В.Г.Баженов, Л.К.Керимов, В.В.Трифонов, Г.А.Уманов, К.А.Бегалиев, У.С.Джекебаев, Е.К.Нұрпейсов, К.С.Сапарғалиевтің психологиялық- педагогикалық зерттеулерi негiзге алынады. Қазіргі
мектепті ізгілендіру бары- сында құқықтық мәдениет тәрбиесінің педагогикалық негіздерін жасау кезек күттірмейтін мәселе болғандықтан, курс барысында тыңдаушылардың құқықтық құзыреттіліктерін арттырумен қатар
оқушылармен ұйымдастырылатын тәрбие жұмыстарында құқықтық мазмұнды тереңдету жолдарын белгілеу қажеттілігі туындады. Тыңдаушыларға практикалық бағыттағы жұмыстарды меңгертуде төмендегі мазмұндық жұмыстар белгіленді:
—
арасында құқықтық мәдениет тәрбиесі әдiстемелерiнiң iшiнде оқушыларды оқуға және қоғамға пайдалы қызметке араластырумен және оның өнегелi мазмұнын күшейтумен байланысты шаралар- ды кеңейту;
— педагогикалық ынталандыру, оқушылардың құқықтары мен мiндеттері, құқықтық білім мен тәрбие бірлігі, құқықтық сауаттылықты бағалаудың дәлелдеме әдiстемелерiн жетілдіру;
—
анықтау, өнегелi әрекеттерді дәріптеу мен құқықбұзушылықтың алдын алуды тиімді жүзеге асыру жолдарын белгілеу. Кәмелетке толмағандардың құқықтық сауаттылығын арттырудың да маңызы үлкен. Осы ретте құқық пәні мұғалімімен бірлескен тәрбиелік іс-шаралар кешенін құру қажет. Құқық пәні қоғамның саяси- құқықтық жүйесі, құқық салалары, сот, прокуратура және т.б. құқық қорғау органдарының қызметімен та- ныстыруды, құқықтық білімдерін кеңейтуді көздейді. Сондай-ақ мектептерде құқық пәні бойынша республикалық олимпиадалар, ғылыми жоба байқауларын өткізуді жүзеге асыру арқылы оқушылардың құқықтық білімге ынтасы артуда. Қазіргі кезеңде құқықтық мәдениеттi тәрбиелеу, оқушылардың құқықтық құзыреттіліктерін қалыптастыру жұмыстары бүкiл
тәрбиелік жүйе
нәтижелiлiгiнiң өлшемдерiне айналды. Сондықтан да курс барысында директордың тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасарлары мектепте стратегиялық мақсаттарды жүзеге асыру жо- баларын құру тапсырмаларын беру арқылы кәсіби құзыреттілігін арттыру көзделген. Бұл жобалардың негізгі бағыттары:
—
өмiрiнде оқушылардың құқықтық құзыреттіліктерін қалыптастыру барысында ата-аналар, оқушылар, мұғалiмдер арасындағы өзара
қатынастардың жетілдірілген үлгілерін дайындау және енгізу;
—
тәрбие субъектілерінің бiрiккен құқықтық қызметiн қамтамасыз ету;
— оқушылар арасында құқықтық құзыреттілікті қалыптастыруда бастауыш сыныптардан рухани-адамгершiлiк тәрбиені, этнопедагогика мұрасын, оқыту пәндерінің тәрбиелік әлеуетін пайдаланудың практикалық бағытын жетілдіруге бағытталады. Болашақта білім беру ұйымдарында бала құқықтарын сақтауға байланысты мектепте төмендегі жұмыс бағыттарын жүзеге асыру қажет:
— білім беру ұйымында тұлғааралық қарым-қатынас мәдениетін дамыту үшін педагогикалық-психологиялық жағдай жасаудың ахуалын зерттеу (психологиялық қызмет деңгейі);
— басшылардың педагогикалық ұжым қызметiн ұйымдастыруда, оқу-тәрбие үдерісінде бала құқықтарының сақталуын бақылауда жүргізілген жұмыстарына талдау 33 БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ № 1, 2016 г. жасау, жеке үлгi-өнеге көрсетуiн жетілдіру (диагностикалық-мониторингтік жұмыстар);
—
мұғалiмдерінің, педагогикалық ұжымның арасында оң, педагогикалық мақсатқа лайық қатынастардың орнатылуын және оқушыларға білім алуда жетiстiктерге жетуi үшiн көмектiң қамтамасыз етiлуiн бақылау (сыныпта, сынып- тан тыс жұмыстар);
—
бейім оқушылардың мектептегi өмiрiнiң сипа- тын iзгiлендiруге бағытталған жұмыстарға тал- дау жасау, оқушылардың жалпы мектепішілік iстерге, өзiн-өзi басқаруға араласуы (ЕНБ жеке жұмыстар);
— педагогикалық ұжымның ерекше бала- лармен жұмысында жас сынып жетекшілеріне тәлiмгерлiк көмек көрсетуі (тәлімгерлік жұмыс);
— тәрбие жұмысында педагогтар, ата- ана мен оқушының бiрiккен қызметін жүзеге асыруда тұлғалық маңызды, тиімді қарым- қатынас мәдениетін меңгерту бағытындағы шығармашылық бастамалардың орны, жүзеге асырылуына талдау жасау (қайырымдылық ак- циялары, ашық есік күндері және т.б. жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|